Het is al een tijd geleden dat de internationale media nog eens keken naar een stemming in het Griekse parlement die rond middernacht 15 januari zal plaatsvinden. Maar het is weer zover. Wat is dit keer de reden?
Ik hoef u niet de hele geschiedenis van de Prespa-overeenkomst te vertellen: premier Zaev van de ‘Former Yugoslav Republic of Macedonia’ (FYROM) en premier Tsipras van Griekenland besloten in een ceremonie aan het meer van Prespes dat het noordelijke buurland instemt met een nieuwe naam, die het vanaf dan ook internationaal moet gaan voeren: Noord-Macedonië in plaats van Macedonië. Daarmee leek tegemoet te zijn gekomen aan een eis van Griekse kant: een geografische bepaler die het onderscheid moet aantonen tussen de Griekse provincie Macedonië en het noordelijke buurland.
De naamwissel is door de parlementen in beide landen gestemd, en FYROM heeft zelfs een grondwetswijziging doorgevoerd. Verder ziet het land van alle irrendentistische claims af.
(Irredentisme, afgeleid van het Italiaans ‘nog niet teruggegeven’, staat voor het streven naar het verenigen van gebieden met dezelfde taal/etniciteit in één land, in de praktijk het streven naar het veroveren van delen van buurlanden, nvdr)
Het land mag zijn taal wel nog Macedonisch blijven noemen en de inwoners zijn Macedoniërs. Daar zijn velen in Griekenland dan weer niet blij mee. Vooral de oppositiepartij Nea Dimokratia wil niet weten van het feit dat de naam Macedonisch wordt gebruikt voor een taal die een Bulgaars dialect is.
(Macedonisch en Bulgaars zijn inderdaad dezelfde taal. Onderscheid is er alleen door het accent en wat andere woordenschat, vergelijkbaar met het verschil tussen Vlaanderen en Nederland. De naamgeving van talen is sinds het uiteenvallen van Joegoslavië echter een zéér gevoelig punt. Zo zijn Bosnisch, Montenegrijns, Kroatisch en Servisch allen één en dezelfde taal die zich enkel onderscheidt door accenten. Dat mag je daar uiteraard niet luidop zeggen, maar het is wel zo. Vroeger heette de taal Servo-Kroatisch. Sloveens en Macedonisch-Bulgaars zijn daarentegen écht andere Slavische talen. Griekenland vindt het o.a. niet kunnen dat een Slavische taal zich een ‘Griekse’ naam toeëigent, nvdr)
Ik geef hier graag de tekst van de Prespa-overeenkomst in het Engels mee. Daar staat op pagina 3 dat de taal het Macedonisch is, zoals Griekenland al in 1977 had erkend, onder de stichter van Nea Dimokratia, Konstantinos Karamanlis.
Het lijkt er op dat Tsipras op weg is om de naamkwestie die al sinds 1992 woedt, op te lossen. Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Samaras maakte toen een enorm punt van de naamkwestie, de kerk sprong er op en de emoties deden de rest. De regering Mitsotakis (de vader van de huidige oppositieleider) viel over de kwestie. Mitsotakis senior vond de naamkwestie een crisis niet waard en zei dat iedereen het probleem wel snel zou vergeten. Zijn zoon leek daar ook lang mee in te stemmen, maar de nationalistische strekkingen binnen zijn partij roken dat er stemmen te winnen vielen met de naamkwestie, dus Mitsotakis veranderde van mening.
In Brussel is men daar niet blij mee: ten eerste wil de NAVO graag dat de kwestie van de baan geraakt, zodat FYROM met de nieuwe naam tot het bondgenootschap kan toetreden. In Rusland is men daar dan weer niet zo blij mee, en er zijn geruchten geweest dat er vanuit Moskou geprobeerd is om FYROM parlementsleden om te kopen om niet met de naamwisseling in te stemmen. De naam van de nieuwe Grieks-Russische oligarch Ivan Savvidis (de man met het geweer op het voetbalveld) viel regelmatig. Ten tweede ziet Brussel ook dat FYROM met de nieuwe naam kans maakt om deel uit te maken van de EU. In dat verband kwam Angela Merkel vorige week nog eens zeggen dat ze het belangrijk vond dat de kwestie opgelost raakt. Manfred Weber, hoofd van de Europese Volkspartij, zou het ook wel willen zien, maar die durft niet openlijk uit te komen tegen het standpunt van Mitsotakis. Hij vindt dat Mitsotakis voor stabiliteit staat en dat de populist Tsipras weg moet. Mitsotakis schuwt het populisme anders ook niet: begin december beweerde hij in het parlement nog dat Tsipras van Brussel verkregen had dat er niet in de pensioenen moest worden gesneden in januari 2019 in ruil voor het opgeven van de naam Macedonië. In mijn boek is een dergelijke uitspraak toch ook wel populistisch. (Ik wed dat op deze paragraaf reactie gaat komen).
