Eind vorig jaar zag ik met verstomming een Youtube-filmpje op internet. Het ging over een gevaarlijke confrontatie in San José Del Golfo, Guatemala. De camera die het gebeuren registreerde travelde zenuwachtig van de ene kant naar de andere.

Dorpelingen tegen mijnwerkers

Aan de ene kant stonden dorpelingen schouder aan schouder in rijen, sommigen lagen met hun buik op de grond, het lijf als een moeilijk te overstijgen obstakel in de weg. Anderen hadden er een stoel of rieten zetel bijgehaald, alsof ze in de kerk zaten.

In feite zongen ze allemaal kerkgezangen, de ene lofzang aan het allerheiligste of de heilige maagd na de andere, urenlang. Liederen als mantra’s, om zichzelf zingend te beschutten, moed in te pompen en de kalmte niet te verliezen tegenover de agressieve provocaties die van de andere kant kwamen.

Aan die andere kant stond een groep jonge kerels met blauwe helmen en grijze T-shirts opgesteld. Vooraan spuide een oudere corpulente man met een megafoon bedreigingen en scheldwoorden naar de man die het tafereel op video opnam, en naar de dorpelingen die verderop bleven doorzingen.

Sommige gehelmde jongeren draaiden onwennig rond hun as, wat waarnemers achteraf deed vermoeden dat niet allen onder hen mijnwerkers waren of althans niet met overtuiging hun rol speelden.

Mijnbedrijf

Kappes, Cassiday & Associates is een multinational die aast op goud. De hoofdzetel bevindt zich in Nevada, Verenigde Staten, bijzetels zijn opgericht in Mexico en Australië. Exmingua S.A. is een dochtermaatschappij in Guatemala.

Zij delven in de gemeenten San José del Golfo en San Pedro Ayampuc, op nauwelijks vijfendertig kilometer van de hoofdstad. De dorpelingen lossen elkaar af om een menselijke barricade op te werpen en geen voertuigen of ander materiaal van het mijnbedrijf door te laten.

Eén van de belangrijkste leiders van de weerstand is Yolanda Oquelí. In juni vorig jaar werd ze na een betoging op weg naar huis door twee mannen op een motorfiets onder vuur genomen en neergeschoten, maar ze overleefde de aanval. Dat was het hoogtepunt van een reeks agressieve aanvallen, die ze eerder al had moeten verduren. Ondanks het gevaar staat Yolanda Oquelí na haar herstel opnieuw op de bres.

Verschillende internationale organisaties zoals Amnesty International komen voor haar op. De boerenorganisatie CUC verspreidt video- en informatiemateriaal over de conflicten.

Het verzoek van de lokale bevolking aan de regering om op gemeentelijk vlak een volksreferendum over de mijnactiviteiten te houden werd echter niet ingewilligd.

De officiële media, in handen van de rijke eliteklasse, houden zich sterk op de vlakte. Prensa Libre houdt het onder de titel ‘Confrontaties in de mijnstreek’ op “rellen veroorzaakten geen zwaargewonden”.

De krant Siglo 21 publiceerde onder de titel ‘Verhitte gemoederen voor de mijnbouw’ onjuiste berichtgeving door te stellen dat “personeelsleden van het bedrijf en de buren van San José del Golfo op het punt stonden met elkaar slaags te raken”.

Hulp van ex-militairen

De protagonisten die met bruut verbaal geweld en bedreigingen een weg in de menselijke barricade probeerden te drijven, komen uit het leger. Eén van hen is een voormalige luitenant en personeelslid van het bedrijf. Naast hem presenteerden zich nog twee kolonels in de conflictzone, onder hen vermoedelijk de gerant van dochtermaatschappij Exmingua.

Het is alsof de militairen vroegere tijden, die wij lang voorbij waanden, terug willen halen. Zoals ze in de jaren 70 en 80 de bevolking van Guatemala als de vijand beschouwden en behandelden, houden ze vandaag de lokale bevolking, die zich verzet tegen de mijnactiviteiten, voor de vijand. De vijand van de multinationals, van de nationale dochtermaatschappijen en van de regering die de bedrijven steunt.

Anderzijds is het hoogst bedenkelijk dat bedrijven ex-militairen, militairen en zelfs een bekend bendelid binnenhalen om de weerstand van de lokale bevolking te breken.

Deze gang van zaken verontrust waarnemers, die met lede ogen toezien hoe zich een aaneenschakeling van acties voordoet van publieke en private, legale en illegale, militaire en paramilitaire veiligheidskorpsen. Dit alles met een totaal misprijzen voor de bevolking, die op vreedzame wijze optreedt en daarbij soms gevaar loopt voor eigen leven.