De debatten werden gevoerd door de burgemeesters in persoon, meer dan 45 sprekers en zo’n 100 deelnemers. Ze werden bijgestaan door internationale organisaties, netwerken, NGO’s, universiteiten en think tanks. De inzet van een platform als GPM is de steden meer zeggenschap en middelen te geven in de “global governance” nu nog uitsluitend gedomineerd door internationale organisaties en landen. Vooral inzake de herstart na de Covid-pandemie zijn de steden van groot belang. In Palermo stonden vijf beleidsdocumenten op de agenda: Steden en klimaatmigratie, Pandemie en globale vaccinatie, Bestuur van het wereldsysteem, Kunst en cultuur in stedelijk beleid et tenslotte De stedelijke economie herdenken na corona. Die documenten zijn publiek beschikbaar: https://globalparliamentofmayors.org/positionpapers-gpm-summit-2021/

Deze bijdrage vanuit de steden zal nu zeker de New Urban Agenda van de UNO beïnvloeden.

In de discussie over migratie werd benadrukt dat de opwarming en de ecologische crisis leidt tot een verhoogde migratiedruk. Dat geldt vooral voor de vlucht uit het platteland naar de steden en dan verder op zoek naar een betere toekomst in rijkere steden. Ruim 1% van de wereldbevolking is betrokken. 55 miljoen mensen moesten hun huizen in 2020 verlaten wegens stormen, overstromingen, brand of droogte. Die druk zal niet afnemen. En, wordt de migratie nog steeds vooral als een kwestie van landsgrenzen en quota bekeken, steden zijn de plekken van aankomst. Zij moeten dus zorgen voor de nodige infrastructuur en de nodige sociale en culturele begeleiding. En dat is een totaal andere agenda dan de veelal nationalistische en xenofobe landelijke discussies. Dat verschil wordt nu erkend en de Mayoral Roundtable on Migration is een officiële gesprekspartner in het debat geworden.

Dat is slechts één voorbeeld van de nodige herschikking in de wereldorde. De New Urban Agenda stelt expliciet dat zonder de inzet van stad en stedelijkheid de Sustainable Development Goals van de VN in 2030 niet zullen worden gehaald. De pandemie heeft dat deficit in het planetaire bestuur ook laten zien: wereldwijd zonder wereldregering, landelijke maatregelen voor een geheel territorium, terwijl de crisis zich vooral in steden concentreerde. Steden met te weinig zeggenschap en middelen. Er dient dus een “multilateral governance” worden uitgewerkt. Daarin moeten steden, vooral onder de vorm van netwerken structureel medebeheer krijgen. Steden en vooral de grote metropolitane gebieden kunnen niet langer worden geketend als lokale afdelingen van een nationaal bestuur. Dat is wat GPM al had voorgesteld op de UN Habitat Conferentie in Nairobi in mei 2019 (https://globalparliamentofmayors.org/wp-content/uploads/2019/06/GPM-Resolution-Empowering-cities-to-cope-with-global-challenges-May-2019.pdf)

Vooral op het vlak van de bestrijding van de pandemie en de vaccinatie is de kritische rol van steden nogmaals duidelijk. Het succes van het gezondheidsbeleid hangt samen met de al dan niet efficiënte uitbouw van een eerste lijn en de beschikbaarheid van ziekenhuizen. Maar meer nog hangt de gezondheid samen met de algehele levensomstandigheden: huisvesting, beschikbaarheid van publieke groene ruimte, onderwijs, werk en inkomen, enz. Op dat vlak is het verschil tussen het noorden en het globale zuiden schrijnend. Alle deelnemers uit het zuiden en vooral uit Afrika schreeuwen om vaccins en om medische steun. Een roep om hulp en middelen die niet doordringt in het rijke noorden. En ook op dat vlak zijn steden in de onmogelijkheid hun eigen bevoorrading en campagnes te regelen. De Covid crisis heeft nog maar eens het grote deficit in planetair bestuur en dus in grote structurele ongelijkheid onderstreept. Tegenover het virus en de dood bestaat er een grote en onmenselijke ongelijkheid.

