Englander werd geboren in New York en woonde jarenlang in Jeruzalem. Door de verschillende verhalen heen eist zijn Joodse achtergrond te vaak de aandacht op. Het wordt telkens opnieuw duidelijk dat hij ermee worstelt.
Het boek opent met het titelverhaal: daarin bevragen twee Joodse echtparen elkaar spelenderwijs over het omgaan met de holocaust. De vraag of ze elkaar zouden helpen onderduiken, waarbij de ene partij er dient vanuit te gaan niet van Joodse oorsprong te zijn, creëert een beklemmende spanning. Het duurt even om in de Joodse leefwereld, met al zijn schakeringen van verdraagzaam tot extremistisch, thuis te raken, maar algauw neemt het verhaal je op sleeptouw.
In Zustersheuvels volgen we het ontstaan en de groei van een Joodse nederzetting. Over verschillende decennia heen, van 1973 tot in 2011, komt de verhouding tussen de Joden, de Arabieren, de Palestijnen en hun naast-elkaar-leven tot uiting. Ook dit beschrijft Englander genuanceerd en met aandacht voor de gradaties in het behoud van hun eigenheid.
In Hoe we de Blums wreekten krijgen we het verhaal van jongens die de basisschool volgen op Long Island en daar getreiterd worden door een leeftijdsgenoot. De antisemiet heeft het op Joodse jongens gemunt. Om wraak te nemen roepen ze de hulp in van een iets oudere jongen, de stoerste, grootste Jood die ze kenden. Bovendien krijgen ze ook informele zelfverdedigingslessen van de conciërge van de Talmoedschool, wat tot enkele grappige anekdotes leidt.
In Peepshow worstelt een pasgetrouwde Joodse man met zijn opvoeding. Dit levert eveneens enkele grappige momenten op, want bij zijn bezoek aan een peepshow nemen achtereenvolgens enkele rabbi’s, zijn moeder en zijn niet-Joodse vrouw de plaats in van de naakte dames.
Een gevierd auteur levert na 10 jaar zwoegen een gevecht met de vergetelheid, wanneer hij bij zijn toer langs boekhandels telkens lege zaaltjes treft. ‘De Lezer’ is zijn stalkende fan die hem overal volgt en eist dat hij in elke zaal toch wat voorleest. Schrijver en lezer gaan met elkaar een strijd aan uit boekenliefde. Dit is op één na het sterkste verhaal in dit boek.
Want Gratis fruit voor jonge weduwen, dat het boek afsluit, is het verhaal dat mij het meest getroffen heeft. Hier vertelt een vader, houder van een groenten- en fruitkraam, aan zijn zoon waarom naast de jonge oorlogsweduwen ook ene professor Tendler steeds gratis koopwaar aangeboden krijgt. Mooi hoe Englander de discussie tussen vader en zoon over (het verlies van) onschuld uitwerkt. Ook de gruwel van de shoah komt hier op een beklemmende wijze aan bod.
Een mooie bundel goeie, spannende en soms ontroerende verhalen, hier en daar afgeremd door het gebruik van Joodse uitdrukkingen, die je achteraan in het boek in de woordenlijst moet gaan opzoeken; hier en daar ook wat langdradig en drammerig. De sterkste kant van Englander is zijn gortdroge humor die de soms gespannen momenten ontkracht en op een andere manier belicht. Zo kwam dit boek toch gedeeltelijk aan de hooggespannen verwachtingen tegemoet.
Dit boek is verkrijgbaar in onze shop.
Bart Daems
