Wat staat er op het spel voor de internetgiganten?

In tien jaar tijd hebben de grote technologische bedrijven de andere industrieën overtroffen in hun lobbybudgetten. De inzet van deze bedrijven om het digitale EU-beleid te manipuleren is niet nieuw. Reeds bij de EU-plannen rond de GDPR en E-privacy hebben deze bedrijven veel geld en energie gestoken in allerlei lobbymanouvers.

Ook nu is het alle hens aan dek bij de grote tech-bedrijven om de geplande Europese reguleringen voor online platformen te beïnvloeden. Waarover gaat het?

Met de Digital Services Act (DSA) wil Europa een juridisch kader geven voor online activiteiten en e-commerce. De wet omvat verschillende onderdelen, waaronder het ter verantwoording roepen van de tech-bedrijven bij illegale, frauduleuze en schadelijke online content. Deze wet wil ook een juridisch kader schetsen die ‘platformen als Airbnb en Uber beter reguleert en nationale overheden meer grip geeft’.

Daarnaast wil deze wet ook de gerichte online advertentie reguleren waarbij verzamelde gegevens van gebruikers ingezet worden. Dit naar aanleiding van onder andere de leuke spelletjes op Facebook die op de achtergrond je gebruikersdata verzamelen die nadien aangewend werden door Cambridge Analytica voor onder andere gerichte advertenties tijdens de VS-verkiezingen. Gebruikersdata is het nieuwe goud. Meer en meer bedrijven zien de handel in gebruikersdata als een lucratief businessmodel. Via apps, spelletjes op sociale media etc … verzamelen ze gebruikersdata van de nietsvermoedende surfer. De bedoeling van de wet is deze online praktijken beter te reguleren.

Een andere geplande wet die eveneens een doorn in het oog is van de grote tech-bedrijven is de Digital Markets Act (DMA). Deze gaat over het reguleren van eerlijke handelspraktijken op de Europese digitale markt en zou in principe de buitensporige marktmacht van Big Tech aan banden willen leggen om zo ook ruimte te bieden aan de talrijke kleinere digitale bedrijven op de Europese markt. Een van de geplande maatregelen is bijvoorbeeld verbieden dat een bedrijf als Google haar eigen producten bovenaan in de zoekopdrachten plaatst. Dat geeft de consumenten weinig keuze.

Verder willen ze ook de praktijk van bundeling van verschillende producten door één Tech Bedrijf verbieden, zodat gebruikers zich niet voor meer dan één dienst moeten aanmelden. En de wet wil ook marktonderzoeken houden naar eerlijke concurrentie op de digitale markt en bedrijven aanpakken die dat belemmeren.

97 miljoen euro Tech lobby

Het rapport van Corporate Europe Observatory en LobbyControle toont aan dat in totaal 612 bedrijven, groepen, denktanks en organisaties samen jaarlijks 97 miljoen euro uitgeven om actief te lobbyen om het digitaal EU-beleid te beïnvloeden, af te zwakken.

Op het eerste zicht lijkt het een gevarieerd aantal spelers maar nader onderzoek toont aan dat slechts een handvol bedrijven een dominante rol speelt in dit digitale lobbywerk. Deze 10 tech-giganten zijn verantwoordelijk voor bijna een derde, 32 miljoen euro, van de totale uitgaven van de digitale lobby: Google, Facebook en Microsoft op kop. Gevolgd door Apple, Huawei, Amazon, IBM, Intel, Qualcomm en Vodafone.

Tabel

Het lobbybudget van deze 10 Big Tech-bedrijven overtreft het totaal aan lobbybudget van de overige 75 procent kleinere online bedrijven die de meerderheid van de digitale industrie uitmaken in Europa. Meer dan 20 procent zijn Amerikaanse Tech bedrijven. Minder dan 1 procent heeft hoofdkantoren in China. De Chinese bedrijven investeren dus tot nu toe niet zo zwaar in EU-lobbyen als hun Amerikaanse tegenhangers.

Bedreiging democratische besluitvorming

De onderzoekers trekken in het rapport aan de alarmbel. Het is vijf voor twaalf en dringend tijd om dit soort lobbypraktijken aan banden te leggen zowel op EU- als nationaal niveau. De concentratie van zo’n enorme economische en lobbymacht in de handen van Big Tech is volgens de onderzoekers een bedreiging voor de democratische besluitvoming en ondermijnt de individuele rechten en eerlijke concurrentie.

