Met het geld dat Greenpeace zal ontvangen van de Vlaamse overheid, zal de milieuorganisatie een fonds oprichten voor de opstart van lokale projecten, waarmee ingezet zal worden op een betere luchtkwaliteit en gezondere leefomgeving.
“Meer dan vier jaar gingen verloren sinds onze oorspronkelijke ingebrekestelling en nog steeds heeft de Vlaamse overheid geen werk gemaakt van een degelijk luchtactieplan. Een echte schande als je weet dat in ons land jaarlijks meer dan 9.000 mensen vroegtijdig sterven ten gevolge van de slechte luchtkwaliteit”, zegt Joeri Thijs, expert Mobiliteit bij Greenpeace.[2]
Opgestart in 2017
In 2017 stapte Greenpeace al naar de rechter, omdat onze overheid faalt haar inwoners te beschermen tegen ongezonde luchtvervuiling. Met die luchtvervuiling wordt vooral het blijvend overschrijden van de Europese normen voor stikstofdioxide (NO2) [1] bedoeld.
Vier jaar geleden gaf de rechter van eerste aanleg Greenpeace gelijk. De Vlaamse regering moest binnen het jaar na dit vonnis (van 6 november 2018) een luchtkwaliteitsplan opstellen, om de illegale overschrijdingen van de stikstofnormen weg te werken. Daarbovenop kwam een dwangsom van 1.000 euro, een bedrag te betalen per dag dat het vonnis niet nageleefd werd.
Het plan dat de Vlaamse regering nadien in 2019 voorlegde, was veruit ontoereikend. Als reactie op dit luchtkwaliteitsplan stuurde Greenpeace een deurwaarder naar het kabinet van de minister, waarop de zaak voor de beslagrechtbank kwam. De organisatie kreeg ook daar gelijk. De Vlaamse overheid ging in beroep tegen het vonnis van de beslagrechter. Gisteren bevestigde de rechter van het hof van beroep van Brussel de beide vonnissen van zowel het verdict in eerste aanleg als van de berslagrechter.
Het verkeer: meest verantwoordelijk voor luchtvervuiling
De belangrijkste bron van luchtvervuiling is ons verkeer. Wonen in nabijheid van drukke wegen leidt, volgens verschillende studies, tot een verminderde longcapaciteit bij kinderen, tot concentratiestoornissen en in het slechtste geval zelfs tot dementie. Aan die vervuiling hangt ook een stevig prijskaartje. Luchtvervuiling kost de Belgische gezondheidszorg volgens de Europese Commissie jaarlijks 8 miljard euro, of 725 euro per Belg [3].
Niet alleen is deze vervuiling nadelig voor de gezondheid van de bevolking, maar ook voor de natuur. Vervuiling door stikstofdioxide draagt bij aan neerdwarrelende stikstof met ernstige gevolgen voor onze natuur. Minister Zuhal Demir gaf dit voorjaar zelf aan, en zei dat een ambitieus luchtactieplan nodig is om de stikstofcrisis aan te pakken.
“Onze longen, het klimaat en de natuur hebben nu nood aan gedurfd beleid dat onze mobiliteit gezonder, duurzamer en inclusiever maakt. Het afscheid van voertuigen op fossiele brandstoffen, het vergroenen en herwaarderen van het openbaar vervoer en maatregelen om meer mensen weg van het gebruik van de auto te halen: het arrest van het hof moet dit alles nu in een stroomversnelling brengen”, zegt Joeri Thijs.
Nieuw: ‘Fonds Gezonde Lucht’
Zoals eerder gezegd, oordeelde de rechtbank van eerste aanleg in 2018 dat de overheid per dag dat het vonnis niet wordt nageleefd, en dus een ambitieuzer luchtactieplan conform de Europese regelgeving uitblijft, een dwangsom van 1.000 euro zou moeten betalen. “Het totaal van deze dwangsommen is intussen opgelopen tot meer dan 750.000 euro”, schrijft Greenpeace.
“Wij stappen niet naar de rechter om dwangsommen te krijgen, maar om beleidsmakers op hun plicht te wijzen en verandering af te dwingen”, zegt Joeri Thijs. “We zullen het geld gebruiken om het Fonds Gezonde Lucht op te starten, in samenwerking met BePlanet. Hiermee gaan we actiegroepen en verenigingen ondersteunen bij lokale projecten die de luchtkwaliteit verbeteren. De overheid beschermt ons onvoldoende, dus we steken zelf een tandje bij.”
Meer info over de oprichting van het Fonds Gezonde Lucht en hoe u een aanvraag kan indien voor projectsteun, vindt u op de website www.fondsgezondelucht.be.
Notes:
[1] Vlaanderen is al sinds 2010 in overtreding met de NO2-normen van Europa. Het kreeg uitstel tot 2015 maar met het huidige plan weet men niet eens wanneer Vlaanderen aan de NO2 normen van Europa zal tegemoet komen, die eigenlijk al veel te laks zijn in vergelijking met wat nodig is voor onze gezondheid. Modelkaarten van IRCEL bevestigen dat op tal van plekken in Vlaanderen de Europese grenswaarden voor stikstofdioxide (NO2) nog steeds overschreden worden.
[2] Uit berekeningen van het Europees Milieuagentschap blijkt dat in ons land jaarlijks meer dan 9.000 mensen voortijdig sterven ten gevolge van de slechte luchtkwaliteit: https://www.eea.europa.eu/
[3] De Europese Commissie tikte ons land trouwens al meermaals op de vingers voor het niet respecteren van de luchtkwaliteitsnormen en zette dit voorjaar een nieuwe stap in een lopende inbreukprocedure. Binnenkort dreigt een doorverwijzing naar het Europese Hof van Justitie.
