Mogelijke verkiezing van Molina betekent een stap achteruit voor de democratie in Guatemala
De verkiezing van Molina zou een stap achteruit betekenen voor de consolidatie van de jonge Guatemalteekse democratie en zou tegenstrijdig zijn met de huidige politieke ontwikkeling in de regio die zich verwijderd heeft van staatsgrepen en ultrarechtse opties, behalve dan de Hondurese kwestie, maar deze verdient een speciale connotatie.
Voort is er het Farabundo Martí par la Liberación Nacional, het FMLN dus, dat regeert in El Salvador en het Frente Sandinista de Liberación Nacional (FSLN) dat de macht controleert in Nicaragua en waar volgens de huidige pronostieken Ortega zo goed als zeker als nieuwe overwinnaar uit de bus komt.
Wat Honduras betreft, heeft de aanhoudende massale sociale mobilisatie ervoor gezorgd dat Zelaya in mei kon terugkeren naar zijn land. Dit heeft meteen ook duidelijk gemaakt dat het land, zonder de politieke deelname van het Frente Nacional de Resistencia Popular, politiek onbestuurbaar is en zal zijn.
De Guatemalteekse bevolking bestaat voor 70 procent uit inheemse bevolkingsgroepen. De grote meerderheid voelt zich echter niet vertegenwoordigd door de inheemse organisaties met politieke en electorale aspiraties, zoals het Frente Amplio (‘Breed Front’) dat aangevoerd werd door Rigoberta Menchu in samenwerking met Winiq, URNG en ANN.
Doorgevoerde militarisering met Molina
Otto Perez Molina heeft al aangekondigd met ijzeren hand te zullen regeren. Hij heeft tijdens zijn verkiezingscampagne herhaaldelijk gezegd dat hij samen met het leger de georganiseerde misdaad zal bestrijden en dat er opnieuw militaire strategieën zullen worden ontwikkeld om het geweld tot op het bot uit te roeien.
In deze context pleit hij om de task forces weer op te richten. Dit is een militaire tactiek die in de jaren tachtig door het leger werd toegepast om de guerrilla zowel in Guatemala als in de rest van Latijns-Amerika te bestrijden. Dit in de context van de doctrine van de nationale veiligheid.
Voedselzekerheid en bescherming van mensenrechtenverdedigers nog meer in het gedrang
Het thema van het geweld, waar de kandidaten veel mee op de proppen komen, verbergt twee andere zeer prominente thema’s: voedselzekerheid en de vervolging van mensenrechtenverdedigers onder wie toch wel speciale aandacht moet gaan naar de groep van vakbondsmilitanten en -leiders.
Zeker wat betreft voedselzekerheid is het gebrek aan bekommernis van de kandidaten voor dit thema een echte tragedie. Vooral omdat Guatemala een land is dat met zijn natuurlijke rijkdommen eigenlijk heel Centraal-Amerika zou kunnen voorzien van voedsel.
Vandaag kampt het land echter met voedseltekorten voor zijn eigen bevolking. Bewerkbare landbouwgronden worden immers op arbitraire wijze weggegeven aan multinationale bedrijven die werkzaam zijn in de mijnbouw en sector van de biobrandstoffen.
De Guatemalteekse regering heeft de fundamentele plicht om het recht op voedsel te verzekeren voor de bevolking. Bovendien moet ze instaan voor de bescherming van de mensenrechtenverdedigers zodat de democratie kan functioneren en ontwikkelingsstrategieën uitgewerkt kunnen worden.
De Guatemalteekse staat moet de Universele Verklaring van de Rechten van Inheemse Volkeren respecteren en toepassen. Ook resolutie 169 van de IAO over het recht op voorafgaande consultatie van inheemse volkeren moet worden gerespecteerd.
Het beleid inzake de productie van biobrandstoffen, mijnbouw en megaprojecten voor energie moet daarom grondig worden herzien. Meestal is dit beleid immers in strijd met het recht op voeding, land en water. En met de rechten van de inheemse volkeren tout court.
Eisen van het middenveld voor de nieuwe regering
De vakbondscentrales CGTG, Unisitragua en CUSG organiseerden eind juli 2011 samen met MTC een tweede conferentie tegen straffeloosheid. Daaruit kwamen diverse taken naar voren voor de volgende regering. Onder meer:
1. Respect voor het recht op voorafgaande consultatie van inheemse volkeren, zoals beschreven staat in resolutie 169 van de IAO, die door de Guatemalteekse staat geratificeerd werd.
2. Toepassing van de wet tegen vrouwenmoorden. Niettegenstaande het bestaan van deze wet is het aantal vrouwenmoorden gestegen, zowel in Guatemala als in heel Centraal-Amerika. Alleen al in 2010 werden er in Guatemala 695 vrouwenmoorden geregistreerd, waarvan 99 procent niet werd vervolgd.
3. Opvolging van de aanbevelingen van de IAO. Op de laatste IAO-conferentie kreeg Guatemala weer de vermelding met een speciale paragraaf. Het land staat op de lijst van de 25 landen waar arbeid- en mensenrechten het meest geschonden worden.
4a. Respect en opvolging van de bevindingen van CICIG, de internationale commissie tegen straffeloosheid van de VN.
4b. De conferentie eist van de Guatemalteekse regering een doorgedreven hervorming van het gerechtelijk systeem dat onafhankelijkheid van de rechtspraak garandeert en een versterking inhoudt van de instellingen die belast zijn met de uitvoering en toepassing van de rechtspraak.
4c. De regering moet middelen voorzien voor het kantoor van de speciale openbare aanklager die zich bezighoudt met schendingen van de vakbondsrechten. Parallel hiermee vraagt de vakbondswereld de oprichting van een instituut voor de Verdediging van de Rechten van Werknemers. Dit om de bescherming van arbeid- en vakbondsrechten te garanderen.
5. Respect voor arbeidsrechten en collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) in opvolging van de klacht van de Verenigde Staten tegen Guatemala over het gebrek aan respect en toepassing van hoofdstuk 16 van het vrijhandelsakkoord DR-CAFTA (van de 18 punten waaraan moest worden voldaan, blijven er nog drie over waaraan nog steeds niet voldaan wordt: 1) de capaciteit van de Algemene Arbeidsinspectie om bestraffend op te treden; 2) het gebrek aan middelen om een team van 100 arbeidsinspecteurs op te richten en 3) een waarborgsysteem dat de uitbetaling van werknemers garandeert indien de assemblagebedrijven sluiten voor het einde van de arbeidscontracten).
6. De absolute noodzaak om een fiscaal progressieve politiek te voeren die sociale rechtvaardigheid in de zin van “wie het meeste heeft, ook het meeste bijdraagt” inhoudt. In Guatemala vloeit slechts 10 procent van het BNP naar de belastingen.
Ellen Verryt i.s.m. Leen Van de Wiele
Ellen Verryt is regionaal verantwoordelijke voor Latijns-Amerika bij de NGO Wereldsolidariteit.