Maar er is natuurlijk ook de plaats van opvattingen en geloof in de samenlevingsopbouw. Dat was het onderwerp van het vierde beleidsdocument: het belang van kunst en cultuur voor een duurzaam stadsproject. Al staat het op vier bij de VN-duurzame doelstellingen, het wordt nog te veel als marginaal en niet-essentieel weggezet. (Dat was ook bij ons erg zichtbaar tijdens de lockdown). Cultuur gaat natuurlijk over erfgoed, tradities en zeden en gewoontes. Maar het gaat ook en vooral om aanpassen aan verandering, om leren, om openheid, om creatie en innovatie. Ook daarvoor is de stad een betere omgeving. Omdat de stad per definitie nieuwkomers opvangt, diversiteit bevat, op een grotere schaal opereert. GPM onderstreept dat een herstart uit de crisis ook een opportuniteit is voor innovatie en dynamiek. Daartoe is echter een focus nodig op sociaal artistiek werk, op muzische vorming in het onderwijs, op kwaliteitsvolle ontwikkeling van het publiek domein, op hernieuwde aandacht voor kunst en cultuur in de media…

Het laatste beleidsdocument op de agenda was het herdenken van de stedelijke economie na de pandemie. Na vier decennia van globalisering en internationale vermarkting, heeft een virus de wereldmarkt verknipt tot beheersbare territoria. De aandacht voor lokale hulpbronnen, korte ketens, circulaire economie en meer duurzame technologie is sterk toegenomen. Daarenboven diende de lockdown om meer oog te hebben voor het verschil tussen “essentieel” en “luxe” en ook voor de zeer ongelijke levensomstandigheden in de bevolking. Dat heeft geleid tot een nieuwe focus op de lokale en essentiële economie, die niet in de globale ratrace zit, die afhangt van de eigen kwaliteit en dynamiek. Die “foundational economy” is goed voor de helft of meer van de lokale rijkdomproductie. Vervolgens heeft de crisis ook gewezen op verschillende economische actoren. Economie is niet alleen ondernemers en markt, maar ook overheid en openbare diensten en zeker ook civiele maatschappij, commons en informele economie. Een meer transversaal beleid en een samenwerking in ontwikkelingscoalities is nodig om de postcovid economische en sociale crisis samen op te vangen.

Met de Palermo-summit heeft GPM een nieuwe en grote stap voorwaarts gezet in het lobbywerk naar een andere wereldorde. De pandemie heeft het nogmaals laten zien: de wereld bestaat niet alleen uit een wereldmarkt en uit natiestaten, maar ook uit steden en stedennetwerken. Het is daar dat de meerderheid van de mensheid nu woont en werkt. Het is langs daar dat de transnationale economie en uitwisselingen gebeuren. Ook al pleiten vandaag velen voor een terugkeer naar naties en monoculturele volkeren binnen landsgrenzen wordt die ideologische keuze bemoeilijkt nu bijna tweederden van de mensen in steden wonen. Daar waar rechts nationalisme in uitvoering is (Polen, Hongarije, Turkije, enz) liggen stad en stedelijkheid dwars (Warschau, Budapest, Istanbul, enz). En dus blijft de vraag van wijlen Benjamin Barber, inspirator van het Global Parliament of Mayors, rechtop: “Als burgemeesters zouden regeren. Haperende staten, opkomende steden”. Voor hem werd een marmeren gedenkplaat onthuld door burgemeester van Palermo Leoluca Orlando en GPM voorzitter en burgemeester van Mannheim Peter Kurz in het paleis van Palermo-metrool. Voor het eerst werd het symbool van het Global Parliament of Mayors in marmer gebeiteld. Volgende afspraak is in Katowice (Polen) in juni 2022. Daar is dan ook het World Urban Forum te gast.

Eric Corijn (hoogleraar stadsstudies VUB, consultant GPM en medeauteur beleidsvoorstellen Palermo-summit).