De concentratie van zo’n enorme economische en lobbymacht in de handen van Big Tech is volgens de onderzoekers een bedreiging voor de democratische besluitvoming en ondermijnt de individuele rechten en eerlijke concurrentie.

Met hun immense budgetten organiseren de door de Big Tech gefinancierde groepen en denktanks allerlei etentjes, meetings en seminaries om de EU-ambtenaren direct en indirect te overtuigen de geplande reguleringen te versoepelen voor ze in wetten gegoten worden. Hoge ambtenaren van de EU- Commissie hielden volgens de onderzoekers sinds november 2019 271 vergaderingen over DMA en DSA. 75 procent daarvan was met lobbyisten uit de digitale industrie met Google en Facebook als voortrekkers.

beeld

De lobbymacht van deze Big Tech is natuurlijk gelinkt aan hun enorme economische macht en de onderzoekers roepen de EU ook op om dat soort marktmacht aan banden te leggen.

Agnotology, de techniek van de lobbyisten

Volgens Tommaso Valletti, Professor Economie aan de Imperial College Business School in London, zijn de lobbytechnieken van Big Tech niet anders dan die van andere grote bedrijven. Het enige verschil is dat ze nu veel grotere budgetten aanwenden. Een van de beproefde technieken is volgens hem Agnotology. De lobbyisten proberen met alle middelen de politici te overtuigen dat er nog niet voldoende informatie is over het thema en dat er meer onderzoek nodig is. Dit is een techniek om het hele beleidsproces te vertragen. Vertraging van de regulering in deze sector waar alles hypersnel vooruit gaat, betekent dat de EU-wetgevers verplicht worden om achter de feiten aan te hollen.

Een techniek die voordien ook gebruikt werd door de tabaksindustrie. Zo wisten ze reeds in de jaren 50 en 60 dat roken kanker veroorzaakt. Maar ze slaagden erin de wetgeving daarrond meer dan 20 jaar te vertragen. Idem met de fossiele industrie en de impact ervan op het klimaat. En nu dus hetzelfde verhaal met de Big Tech-industrie.

Zo wisten ze reeds in de jaren 50 en 60 dat roken kanker veroorzaakt. Maar ze slaagden erin de wetgeving daarrond meer dan 20 jaar te vertragen. Idem met de fossiele industrie en de impact ervan op het klimaat. En nu dus hetzelfde verhaal met de Big Tech industrie.

Angst en geruchten als achtergrondruis

Volgens de onderzoekers van CEO en Lobbycontrol werken Big Tech ook met gerichte geruchten als achtergrondruis. Zo proberen ze bijvoorbeeld de angst voor de Chinese Tech-invasie te voeden om een sfeer te creëren waarin ze hun voorkeuren gemakkelijker ingang doen vinden tijdens hun lobbywerk.

Een ander gerucht dat ze graag verspreiden is de EU bang maken dat ze met haar overregulering anti innovatief dreigt te worden en zo de digitale trein zal missen. Dat soort campagnes worden zowel online als offline gevoerd. Een voorbeeld die onderzoekers Max Bank van Lobbycontrol gaf, is de reclamecampagne die door Google gevoerd wordt in o.a. Keulen, met grote reclameborden waarin staat dat innovatie belemmerd wordt door te veel regulering. Dezelfde campagne loopt volgens hem ook op Instagram.

Welke impact?

Volgens Margarida Silva van Corporate Europe Observatory kon je de impact van dat soort lobbytechnieken duidelijk waarnemen tijdens de onderhandelingen voor de GDPR-wet (General Data Protection Regulation), de Europese wetgeving rond online privacy en de bescherming van gebruikersgegevens. Grote Tech-bedrijven slaagden erin met hun lobbywerk de zaak jaren te vertragen en het EU-beleid enigszins af te zwakken. Met de huidige twee EU-verdragen DSA en DMA waar nog onderhandelingen over bezig zijn, is volgens de onderzoekers nog geen duidelijke impact bekend.

