Michail
Gorbatsjov ontving in 1990 de Nobelprijs voor de Vrede om zijn
cruciale rol voor het beëindigen van de Koude Oorlog. Zijn
hervormingen zetten een proces in gang dat tot het einde van de
Sovjet-Unie leidde, maar ook tot het einde van de internationale
spanningen tussen Oost en West. Dat gebeurde bovendien zonder
bloedvergieten.

Zijn
land bestaat niet meer, maar nog steeds houdt hij zich bezig met
internationale rechtvaardigheid en vrede, via zijn organisatie Green
Cross International in Genève. Hij is niet mals voor de machthebbers
in Moskou, maar de laatste twee maanden valt vooral zijn scherpe
kritiek op het Westen op. “De wereld lijkt op de rand te staan van
een tweede Koude Oorlog” en dat is veroorzaakt door “kortzichtige
leiders” in het Westen, schrijft hij op de website
Project Syndicat. “Ze leggen hun eigen wil aan de wereld op zonder
de belangen van anderen te respecteren.”

Het
vertrouwen dat zo moeizaam was opgebouwd, is volledig verdwenen. De
wortels hiervan liggen al in de jaren negentig van de vorige eeuw,
zegt hij. “De NAVO beloofde in 1990 om Europa te demilitariseren,
maar in plaats daarvan heeft het Westen, vooral de VS, de overwinning
uitgeroepen. Euforie en triomfalisme zijn de leiders naar het hoofd
gestegen.” Dat geldt niet alleen voor de leiders, maar ook voor de
publieke opinie en de media.

Lichtpuntjes

De
voormalige wereldleider ziet gelukkig ook lichtpuntjes, zoals het
akkoord van Minsk voor een staakt-het-vuren in Oekraïne, een
gasakkoord tussen Rusland, Oekraïne en de EU en een einde aan de
uitbreiding van wederzijdse sancties. Er is volgens hem dus hoop. “In
de jaren tachtig is het ook gelukt, en toen was de situatie minstens
zo gevaarlijk. De allereerste prioriteit is dialoog. Een vernieuwing
van de interactie, de vaardigheid om te luisteren naar elkaar en
elkaar echt te horen.”

Daar
is echter wel politieke wil voor nodig. “Laten we stoppen met
wederzijdse beschuldigingen en zoeken waar we naar elkaar toe kunnen
bewegen en sancties langzaam kunnen terugdraaien. Een plek om samen
te werken kan Oekraïne zijn, om samen het land te helpen om over de
burgeroorlog heen te komen.”

Er
zijn te veel ernstige problemen. Terrorisme, armoede,
klimaatverandering, migratie en pandemieën – het wordt elke dag
erger. “Die problemen hebben één overeenkomst: ze kunnen niet met
militaire middelen worden opgelost.” Toch werken de politieke
mechanismes niet. Er is snel een nieuw overleg model nodig.

Inclusieve
organisaties

De
uitbreiding van de NAVO en het defensiebeleid van de EU bieden geen
uitkomst. “We hebben meer inclusieve organisaties nodig die
veiligheid garanderen voor iedereen.” Misschien kan de Organisatie
voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) hier een rol in
spelen, denkt hij, al moet de structuur van de organisatie wel
veranderen.

Er
moet echter vooral, zoals ook anderen eerder hebben gesuggereerd, een
Veiligheidsraad voor Europa komen, waar alle ernstige diplomatieke en
militaire problemen moeten worden besproken. Daarmee hadden ook de
grootste problemen in Oekraïne voorkomen kunnen worden.

Vorige
maand schreef hij in een Russische krant al dat er conferenties
moeten komen tussen Russen en Amerikanen en tussen Russen en
Europeanen, met een brede agenda, zonder voorafgaande voorwaarden.

Zelf
vindt hij zich een optimist, schrijft hij, maar zelfs dan vond hij
het eind 2014 moeilijk om dat te blijven. “Mijn oproep voor 2015,
voor iedereen, is: laten we nadenken, voorstellen verzinnen en samen
handelen.”

Bron: A
New Cold War Order?