Goed voor big business, goed voor de wereld
Wereld, Europa, Economie, Politiek, Brussel, Europese Unie, Tmd, Brussel, Lobbying -

Goed voor big business, goed voor de wereld

Het nieuwe handelsbeleid van de Europese Unie (EU) staat volledig ten dienste van Europese multinationals. Dat komt omdat de Europese Commissie denkt dat wat goed is voor big business, goed is voor de wereld. De handelsstrategie moet markten openen in ontwikkelingslanden en de toegang tot grondstoffen verzekeren. Maar een visie op ontwikkeling en duurzaamheid ontbreekt.

maandag 24 januari 2011 20:19
Spread the love

In november 2010 lanceerde de Europese Commissie haar nieuwe handelsstrategie voor de komende vijf jaar. Dat betekent het einde van voorganger Global Europe. Maar volgens John Hilary, directeur van de Britse NGO War on Want is er niet veel veranderd.

“De prioriteiten zijn nog steeds dezelfde”, zegt hij, “markten openen en de toegang tot grondstoffen verzekeren ten voordele van Europese bedrijven. Als China bijvoorbeeld de export van bepaalde grondstoffen wil stoppen, zal de EU het land proberen te dwingen om te blijven exporteren. Het maakt niet uit of China deze maatregel neemt in het belang van haar eigen ontwikkeling. De nieuwe handelsstrategie staat dus nog steeds ten dienste van het Europese bedrijfsleven. Maar wat met de belangen van het volk?”

Open-deuren-beleid voor BusinessEurope

“De nieuwe handelsstrategie sluit vrij sterk aan bij de wensen van de bedrijven, aangezien het een verderzetting is van de Global Europe-strategie”, zegt Pia Eberhardt, beleidsmedewerker handel van lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO). “En de ondernemingen waren daar altijd heel tevreden mee.”

Die tevredenheid is geen toeval. De Europese Commissie nodigde het Europese bedrijfsleven uit om te bespreken hoe de Global Europe-strategie eruit zou zien. Maar het middenveld werd uit die gesprekken geweerd. Dat stelt lobbywaakhond CEO in het rapport ‘Global Europe: An open door policy for big business lobbyists at DG Trade’.

“DG Handel voert een open-deuren-beleid ten aanzien van BusinessEurope” – David O’Sullivan

Het directoraat-generaal (DG) Handel is het handelsdepartement van de Commissie. Slechts één keer raadpleegde het de NGO’s en de vakbonden over Global Europe. Maar het organiseerde ten minste zeven vertrouwelijke vergaderingen met bedrijfsfederaties en vooral de federatie van Europese werkgeversverenigingen, BusinessEurope. “DG Handel voert een open-deuren-beleid ten aanzien van BusinessEurope.” Dat verklaarde directeur-generaal Handel, David O’Sullivan tijdens één van die vergaderingen.

Buitensporige invloed op beleid

In 2008 schreef CEO eenopen brief aan toenmalig eurocommissaris voor Handel, Peter Mandelson. De organisatie vindt dat bedrijven tijdens zijn ambtstermijn buitensporig veel invloed hadden op de totstandkoming van Global Europe. “We hebben daar nooit enig antwoord op gekregen”, zegt Eberhardt. “En nu eurocommissaris voor Handel, Karel De Gucht aan zet is, zien we weinig verbetering. De nieuwe handelsstrategie is dan ook een regelrechte verderzetting van Global Europe.”

“Nu eurocommissaris voor Handel, Karel De Gucht aan zet is, zien we weinig verbetering” – Pia Eberhardt

Tijdens een vergadering van DG Handel met het middenveld bracht Eberhardt dit probleem ter sprake. Het antwoord van directeur-generaal van de Commissie voor Handel, David O’Sullivan was verrassend oprecht. Hij zei dat zijn deur openstaat voor NGO’s. Maar hij gaf wel toe dat hij zich meer inspant om contact te onderhouden met bedrijven. Het resultaat is dat het bedrijfsleven vaker door deze deur wandelt dan andere partijen. “Ik verontschuldig mij daar niet voor. Zo zal het ook in de toekomst zijn.” Want volgens O’Sullivan draait handel slechts om het bedrijfsleven.

“Het gevolg is een handelsbeleid dat in toenemende mate de natuurlijke grondstoffen in de wereld exploiteert”, zegt Eberhardt. “Dit beleid berooft landen in het Zuiden van de beleidsmiddelen die nodig zijn voor de eigen ontwikkeling. En het droeg bij tot nooit eerder geziene crisissen, zoals de economische, voedsel-, klimaat- en energiecrisis die we momenteel meemaken. Handel gaat dus niet enkel om de bedrijven.”