Amazon schepte zelfs op in hun interne documenten tijdens de GDPR onderhandelingen over hoe ze de positie van het Europees Parlement wilden afzwakken omdat ze kritischer zijn dan de EU-Commissie.

Ongelijk speelveld

Professor Tommaso Valletti wees op het asymmetrisch speelveld in de EU instellingen wat lobbywerk betreft. Volgens hem heb je aan de ene kant de internetgiganten die enorme budgetten spenderen om de wetgeving naar hun hand te zetten en Europese beleidsmakers direct en indirect te beïnvloeden via een perfide systeem van lobbygroepen, experten en denktanks. Aan de andere kant ontbreekt het echter aan grote organisaties en denktanks die de belangen van de Europese consumenten verdedigen. Om die denktanks en groepen op te richten heb je fondsen nodig. In de VS worden dergelijke grote consumentenbelangengroepen vooral gefinancierd door grote filantropen.

Transparantie lobbypraktijken en aanpak draaideurpolitiek

De manier om dergelijke praktijken aan te pakken volgens de onderzoekers is enerzijds meer transparantie vragen op alle niveaus die een impact hebben op de onderhandelingen rond de EU-wetten. En daarnaast ook transparantie en een afkoelingsperiode invoeren voor ex-medewerkers van nationale en Europese instellingen die nadien in lobbygroepen of -denktanks aan de slag gaan.

De Europese parlementairen moeten bijvoorbeeld transparanter communiceren over meetings die ze hebben gehad met lobbygroepen en -organisaties, maar dat gebeurt meestal niet. Er is ook geen verplichting voor leden van de Europese Raad om hun lobbymeetings bekend te maken. In de EU-Raad zetelen de ministers van de lidstaten en de Raad heeft ook een vinger in de pap te brokken bij de totstandkoming van de Europese regelgeving. De Europese Raad is daarom nu net dé instelling waar de Big Tech-bedrijven momenteel enorm op focussen met hun lobbywerk. Dat doen ze vaak via de nationale overheden van landen waar ze hun zetel hebben, zoals Ierland. Ook Estland komt uit het onderzoek naar voor als een target van lobbyisten. Estland blijkt een belangrijke speler te zijn in de vorming van de DSA-wet.

Revolving doors, of de draaideur politiek, waarbij voormalige politici en ambtenaren de switch maken naar grote bedrijven of lobbyorganisaties om de nationale of Europese wetten, die ze als hun broekzak kennen, af te zwakken. De toestand in Europa is nog niet zo erg als in de VS, klinkt het bij de onderzoekers. Maar het is wel bekend dat bijvoorbeeld de lobbyisten van Facebook en Google voordien bij de EU-Commissie en het EU-Parlement hebben gewerkt op digitale dossiers. En ze kennen dus het klappen van de zweep.

Maar het is wel bekend dat bijvoorbeeld de lobbyisten van Facebook en Google voordien bij de EU-Commissie en het EU-Parlement hebben gewerkt op digitale dossiers. En ze kenen dus het klappen van de zweep.

Volgens de onderzoekers van Corporate Europe en Lobby Controle zijn er duidelijke regels voor voormalige Commissarissen wat betreft de afkoelingsperiode voor ze aan de slag kunnen bij een bedrijf of lobbygroep, maar zijn er geen regels voor o.a. EU-parlementsmedewerkers of medewerkers van de Raad van Europa.

Wat kunnen we doen?

Volgens de onderzoekers is er een dringende noodzaak om meer betrokkenheid te creëren. Er is niet alleen een taak bij de de journalisten en academici om EU-beleid dichter bij de burgers te brengen, maar ook bij burgerbewegingen van de EU-lidstaten. Bewegingen kunnen burgers betrekken en de impact van Europese wetten vertalen naar een breed publiek. De debatten rond nieuwe regelgeving voor tech- of andere industrie mag niet beperkt blijven tot de Europese instellingen in Brussel maar moeten publiek gevoerd worden in de verschillende lidstaten. Het brede publiek moet zich bewust worden van de impact van deze Europese maatregelen op hun dagelijks leven, klinkt het.

Het brede publiek moet zich bewust worden van de impact van deze Europese maatregelen op hun dagelijks leven, klinkt het.

Meer info over het onderzoek vind je hier.

Foto: Huzaifa abedeen, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0