68 (voormalige) leden van de Griekse partij Gouden Dageraad (Chrysi Avgi) zijn betrokken bij vier misdaden over de voorbije zeven jaar: de moord op Pavlos Fyssas, bekend als rapper KillahP, de moordpoging op vakbondsleden van de Communistische Partij en op een vakbondsleider, de moordpoging op een Egyptische visser in zijn huis in 2012 maar de belangrijkste zaak is: bestuurden de leiders van Gouden Dageraad hun partij als een criminele organisatie?
De rechtbank heeft alle betrokken gedaagden schuldig verklaard, de strafmaat wordt in volgende zittingen bepaald:
- voor de moord op Pavlos Fyssas: schuldig Roupakias en 9 medeplichtigen);
- voor de moordpoging op Egyptische vissers: schuldig (3 beschuldigden);
- voor de moordpoging op de communistische vakbondsleden: schuldig voor het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel;
- voor het leiden van een criminele organisatie: alle voormalige parlementsleden en de partijleiding werden schuldig verklaard.
“Ik laat me niet bang maken”, slogan van vermoorde rapper KillahP op de muur van het Cultureel Centrum Onassis (nochtans zelf ooit een steungever van de militaire dictatuur). Foto: Twitter @DioptraBooks
De rechtbank heeft de voorbije jaren duizenden documenten doorgenomen en verschillende criminele zaken bekeken waarbij leden van Gouden Dageraad waren betrokken. Tijdens de rechtszaak zijn er ook een heleboel getuigen hun verhaal komen doen – sommigen onder hen zijn geïntimideerd geweest door de partij, maar er zijn ook getuigenissen van voormalige leden van de partij die nu tegen hun voormalige krijgsmakkers getuigen.
Van cruciaal belang in de rechtszaak zijn de bevindingen van onderzoeksjournalist Dimitris Psarras die de originele statuten van de partij heeft opgedolven, waarin staat dat Gouden Dageraad werkt volgens het Führerprinzip: een man, oprichter Nikos Michaloliakos, is de leider die zijn functie autoritair uitoefent.
Na de moord op Pavlos Fyssas in september 2013 was de partijtop al opgepakt en achter de tralies beland, maar in Griekenland kan je maximaal 180 dagen opgesloten blijven in afwachten van een proces. De moord was in ieder geval wel het einde van de steile opgang van Gouden Dageraad in de Griekse politiek.
Extreemrechts werd groot dankzij media-aandacht
Sinds het uitbreken van de economische crisis kon de partij rekenen op heel wat stemmen die aanvankelijk bedoeld waren om de andere partijen af te straffen. Gouden Dageraad werd echter groot door de media-aandacht. Er werd gezegd dat de partij aan zogenaamd liefdadigheidswerk deed, “enkel voor Grieken”, met onder meer voedselbedelingen waar verarmde Grieken met plezier hun identiteitskaart aan de partij gaven om de gegevens te noteren.
De Griekse krant Proto Thema stuurde fake news de wereld in: Gouden Dageraad zou oudjes op weg naar de bankautomaat beschermen in wijken in Athene waar veel buitenlanders wonen. Het bleek een stunt te zijn waar een van de grootouders van de leden werd begeleid door kaalgeschoren neonazi’s terwijl een Griekse reporter er bij mocht zijn.
Partijleden sierden de lifestyle pagina’s van de kranten en sommige Grieken zagen zelfs iets fris in de fascisten, die zichzelf als trotste Griekse nationalisten bestempelden. De Griekse ogen waren meer gericht op de ronde figuren van Miss Toerisme aan de zijde van parlementslid Ilias Kasidiaris dan op de tatoeage van het hakenkruis op zijn schouder.
Griekse activisten voor de poort van het concentratiekamp Dachau: “Ze zijn niet onschuldig. Nazi’s in de gevangenis”. Foto: Twitter @annetakavadia
Toen diezelfde Kasidiaris voor de camera’s van de ochtendtelevisie een vrouwelijk parlementslid van de communistische partij drie vuistslagen in het gezicht gaf, zagen sommige Grieken daarin een slag in het gezicht van het Griekse establishment.