Handelsbeleid dient big business

“Het is natuurlijk voor de hand liggend dat men met de handelaars spreekt, als het over handel gaat”, zegt Marc Maes, beleidsmedewerker handel van 11.11.11 – Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging. “Maar het is een probleem dat er exclusief met hen onderhandeld wordt, met uitsluiting van alle anderen. En dat dat allemaal achter gesloten deuren gebeurt. Daardoor is de Europese handelspolitiek volledig gestuurd door bedrijfsbelangen.”

“De Commissie veronderstelt dat wat goed is voor big business, goed is voor Europa en de rest van de wereld.” Dat stelt Olivier Hoedeman, campagne- en studiemedewerker van lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO). “In die zin is het logisch dat bedrijven en hun lobbygroepen het Europese handelsbeleid voorbereiden. De Commissie geeft hen eigenlijk bevoorrechte toegang tot de besluitvorming. En andere partijen, zoals NGO’s en vakbonden hebben daarin een ondergeschikte rol.”

Big business versus KMO’s

Het resultaat is een big businessagenda. “Global Europe houdt geen rekening met de gevolgen voor kleine en middelgrote ondernemingen (KMO’s) in de Europese Unie”, schreef Luc Hendrickx in een persbericht. Hij is directeur ondernemingsbeleid en externe relaties van UEAPME, de werkgeversorganisatie die de belangen van de Europese KMO’s verdedigt.

“Het is een probleem dat er exclusief met het bedrijfsleven onderhandeld wordt, met uitsluiting van alle anderen”- Marc Maes

“Minder dan tien procent van de Europese KMO’s is internationaal actief. Wij willen meer aandacht voor handelsrelaties met aangrenzende landen zoals de Mediterrane staten. Die zijn immers van het grootste belang voor Europese KMO’s.”

Angst voor opkomende industrielanden

Van bijna de helft van de 100 grootste multinationals ter wereld ligt het hoofdkantoor in de EU. Deze bedrijven zijn sterk afhankelijk van exportmarkten voor hun producten en diensten en ze hebben grondstoffen nodig. Maar ze verliezen terrein, omdat nieuwe spelers in opkomende industrielanden hun intrede doen op de wereldmarkt.

In het belang van deze Europese multinationals moet de Global Europe-strategie wereldwijd nieuwe markten openen. En in dat opzicht liggen bilaterale en regionale vrijhandelsakkoorden aan de basis van het EU-handelsbeleid. Dat staat in het rapport, Trade Invaders. How big business is driving the EU-India free trade negotiations van CEO en India FDI Watch, een NGO voor de bescherming van de kleinhandel in India.

Vrijmaking van de wereldhandel

“Gedurende lange tijd rekende de Europese Unie op multilaterale gesprekken binnen de Doha-ronde. Dat is een onderhandelingsronde van de Wereldhandelsorganisatie (WHO) voor de vrijmaking van de wereldhandel”, zegt Eberhardt. “Maar toen de EU besefte dat dat niets opleverde, besloot ze te focussen op bilaterale en regionale vrijhandelsakkoorden. En die ommekeer kwam er ook op vraag van de bedrijven.”

“Ik zou zelfs zeggen dat dit een meer agressieve en koloniale positionering is van de EU in de wereldorde. Dat is een gevolg van toegenomen competitie door de opkomst van nieuwe economische, militaire en politieke machten. Ik denk dat de Europese Unie zich hier wel degelijk door bedreigd voelt. En dat ze dit probeert tegen te gaan door een meer agressieve en proactieve poging om wereldwijd markten te veroveren.”

Verzet tegen vrijhandelsakkoorden

“De wolf heeft zijn schaapskleren afgeworpen”, zegt Céline Charveriat, hoofd van de Make Trade Fair-campagne van Oxfam. “De Global Europe-strategie is een zeer aggressieve agenda die slechts lippendienst bewijst aan ontwikkeling. De EU zal via vrijhandelsakkoorden toegevingen afdwingen van ontwikkelingslanden. En dit voor kwesties die deze landen steeds afwezen in de WHO. Dit zal het multilateralisme ondermijnen en het zal armoede en ongelijkheid doen toenemen.”

“Het idee dat vrijhandel kan leiden tot ontwikkeling is bedrog”, zegt Javier Sánchez van de internationale landbouwersbeweging, Via Campesina tijdens een betoging tegen het EU-handelsbeleid in Brussel. “Als landbouwers in Europa en elders verzetten we ons tegen de promotie van vrijhandelsakkoorden door de EU. Vrijhandel duwt ons in een situatie van oneerlijke concurrentie. Het komt enkel multinationale bedrijven ten goede die op zoek zijn naar goedkopere grondstoffen. DG Handel zou dit beseffen als het zou luisteren naar de mensen die het meest getroffen worden.”

