Naar aanleiding van de kernramp in het Japanse Fukushima vorig jaar, besloot de Europese Commissie om alle Europese kerncentrales te onderwerpen aan een weerstandstest. In België werden zeven kernreactoren gecontroleerd. Eerst werden ze door exploitant GDF Suez Electrabel getest op de eisen die ENSREG (The European Nuclear Safety Regulators Group) oplegde.

Vervolgens werden de stressrapporten geëvalueerd door het FANC (Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle). Volgens Andrej Stritar, voorzitter van ENSREG, moesten “de stresstesten het vertrouwen van de bevolking in kernenergie herstellen.”

Greenpeace liet zelf de stresstests doorlichten door twee onafhankelijke experts en die noemden het eindrapport ongeloofwaardig. “Dit is een gemiste kans. De Europese stresstests zijn geen betrouwbare graadmeter om de veiligheid van onze kerncentrales te beoordelen”, zegt Eloi Glorieux, energiespecialist van Greenpeace. “Bovendien diende de test niet om het vertrouwen in kernenergie te stellen, wel om de bevolking veiligheid te garanderen.”

Gebreken

De Europese stresstests werden niet afgenomen door onafhankelijke experts, wel door operatoren van de kerncentrales zelf wat volgens Greenpeace de geloofwaardigheid van het rapport sterk doet dalen: “Dit is een zeer gesloten wereldje. Het internationale team dat de evaluatie van het FANC beoordeelde, bestond uit afgevaardigden van nationale regulatoren uit andere Europese landen. Het is logisch dat ze publiekelijk geen commentaar geven op elkaar. Dat doe je onder collega’s niet.”

“Bovendien heeft enkel het internationale team het evaluatierapport van FANC kunnen lezen, want de basisrapporten van GDF Suez Electrabel over Doel en Tihange werden enkel in het Nederlands en het Frans opgesteld. Het internationale evaluatieteam kende trouwens nauwelijks of zelfs geen onafhankelijke leden. En als kers op de taart bevatte het rapport over Doel en Tihange nagenoeg geen enkele bronvermelding”, aldus Glorieux.

Greenpeace zegt ook dat het rapport veel te beperkt is en dat het zich enkel richt tot voorspelbare scenario’s: “Toen we vernamen dat er een doorlichting zou komen, waren we opgelucht, maar nu is het gewoon een verloren project. Er werd ons een allesomvattende analyse beloofd, maar de stresstests werden in plaats daarvan sterk vernauwd”, zegt Glorieux.

De Belgische regering stond volgens Greenpeace ook achter een uitgebreide analyse die de centrales niet alleen testte op slechte weersomstandigheden, maar ook op terrorstische aanvallen, cyberattacks en andere ‘man-made events’. “We zijn jammer genoeg op onze honger blijven zitten”, aldus Glorieux.

Greenpeace somde nog enkele gebreken van het rapport op. Zo werden bijvoorbeeld de voorzieningen in de kerncentrales om een ramp te voorkomen niet aan kritisch onderzoek onderworpen en werd de kwalitieit van de opleiding van het personeel ook niet onderzocht.

Belangrijkste conclusies

De belangrijkste conclusies van de onafhankelijke onderzoekers die het eindrapport doorlichtten, werden uitgeschreven in de Critical Review of the EU Stress Test Performed on Nuclear Power Plants.

Vooral de leeftijd van de reactoren zijn voor de onderzoekers een doorn in het oog. De reactoren in Doel werden opgestart in 1975, 1982 en 1985. De twee oudste hebben daarbij de ontwerpleeftijd van 30 jaar ver overschreden.

Hetzelfde geldt voor de kerncentrale van Tihange waarvan de oudste werd opgericht in 1975. De onderzoekers adviseren de overheid dan ook om de kerncentrales van Doel 1, Doel 2 en Tihange 1 onmiddellijk te sluiten. Doel 3, Doel 4, Tihange 2 en Tihange 3 moeten meteen worden stilgelegd tot de belangrijkste zwakheden zijn weggewerkt.

Uit het rapport blijkt eveneens dat in beide kerncentrales gefilterde ventilatiesystemen ontbreken, dat de veiligheidsmarges voor overstromingen niet toereikend zijn en die voor aardbevingen onvoldoende onderzocht werden. Doel 1 en 2 toonden beide verouderingsfenomenen.

Voorts werd ook de ligging van de kerncentrales onder de loep genomen. Zo ligt de kerncentrale van Doel op amper 12 km van Antwerpen en wonen er in een straal van 30 km rond de centrale 1,5 miljoen mensen. Een evacuatie van een stad als Antwerpen, die een half miljoen inwoners telt, zou onmogelijk zijn. De noodplanningen die er nu zijn, reiken maar tot een straal van 10 km rond de centrales, dit terwijl er bij een kernramp geavacueerd dient te worden tot een straal van 50 km. 

Waarom Duitsland wel en wij niet?

Bondskanselier Angela Merkel (CDU) liet in maart 2011 alle Duitse kerncentrales sluiten voor minstens 3 maanden. Vanaf 2022 wil Duitsland dat alle kernreactoren definitief gesloten worden. Greenpeace België vraagt zich dan ook af waarom dit niet mogelijk is in ons land en waarom de regering de situatie laat aanslepen. 

Terwijl de meerderheid van de Belgen wil dat alle Belgische kerncentrales gesloten worden in 2015, kondigde N-VA op 30 mei aan dat ze voorstander is van een nieuwe kerncentrale op thorium en ze bepleit een uitstel van 10 jaar voor de sluiting van de bestaande centrales. De partij hoopt op die manier energiepannes en hoge prijzen te vermijden. Groen en Greenpeace reageerden vol ongeloof op dit voorstel.