Opstandige militairen zetten de stafchef van het leger, generaal José Zamora Induta, af. Bovendien hebben ze gedurende enkele uren eerste minister Carlos Gomes Júnior gegijzeld in zijn ambtswoning in de hoofdstad Bissau.

Zwaar bewapende troepen probeerden zich een toegang te verschaffen tot het VN-hoofdkwartier waar een voormalig hoofd van de zeemacht, generaal Bubo Na Tchuto, sinds vorig jaar een tijdlang zijn toevlucht had gezocht.

De Guinese journalist António Aly Silva vermeldde deze feiten op zijn kritische blog Ditadura do Consenso. De lokale correspondent van de Portugese wereldomroep RTP África bevestigde later deze berichten.

Militaire marsmuziek

Toen de nationale radio, die nog uitsluitend militaire marsmuziek uitzond – een bekend signaal in Guinee dat militairen de controle over de zender hebben overgenomen, berichtte over de staatsgreep, kwam de bevolking massaal op straat.

Een menigte van enkele honderden mensen verzamelde aan de ambtswoning van de premier en eiste zijn vrijlating. Daarop hebben de rebelse militairen na lang aandringen de premier vrijgelaten. Eerder hadden ze ermee gedreigd hem te zullen vermoorden als de bevolking niet in alle rust naar huis terugkeerde.

De bevolking toonde zich over het algemeen ontgoocheld over deze zoveelste staatsgreep in de turbulente recente geschiedenis van het land. Overal in de hoofdstad liepen mensen met transistorradio’s om niets te missen van de laatste ontwikkelingen. Winkels sloten hun deuren en het verkeer in de hoofdstad was veel minder intens dan gewoonlijk.

Persconferentie

Tijdens een persconferentie, die werd voorgezeten door de vorig jaar afgezette zeemachtgeneraal Bubo Na Tchuto, werd aangekondigd dat stafchef Zamora Induta was afgezet. Of hij nog in leven was, kon niet worden bevestigd.

Over het lot van president Malam Bacai Sanha was volgens lokale bronnen niets bekend. De situatie bleef de hele dag uiterst chaotisch. Telefoonverbindingen werken niet meer en de grenzen zijn gesloten.

Trieste reputatie van staatsgrepen

Guinee-Bissau, een voormalige Portugese kolonie, heeft een trieste reputatie wat staatsgrepen betreft. Op 1 maart vorig jaar kwam de toenmalige stafchef van het leger, generaal Batista Tagmé Na Wai, om het leven bij een zware bomaanslag tegen het hoofdkwartier van het leger door een rivaliserende legergroep.

De volgende dag werd ook president João Bernardo Nino Vieira doodgeschoten tijdens een poging tot staatsgreep als vergelding voor de dood van de stafchef. De voorzitter van het parlement, Raimundo Pereira, werd conform de grondwet aangeduid als overgangspresident. Bij de verkiezingen van juni 2009 werd huidig president Sanha, een moslim, verkozen.

Dat de moorden van maart vorig jaar gebeurden nauwelijks enkele maanden nadat parlementaire verkiezingen met veel internationale ondersteuning een einde hadden gemaakt aan jaren van onstabiliteit, werd gezien als een slecht teken. Het moeizame democratiseringsproces werd daardoor teniet gedaan.

De macht was voor de zoveelste keer uit de loop van een geweer gekomen. Zonder krachtige buitenlandse hulp zou het voor Guinee-Bissau onmogelijk zijn om de spiraal van geweld en straffeloosheid te doorbreken.

Amilcar Cabral

Toen Guinee-Bissau in 1974, als eerste van de Portugese kolonies in Afrika, zijn onafhankelijkheid wist af te dwingen na jaren van gewapende strijd onder leiding van de historische leider Amilcar Cabral, kende het land een vrij gunstige start.

De staatsgeleide economie kon evenwel niet aan de behoeften van de bevolking voldoen en in de jaren negentig gleed het land af in een burgeroorlog.

Guinee-Bissau is de laatste jaren een draaischijf geworden in de handel van drugs (vooral cocaïne) tussen Latijns-Amerika en Europa. Alle niveaus van regering en leger zijn op de ene of andere manier betrokken geraakt bij de illegale handel waarbij miljoenen dollars worden omgezet. De rivaliteit tussen de diverse kartels en hun lokale bondgenoten zorgt voor een constante ondermijning van de instellingen.

Verzwakte staat

Bovendien heeft de verzwakte staat alle geloofwaardigheid verloren en hebben buitenlandse instellingen en NGO’s grotendeels het reële bestuur over het land overgenomen. Guinee-Bissau eindigt in lijstjes van de VN meestal bij de landen met de laagste graad van menselijke ontwikkeling.