Fair share?

Maar volgens Maes voelt de EU zich zelf oneerlijk behandeld. “Sinds de Global Europe-strategie is de Europese Commissie overgestapt naar een meer aggressieve aanpak om markten in ontwikkelingslanden te openen”, zegt hij. “Daarvoor verpakte de Commissie haar beleid graag in ontwikkelingsrethoriek. Nu zegt ze rechtuit dat ze een ‘eerlijk deel’ wilt van de groei in deze landen. Terwijl die groeilanden eerlijkheidshalve de mogelijkheid moeten krijgen om bij te benen.”

“Het idee dat vrijhandel kan leiden tot ontwikkeling is bedrog” – Javier Sánchez

“In 2006 lanceerde toenmalig handelscommissaris, Peter Mandelson de Global Europe-strategie die markten in ontwikkelingslanden moest openen. Hij zag een wereld waarin Europese bedrijven oneerlijk werden behandeld. Volgens hem wierpen ontwikkelingslanden onrechtvaardige handelsbarrières op tegen Europese producten en investeringen.” Dat schrijft Vicky Cann, beleidsmedewerker handel van de anti-armoedebeweging World Development Movement (WDM) in Bursting the Brussels Bubble.

Wetgeving ten dienste van bedrijven

Het is niet voldoende dat markten worden vrijgemaakt voor Europese bedrijven. “Een land moet niet alleen onze producten, diensten en investeerders toelaten”, zegt Maes. “Het moet ook zijn wetgeving aanpassen zodat de Europese bedrijven niets in de weg staat. En in dit opzicht is de markttoegangsstrategie een belangrijk onderdeel van Global Europe en van de nieuwe handelspolitiek.”

De bedoeling van de markttoegangsstrategie is om handelsbarrières, zoals sociale en milieuwetgeving weg te werken. “Concreet betekent dit dat de Europese Commissie werkgroepen opstelt in landen waar ze markttoegang tot wilt”, zegt Eberhardt. “Die werkgroepen bestaan uit EU-officiëlen en vertegenwoordigers van Europese bedrijven en van de lidstaten, maar niemand anders. Zij zoeken naar handelsbelemmeringen, binnenlandse wetgeving die de Europese bedrijven in de weg staat.”

“Deze werkgroepen belobbyen de regering in kwestie om bepaalde regelgeving af te bouwen”, zegt Maes. Dat gaat bijvoorbeeld over maatregelen die de verkoop van locale medicijnen bewerkstelligen of die de verkoop van bepaalde alcoholische producten verbieden. De Europese Commissie en de ondernemingen zijn heel tevreden over de bereikte resultaten. Maar dit betekent dus dat er in vele ontwikkelingslanden zo’n werkgroep aanwezig is. Het probleem is dat burgerorganisaties hier niet bij betrokken worden.”

Het beleid verkopen aan de publieke opinie

“De nieuwe handelsstrategie toont aan dat de EU nog niet van koers veranderd is als antwoord op de huidige economische, sociale en ecologische crises.” Dat zegt Bruno Ciccaglione, coördinator van het Seattle to Brussels Network (S2B). “Het beleid van liberalisering en deregulering dat tot deze crises leidde, zal door de nieuwe handelsstrategie worden versterkt. Alleen de Europese bedrijven haalden voordeel uit het huidige model en dat gaat ten koste van mens en milieu.”

“Eigenlijk wordt liberalisering voorgesteld als de oplossing voor alle problemen” – Marc Maes

Maar volgens commissaris De Gucht is de nieuwe handelsstrategie net een antwoord op de crisis. “Het handelsbeleid staat de bedrijven ten dienste, maar de bevolking moet het natuurlijk ook nog slikken”, zegt Maes. “Daarom wordt dit beleid voorgesteld als een oplossing voor de crisis. Eigenlijk wordt liberalisering voorgesteld als de oplossing voor alle problemen. Terwijl wij net zeggen dat je problemen creëert door bedrijven vrij te laten investeren in bijvoorbeeld mijn- of bosbouw. Dat soort sectoren moet gereguleerd blijven. Hoe meer liberalisering, hoe dieper de beleidsruimte van een regering wordt uitgehold. En hoe minder greep de democratie heeft op wat er gebeurt.”


Dit dossier kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos:

take down
the paywall
steun ons nu!