Jarenlang was Gouden Dageraad de derde partij in de Griekse opiniepeilingen en in 2015 had ze nog 18 afgevaardigden in het Griekse parlement. Bij de parlementsverkiezingen in 2019 haalde de partij niet eens meer de kiesdrempel van 3 procent, maar Yiannis Lagos, een van de voormalige leden – die overigens ook in het beklaagdenbankje zit – heeft wel een zitje weten te verzilveren in het Europese parlement. De kopstukken van de partij hebben ondertussen het zinkend schip verlaten en hebben nieuwe extremistische fascistische partijen opgericht, waarvan wellicht geen enkele ooit nog de kiesdrempel zal halen.
Migranten en vluchtelingen werden aangevallen en op het eiland Chios werd in november 2016 een vluchtelingenkamp aangevallen door leden van Gouden Dageraad, toevallig in de periode dat afgevaardigden van Vlaams Belang er op bezoek waren op uitnodiging van deze neonazi-partij.
De ruim 450.000 Grieken die ooit voor de neonazi-partij hebben gestemd, zijn natuurlijk niet verdwenen. Velen hebben hun stem uitgebracht voor andere extreemrechtse partijen, zoals Griekse Oplossing (Elliniki Lysi), een partij onder leiding van iemand die gelooft in samenzweringstheorieën en die de grootheid van het oude Griekenland predikt.
Hij is niet de enige die dat doet, vice-voorzitter Adonis Georgiadis van de regerende partij Nieuwe Demokratie (Nea Dimokratia-ND) doet dat al jaren en weet ook daarmee stemmen te ronselen van mensen die vroeger voor Gouden Dageraad stemden. Hij vertegenwoordigt een strekking binnen ND die extremistisch en populistisch is en die vroeger deel uitmaakte van de extremistische partij Orthodox volksalarm (Laikos Orthodoxos Synagermos LA.O.S.).
Bezoek van de vrienden van het Vlaams Belang
Het is de laatste jaren stil rond Gouden Dageraad, maar dat betekent niet dat er geen incidenten meer zijn geweest. Regelmatig werden antifascisten, linkse organisaties en andere actievoerders in het vizier genomen. Migranten en vluchtelingen werden aangevallen en op het eiland Chios werd in november 2016 een vluchtelingenkamp aangevallen door leden van Gouden Dageraad, toevallig in de periode dat afgevaardigden van Vlaams Belang er op bezoek waren op uitnodiging van deze neonazi-partij.
“Ze zijn niet onschuldig” op de Witte Toren, een historisch gebouw in Thessaloniki. Foto: Twitter @sto_dromo
In februari 2018 deed een groep fascisten een inval in het Vrije Sociale Centrum Favela in Piraeus waarbij gewonden vielen. Onder hen de advocate van de familie Fyssas van rapper KillahP. Hun actie was duidelijk bedoeld als intimidatie. De vlag van Gouden Dageraad wappert overigens nog steeds onverstoord op het centrale plein in de Griekse havenstad, op het balkon van het partijhoofdkwartier net tegenover het gemeentehuis.
Uitspraak in de rechtszaak werd geveld op woensdag 7 oktober. Het is voorlopig nog afwachten wat de strafmaat zal zijn. In december 2019 maakte de openbare aanklaagster in de zaak nog een opmerkelijk voorstel: zij vond dat leider Michaloliakos en de partijtop moesten worden vrijgesproken van de beschuldigingen dat de partij een criminele organisatie is. De incidenten moeten allemaal worden gezien als geïsoleerde acties waar de leiding van de partij niet verantwoordelijk voor was.
En tot afgelopen week beroerde Gouden Dageraad de gemoederen. De vrouw van de leider van de neonazi’s, Eleni Zaroulia – zelf een voormalig parlementslid, werd door haar man voorgesteld als niet-permanent werknemer in het Griekse parlement, ‘metaklitos’ heet dat in het Grieks. Door een vreemde wet kunnen voorzitters van politieke partijen die ooit in het parlement hebben gezeteld, mensen voorstellen voor deze posities met de financiële voordelen die daar bij horen. Het is een wet bij uitstek die het cliëntelisme in de Griekse politiek verstevigt.
SYRIZA heeft heel wat mensen uit haar entourage een dergelijke positie gegeven, maar de regering Mitsotakis spant de kroon wat het aantal aanstellingen betreft. De parlementsvoorzitter keurde de aanstelling van Zaroulia goed en het was pas na heel wat protest op sociale media dat de Griekse premier ingreep en de aanstelling ongedaan maakte.
The moment of the announcement form the court: Golden Dawn is a criminal organization.#GoldenDawnTrial #δεν_ειναι_αθωοι pic.twitter.com/gh74ry3hTp
— Dimitris Rapidis (@rapidis) October 7, 2020
