Een internationaal onderzoeksteam bracht voor het eerst wereldwijd in kaart hoe de klimaatverandering ingrijpt op de grondwaterlagen. Die impact blijkt vooral erg traag te verlopen: meer dan de helft van de systemen doet er meer dan een eeuw over.

Trage tijdbom

“Ons onderzoek toont aan dat grondwatersystemen er veel langer over doen om te reageren op de klimaatverandering dan oppervlaktewater”, zegt Mark Cuthbert van de Cardiff University. “Amper de helft van de systemen doet dat binnen de ‘menselijke’ tijdschaal van honderd jaar.”

“Dat betekent dat in veel delen van de wereld de verandering in het grondwater als gevolg van de klimaatverandering een zeer trage erfenis kan zijn”, zegt hij. “Je kunt het omschrijven als een ecologische tijdbom, omdat de klimatologische veranderingen van vandaag pas een lange tijd later een impact zullen hebben op het debiet van rivieren en draslanden”.

Volgens de wetenschappers is het belangrijk nu al rekening te houden met die vaststelling bij de ontwikkeling van waterbeheersystemen en strategieën in de strijd tegen de gevolgen van de klimaatverandering.

Drogere gebieden

De wetenschappers combineerden grondwatermodellen met hydrologische datasets om de dynamiek van waterlagen over de hele wereld in kaart te brengen. Ze ontdekten dat grondwaterlagen in nattere regio’s doorgaans sneller reageren, terwijl gebieden met waterschaarste van nature trager zijn in hun reactie.

Die vaststelling is belangrijk, omdat grondwaterlagen in veel delen van de wereld essentieel zijn voor gezinnen, de landbouw en industrie. Grondwater is de grootste bron van bruikbaar zoet water ter wereld, en essentieel voor meer dan twee miljard mensen als bron van drinkwater en irrigatie.

Evenwicht

De grondwaterlagen worden vooral door neerslag gevoed, en voeden op hun beurt rivieren, meren en oceanen, waardoor een evenwicht ontstaat. Als dat evenwicht verstoord wordt, bijvoorbeeld door een verandering in neerslag, verandert het grondwaterpeil tot er een nieuw evenwicht is gevonden.

“We hebben altijd geweten dat grondwaterlagen trager reageren in vergelijking met stromen en rivieren”, zegt Martin Andersen, hoogleraar Hydrologie aan de University of New South Wales in Australië. “Maar Cuthbert en zijn collega’s hebben in hun belangrijke studie gekwantificeerd hoe traag dat proces kan verlopen in grondwaterlagen over de hele wereld.”

“Dit geeft stof tot nadenken, maar het is geen reden tot paniek”, zegt Andersen. “Het betekent dat de volledige impact van de klimaatverandering op het grondwater pas gevoeld zal worden als onze kleinkinderen en achterkleinkinderen baas zijn over de planeet. Ze zullen de effecten voelen van de verminderde watervoorraden en de impact daarvan op ecosystemen.”