Het Muntplein ontstond door de afbraak van de vroegere stadsmagazijnen en door de onteigening en afbraak van een aantal privépanden aan de kant van de Lange Ridderstraat. Deze afbraakoperatie werd ongeveer dertig jaar geleden uitgevoerd en sindsdien werd er gesproken over een mogelijke bouw van een sporthal, een cultureel centrum, sociale woningen en van het doortrekken van de Sint-Andriesstraat naar de Kloosterstraat. Al deze plannen hadden gemeenschappelijk dat het altijd bij plannen is gebleven en zo ontstond er een storend braakliggend terrein in het centrum van de stad.

Paniek

Door een gebrek aan investeringen vanuit de overheid is de buurt zich dan maar zelf over het plein beginnen ontfermen. De bomen die er staan, zijn door de buurt aangeplant, de bloembakken worden door de bewoners onderhouden en regelmatig rukt de hele buurt uit om het plein schoon te maken.

De picknicktafel op het plein werd er op initiatief van de buurtbewoners geplaatst alsook de verlichting en de vuilnisbakken: “Op die manier werd het Muntplein in feite spontaan ons eigenste plein”, zegt buurtbewoonster Ann Mares, “dat is historisch zo gegroeid. Vandaar dat wij erg gevoelig zijn gebleven voor wat er met het plein in de toekomst zou gebeuren.”

In 1999 brak er paniek uit onder de bewoners bij het uitlekken van de plannen van een projectontwikkelaar die er een groot en ingrijpend bouwproject wilde neerpoten. De omwonenden waren woedend toen ze te weten kwamen dat de bouwpromotor de gronden voor een peulenschil had kunnen kopen.

Ze groepeerden zich in een comité waarin nagenoeg alle bewoners uit de Lange Ridderstraat en de Muntstraat en mensen van de omliggende straten werden bij betrokken. Dat hielp, want na hevig protest vanuit de buurt heeft het stadsbestuur de plannen in mei 2001 opgeborgen.

Openbaar domein

Sinds deze beslissing van het college had de buurt alle reden om aan te nemen dat de stad de intentie had om dit plein groen en open te houden. Op vrijdag 26 juni 2002 besloot het college immers om het plein op te nemen in het openbaar domein. Op woensdag 13 november 2002 werd de startnota – Muntplein, een open en gastvrije woonkamer voor de buurt – door het college goedgekeurd.

En in maart 2006 keurt de gemeenteraad dan het Strategisch-Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen goed. Daarin staat letterlijk: “Het uitsluiten van woongebieden voor verdere ontwikkeling, op basis van de porositeit van het weefsel.” En het Munthof wordt daarbij als voorbeeld aangehaald.

Bouwplannen

Zodoende hadden de bewoners begrepen dat de betrokken politici er ook van overtuigd waren dat er een soort van openbare tuin zou komen op het Muntplein tot ze vernamen dat het college ertoe overging om de naam Muntplein te veranderen in Munthof.

De verontwaardiging werd nog groter toen het buurtcomité in het voorjaar van 2006 uit de kranten moest vernemen dat er weer nieuwe bouwplannen waren en dat het Munthof plots opnieuw als ‘bouwblok’ of ‘bouwgrond’ werd beschouwd. Het buurtcomité zette deze keer de paniekreactie om in gestructureerde verontwaardiging en voerde samen met de Stuurgroep van Sint-Andries nieuwe acties uit.

Gelukkig werden onderdelen van de bouwplannen door Monumentenzorg afgekraakt en ook het district Antwerpen had een negatief advies uitgebracht. Weerom werden de bouwplannen door het stadsbestuur opgeborgen en werd beloofd om de bewoners bij eventuele nieuwe plannen te betrekken.

Heraanleg

De afgelopen jaren voerde de Stuurgroep Sint-Andries talrijke gesprekken met verschillende schepenen en daarbij kwamen er toezeggingen om snel met de aanleg van het plein te starten. Concreet zou het kabinet van schepen Lauwers (SP.A) onderzoeken of de bomen van het Bogaerdeplein kunnen worden overgebracht naar het Muntplein en of er nieuwe bomen uit de bomenbank op het plein kunnen worden geplant.

Schepen Ludo Van Campenhout (N-VA) had eerder al ingestemd om na te gaan of er een speeltuin kon worden aangelegd zoals het Regenboogparkje.

De stad hield deze keer woord. Er werd begonnen met de afbraak van de parkeergarages. Aanvankelijk stelde de stad nog voor om het halve plein te bebouwen en de andere helft groen te laten, maar dat was niet voldoende voor de buurtbewoners: “Veel mensen zijn hier immers komen wonen met het oog op de aanwezigheid van wat groene ruimte”, zegt voorzitter Nico Volckerijck van de Stuurgroep Sint-Andries.

En uiteindelijk gaf de stad toe en besliste op de verzuchtingen van de buurt in te gaan. Vorig jaar werd het definitieve ontwerp voor de heraanleg door alle betrokken partijen goedgekeurd en zijn de werken inmiddels gestart.

Hardnekkige buurtparticipatie

Het vernieuwde Munthof zal zijn aangepast aan rolstoelgebruikers en bejaarden. Zo kan het parkje ook een iets oudere bevolking aantrekken, wat de sociale controle zeker zal bevorderen Door het braakliggend karakter van het plein trok het pleintje immers sluikstorters en ook drugsgebruikers aan. Het werd bovendien al die jaren gebruikt door beoefenaars van de graffitikunst, wat toch door vele bewoners als storend werd ervaren.

En zo komt er op donderdag 21 juni 2012 voorgoed een einde aan wat je zonder overdrijven kan omschrijven als wellicht de langst aanslepende actie die burgers in Antwerpen voor het behoud van openbaar groen in de stad ooit hebben ondernomen. Een mooi voorbeeld toch van wat je met hardnekkige volgehouden buurtparticipatie uiteindelijk kan bereiken.