De eilandbewoners in het zuidwesten van de Stille Oceaan klagen het wanbeheer aan van openbare gelden en activa door de politieke elite, maar ook door organisaties en personen.

Zij zien de nationale rijkdom aan grondstoffen verloren gaan door corrupte deals tussen politici en exploitatiebedrijven. Omkoperij is in openbare diensten gemeengoed geworden.

Smeergeld en politieke connecties

“Witteboordcriminaliteit op hoog niveau is een groot probleem in Papoea-Nieuw-Guinea”, stelt Busa Jeremiah Wenogo, ontwikkelingseconoom in de hoofdstad Port Moresby.

“Er wordt volop smeergeld aangeboden aan ambtenaren. De meeste grote bouwprojecten en contracten worden toegewezen op basis van connecties en politieke banden. De openbare aanbestedingen verlopen niet zoals het hoort.”

“Ambtenaren worden omgekocht door overtreders om rijbewijzen te behouden en ongevallenaangiftes te vervalsen. Er zijn zelfs gevallen bekend van gevaarlijke criminelen die zich met smeergeld vrijkochten uit de gevangenis, zonder medeweten van de rechtbank of het slachtoffer.”

Volgens het jongste rapport van Transparency International is de corruptie in Papoea-Nieuw-Guinea weliswaar de laatste jaren heel lichtjes afgenomen, maar er is nog een heel lange weg te gaan.

Schaal: transparency.org

Op een schaal van 1 tot 100, waar 100 staat voor een clean beleid, verbeterde de corruptiescore van het land van 25 in 2015 naar 31 vorig jaar, nog steeds een trieste score.

De Salomoneilanden vormen een met regenwoud begroeide archipel, de handel van het land is vooral gebaseerd op houtproductie. Corruptie – het misbruik van macht voor persoonlijk gewin – uit zich daar vooral als belangenvermenging, misbruik van bevoegdheden, geldverduistering, omkoperij, afpersing en fraude.

Dat verklaart Ruth Liloqula, landelijk directeur van Transparency. Deze organisatie bestrijdt corruptie wereldwijd en promoot transparantie. Corruptie concentreert zich in dit land vooral bij parlementsleden en bedrijven die natuurlijke rijkdommen ontginnen.

De Corruptiebarometer die in 2021 door Transparency International werd gepubliceerd, toont aan dat respectievelijk 96 en 97 procent van de inwoners van Papoea-Nieuw-Guinea en van de Salomonseilanden corruptie een ernstig probleem vinden bij de overheid, en respectievelijk 82 en 90 procent vinden het ook in het bedrijfswereld een probleem.

Liloqula: “Corruptie leidt tot een slechtere gezondheid, minder medische infrastructuur, minder scholen, gebrek aan sociaal-economische ontwikkeling en een tekort aan banen voor de snel groeiende bevolking. De winsten die gehaald worden uit het ontginnen van natuurlijke rijkdommen, vloeien weg naar het buitenland. De rijken worden rijker, de armen steeds armer.”

Goud, kobalt en tonijn geroofd

De fraude concentreert zich vooral bij de politieke elite en de exploitatie-industrie. Papoea-Nieuw-Guinea beschikt over substantiële voorraden goud, koper, zilver, nikkel, kobalt en bovendien over olie en gas. Vóór de pandemie was de mijnbouwsector er goed voor 60 procent van de landelijke export. Op de Salomonseilanden is hout het belangrijkste exportproduct.

De eilandstaten in de Stille Oceaan. Linksonder de Australische deelstaat Queensland. googlemaps.com

In de exploitatie-industrie is de verleiding tot corruptie groot, zo toont het recente rapport van Transparency International aan. Criminele groeperingen die over de grenzen heen opereren, gaan schaamteloos over tot corruptie om natuurlijke rijkdommen te kunnen exploiteren zoals bossen, visbestanden en goud– of mangaanvoorraden. Ze kopen functionarissen om die de milieuwetten moeten doen naleven, om deze in hun greep te krijgen.

Vaak is de hoge elite erbij betrokken, zowel politici als ambtenaren en bedrijfsleiders en hun handlangers, die ongestraft kunnen handelen, zo stelt het rapport.

In 2015 alleen al is Papoea-Nieuw-Guinea 1,4 miljard dollar aan overheidsinkomsten misgelopen door fraude. Op de Salomoneilanden zijn er onverklaarbare verschillen in de jaarlijkse nationale inkomsten en miljoenen dollars die verdwijnen zonder uitleg.

De kost van corruptie is ook hoog in de visserij: tussen 2010 en 2015 is de totale waarde aan illegaal gevangen of over de grens ‘ontvoerde’ tonijn van de eilanden in de Stille Oceaan meer dan 616 miljoen dollar, volgens de United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), de VN-afdeling voor misdaadbestrijding, die stelt dat corruptie het grootste obstakel is voor economische en sociale ontwikkeling overal ter wereld.

Corruptie verdiept de armoede

Dit is duidelijk merkbaar in landen als Papoea-Nieuw-Guinea en de Salomoneilanden in de vorm van beperkte ontwikkeling, wanbeleid, openbare diensten die lage normen hanteren en weinig mensen bereiken, gebrek aan groei in het aantal banen en diepgewortelde armoede.

Papoea-Nieuw-Guinea scoort bijzonder slecht op het vlak van menselijke ontwikkeling, als 155ste in een klassement van 189 landen. Meer dan de helft (56 procent) van de bevolking leeft er in armoede.

Bitter weinig landen op aarde zijn vrij van grootschalige corruptie. Kaart: transparency.org

“Corruptie is zo wijdverbreid inmiddels, dat mensen het zijn gaan aanvaarden als een manier van leven in ons land”, zegt Dorothy Tekwie, voorzitster van Papoea-Nieuw-Guinea’s West Sepik Provincial Council of Women.

“Corrupte politici en ambtenaren richten ons land ten gronde terwijl we over genoeg natuurlijke rijkdom beschikken om alle burgers een goed leven te garanderen.”

Als corruptie wel werd aangepakt, zouden broodnodige ontwikkelingsprojecten afgewerkt kunnen worden zodat openbare diensten voldoende mensen bereiken, vooral op het platteland. Er zou meer economische activiteit zijn, meer kinderen zouden naar school kunnen, de bevolking zou beter opgeleid zijn, met een betere gezondheid en een lagere moeder- en kindersterfte in landelijke en afgelegen gebieden.

De corruptie succesvol verminderen is in Papoea-Nieuw-Guinea des te dringender, nu het land worstelt met de economische impact en gezondheidsimpact van covid-19. De pandemie kan de klok van de armoedebestrijding met tien jaar terugdraaien in Papoea-Nieuw-Guinea, en op sommige eilanden in de Stille Oceaan zelfs met 30 jaar, zo waarschuwt het Pacific Islands Forum, een intergouvernementele organisatie van de regio.

Figthing Corruption Essential to Reducing Inequality in Pacific Islands