Goed, we zitten nu in de laatste rechte lijn van de Prespa-overeenkomst. FYROM heeft alles gedaan wat in de overeenkomst staat: nu moet een simpele meerderheid in het Griekse parlement (151/300) de naamswijziging ratificeren. En dat was uiteindelijk een brug te ver voor de leider van de coalitiepartner ANEL, Panos Kammenos, tevens minister van Defensie. Deze rechtse nationalist moet niet weten van een naam waarin het woord Macedonië staat. Dat hij tot dusver nooit zo erg op zijn strepen heeft gestaan, heeft te maken met het feit dat hij stiekem hoopte dat de hele overeenkomst zou worden geblokkeerd in het parlement van FYROM. Quod non.
Kammenos stapt nu dus uit de regering maar niet al zijn parlementsleden volgen hem. Maar de Griekse coalitie is nu wel dood. Tsipras had de storm al zien aankomen en had gezegd dat hij het vertrouwen van het parlement zou vragen in het geval van een breuk. Dan kan het huidige parlement ook de naamswijziging ratificeren en daarna zien we wel wanneer er parlementsverkiezingen komen. Die staan gepland voor oktober 2019, maar kunnen nu vervroegd worden, misschien wel naar mei, zodat ze samenvallen met de gemeenteraadsverkiezingen en de Europese parlementsverkiezingen.
Die vertrouwensstemming is een paar uur geleden begonnen en zal zijn beslag vinden rond middernacht. Ik probeer het te volgen, maar het niveau van het debat is zo tenenkrommend laag dat ik het niet kan volhouden. Toch een paar opmerkelijke zaken: zo hebben 3 parlementsleden die niet tot SYRIZA behoren en die hebben aangegeven de regering het vertrouwen te geven, doodsbedreigingen gekregen. Een van hen, een vrouw, kreeg zelfs foto’s toegestuurd van gesmolten hoofden en een brief die zei dat haar hetzelfde lot beschoren zal zijn als ze de regering haar vertrouwen geeft. De andere parlementsleden beweerden dat ze bedreigende telefoontjes hebben gekregen. Tsipras beweert dat de oppositiepartij achter deze bedreigingen zit. Er is ondertussen een 63-jarige man opgepakt, maar het is niet zeker of hij iets te maken heeft met Nea Dimokratia.
Panos Kammenos heeft ondertussen 2 van zijn parlementsleden uit de partij gezet omdat ze hadden gezegd dat ze de regering het vertrouwen zullen geven. Nog andere parlementsleden van ANEL zullen dat wellicht ook doen, maar Kammenos aarzelt om ze uit de partij te zetten, want anders heeft hij onvoldoende parlementsleden over om nog een parlementaire fractie te hebben. ANEL is in ieder geval aan het ontbinden en ik verwacht dat een aantal parlementsleden de overstap zullen maken naar SYRIZA. Dat ze overstappen van een radicaal rechtse partij naar een radicaal linkse (althans in naam) doet geen enkele wenkbrauw meer fronsen in Griekenland.
Dan is er nog de partij Potami, ooit als redder van het Griekse politieke systeem gezien door Guy Verhofstadt. Die partij is ook al een tijdje aan het ontbinden en een aantal van de overgebleven parlementsleden wil de regering het vertrouwen geven. Dat is dan weer niet naar de zin van de partijleider die wel wat ziet in de Prespa-overeenkomst, maar die de regering niet het vertrouwen wil geven. Onder de gegeven omstandigheden is dat een positie die moeilijk vol te houden is. Zou het kunnen dat Tsipras een meester-strateeg is en 2 kleine partijen nu compleet in elkaar laat zakken waarbij hij de parlementsleden zal opslokken? Er is een notoir parlementslid van Potami, die al heeft aangegeven dat hij overstapt naar Nea Dimokratia, die wil dat een ander parlementslid zijn steun NIET aan Tsipras geeft, want anders stapt hij op. Wat voor clowneske dreiging is dat nu weer? Het parlementslid dat aangaf zijn steun aan Tsipras te geven, is ondertussen uit Potami gezet.
Resultaat op dit moment? ANEL heeft nog 5 parlementsleden, Potami eveneens, en Tsipras is zo goed als zeker van zijn 151 vertrouwensstemmen vannacht. De oppositie lijkt ook niet zo erg aan te dringen, want als een regering Tsipras de naamswijziging niet ratificeert, is het misschien aan hen wanneer ze na verkiezingen aan de macht komen. Ondanks het feit dat Mitsotakis zegt dat hij opnieuw van nul wil beginnen met onderhandelingen over de naam, zie ik niet meteen in dat er daarvoor in Brussel enige zin bestaat.
Wanneer de ratificering van de Prespa-overeenkomst er moet komen, is nog niet zeker, maar de kaarten in het parlement worden vandaag grondig door elkaar geschud. En op zondag 20 januari komen de Grieken weer op straat, op het Syntagmaplein, om te protesteren tegen de naamkwestie. De kans dat deze bijeenkomst enig effect heeft, is miniem.
Dit is een overname van de blog van Bruno Tersago.
