Op negentienjarige leeftijd schreef Gore Vidal al zijn eerste boek Williwaw. Hij was één van die zeldzame talenten die verzorgde taal
combineerden met groot verteltalent. Hij was een meester in de
‘historische fictie’, een genre dat onterecht door een groot
deel van de literaire beau monde niet ernstig wordt genomen. In
grote lijnen komt dit genre erop neer dat fictieve verhalen in een
historische context worden geplaatst die ruim bekend is, zoals de opkomst van de Kennedy’s als politieke figuren. De
hoofdpersonages van Gore’s romans zijn daarin fictieve passanten bij waargebeurde historische feiten.

Power to the elite

Gore Vidal schreef bijna uitsluitend over de sociaal-economische elite van zijn land, niet bepaald in flatterende termen. De decadentie en morele degeneratie van de klasse die het in de VS voor het zeggen heeft wordt in sarcastisch proza omgezet.

Hij wist waar hij het over had. Vidal was immers zelf geboren en getogen in de milieu’s van de elite, kwam uit een familie van politici, kende de Kennedy’s voor ze beroemd werden.

Vidal’s echte voornaam was Eugene, hij nam de auteursnaam Gore aan naar de familienaam van zijn grootvader van moederskant, voor wie hij grote bewondering had. Zijn grootvader was blind, wat hem niet belette federaal senator te worden. Omdat hij weigerde zich door de grote bedrijven te laten financieren, eindigde hij arm en gebroken, iets waar Gore Vidal regelmatig op terugkomt in de film.

Breuklijnen

Heel bekend is schrijver Gore Vidal buiten de Angelsaksische wereld
nooit geworden. Een beperkt aantal van zijn boeken zijn in het
Nederlands verschenen. Dat is jammer want de man was zonder meer briljant.

Vidal werd in de latere jaren van zijn loopbaan ook bekend in de Angelsaksische
wereld voor zijn bijtende kritiek op het Amerikaanse politieke
systeem. Hij vond dat de VS afgleed naar een dictatuur onder
leiding van de rijke elite van het land.

Je kon hem echter niet zomaar
plaatsen naast gelijk klinkende maar meer links geörienteerde critici zoals Noam Chomsky en
Howard Zinn. Daar was Vidal te veel een individueel denker voor. Zijn
kritiek beantwoordde zelden aan de klassieke links-rechts-breuklijnen. Dat was voor Gore Vidal echter de minste van zijn
zorgen. Hij noemde Chomsky wel een bondgenoot. “We hebben eenzelfde publiek. We hebben dezelfde vijanden, zoals de New York Times.”

The
United States of Alzheimer

Vidal
noemde zijn eigen land dikwijls ‘the United States of Amnesia’ of
‘the United States of Alzheimer’, vandaar de titel van deze
documentaire. Gore Vidal was ook een meester van de bitsige ironie en
van oneliners. Je vindt ze op internet wanneer je zijn naam met
‘quotes’ opzoekt.

Het
Amerikaanse politiek systeem vatte hij zo samen: “Er is slechts
één partij in de VS, de Eigendomspartij  … die heeft twee
rechtervleugels, de Republikeinen en de Democraten. Republikeinen
zijn een beetje dommer, een beetje rigider, een beetje meer
doctrinair in hun laissez-faire kapitalisme dan de Democraten die
leuker en mooier zijn, een beetje corrupter … en die meer dan de
Republikeinen bereid zijn om kleine aanpassingen toe te laten wanneer
de armen, de zwarten, de anti-imperialisten te veel van hun oren
maken. Maar in essentie is er geen verschil tussen de twee partijen.”

Hij
was ook bikkelhard voor de Amerikaanse media. Dat vatte hij zo samen: “Een schrijver
moet altijd de waarheid vertellen, behalve als hij journalist
is.”

The
United States of Amnesia

Deze
documentaire geeft een goed overzicht van de grillige
loopbaan van dit literair supertalent. Openlijk biseksueel in
een tijdperk dat eender welke uiting van andere seksuele geaardheid nog taboe was,
schreef hij het eerste succesboek waarin zonder schroom seks tussen
mannen werd beschreven.

Toen
hij daarom werd geboycot werd door de grote uitgevers en de New York
Times en de Washington Post weigerden zijn boeken te recenseren,
ging hij ‘voor het geld’ in de filmindustrie van Hollywood werken. Daar schreef hij onder meer het
scenario van Ben Hur. Later werd hij een graag gezien gast in
talkshows en schreef het ene succesboek na het andere. Heel sporadisch was hij ook acteur, zoals in Gattaca (1997)

Doorheen
het verhaal van zijn leven in deze documentaire krijgt de kijker tegelijk een overzicht van de technologische evolutie van de media. De scherpe
beeldkwaliteit van recent beeldmateriaal contrasteert fel met de
korrelige beelden van vroeger. Het enige wat in al die fragmenten
verrassend fris blijft, is Gore Vidal zelf.

Geslepen

Een
geniaal schrijver, een scherpe criticus, een geslepen grapjas die tegenstanders met één sarcastiche noot de grond in kon boren én een
irritant en zelfingenomen betweter. Hij was het allemaal in één
persoon. Het was weinig mensen gegeven om zoals hij op een
sympathieke manier pretentieus en minachtend met anderen om te gaan.

Een
journalist vraagt hem op een bepaald ogenblik in de film: “Als er
één ding is dat je aan je voorbije leven zou veranderen, wat zou
dat doen.” “My mother” zegt hij droogjes. Hilarisch en tegelijk
indroevig. Over wat hij hoopt dat zijn erfenis na zijn dood zal zijn: “I couldn’t care less”.

Trailer
van ‘Gore Vidal – The United STates of Amnesia:

Interview regisseur Nicholas Wrathall over de film: