Glencore heeft zich in 2007 en 2008 ingekocht in Katanga Mining Ltd, een onderneming met zes koper- en kobaltmijnen in de streek van Kolwezi, in de Congolese provincie Katanga. KML is nu voor bijna 75 procent in handen van Glencore. De bedrijfsstrategie is dat KML tegen 2015 de grootste koper- en kobaltproducent in Afrika wordt.
Maar volgens het rapport van Vastenactie en Brood Voor Allen veegt KML zijn voeten aan de rechten van arbeiders en omwonenden. De arbeiders in de eigen mijnen krijgen geen veiligheidskledij. Ze worden niet geïnformeerd over het risico van radio-actieve bestraling, dat in Kolwezi erg hoog blijkt te zijn. De mijnen van KML zijn ook onveilig.
In elf maanden tijd, van februari 2009 tot januari 2010, zijn er drie dodelijke arbeidsongevallen geweest. KML werft zo weinig mogelijk vaste arbeiders aan. Het aantal arbeiders met een deeltijds contract bedraagt 30 procent voor de hele onderneming en 40 procent voor de ondergrondse mijn van Kamoto.
Ook in de artisanale mijnen in de omtrek, waar KML ertsen koopt, zijn de arbeidsomstandigheden belabberd. Daar verdienen de arbeiders een aalmoes en werken er ook vrouwen en kinderen. Voor al deze wantoestanden draagt Glencore de eindverantwoordelijkheid, aldus de Zwitserse organisaties. Glencore maakt er zich gemakkelijk vanaf en schuift de schuld af op de vroegere eigenaar van de mijnen, de staatsonderneming Gécamines.
Geen informatie
Voor Glencore komt het rapport bijzonder ongelegen, want de onderneming is een beursintroductie aan het voorbereiden. De verwachting is dat Glencore vanaf het tweede kwartaal aandelen begint te verkopen. Op dit ogenblik is Glencore nog altijd een gesloten onderneming.
De eigenaars schuwen elke publiciteit en laten zo weinig mogelijk informatie naar buiten lekken. Omdat Glencore tot nu toe geen naamloze vennootschap met aandelen is, is ze ook niet wettelijk verplicht om rapporten te publiceren. Gezien de omvang en de macht van Glencore is dat bijzonder kras.
Glencore is met een omzet van 145 miljard dollar in 2010 niet alleen de grootste onderneming in Zwitserland, het is ook de grootste grondstoffenhandelaar ter wereld met een absoluut dominante positie in de sector van de metalen. Voor zover wij konden nagaan, strekt het imperium van Glencore zich uit over bijna 700 ondernemingen. Die zijn geheel of gedeeltelijk eigendom van de Zwitserse marchand. Maar de buitenwacht heeft niet de minste informatie over wat er gebeurt in dat imperium.
Belastingsontwijking
Het Zwitserse rapport komt nu met details over de manier waarop Glencore zijn winsten wegzuigt uit zijn mijnen in Afrika. Volgens het rapport gebruikt Glencore daarvoor in Congo dezelfde technieken als in het buurland Zambia.
Kort gezegd overdrijven de dochterondernemingen van Glencore hun operationele kosten, onderschatten ze de werkelijk geproduceerde hoeveelheden ertsen en verkopen ze de ertsen onder de marktprijs aan Glencore.
In Zambia is er begin dit jaar een onderzoek ingesteld tegen een dochterorganisatie van Glencore om te zien waarom ze zo belachelijk weinig belastingen betaalt. Voor Congo brengen Vastenactie en Brood Voor Allen een netwerk van ondernemingen in kaart waarlangs er winsten uit Congo wegvloeien naar andere ondernemingen uit de Glencore-groep.
Katanga Mining Ltd. blijkt drie filialen in belastingsparadijzen te hebben, namelijk op de Maagdeneilanden, Bermuda en het eiland Man. Een vierde filiaal is gevestigd in Baar, in het Zwitserse kanton Zug, waar ook de hoofdzetel van de Glencore-groep ligt. Dat systeem maakt dat Glencore over de periode 2010-2013 amper een miljoen dollar belastingen zou betalen in Congo, terwijl twee vergelijkbare mijnbouwbedrijven daar respectievelijk 57 miljoen dollar (over 2009) en 180 miljoen dollar (over 2006-2009) belastingen betalen.
Wereldwijd likken investeerders zich de vingers af in de hoop op een fikse return wanneer ze vermoedelijk vanaf dit voorjaar aandelen van Glencore zullen kunnen kopen. Het rapport van Vastenactie en Brood Voor Allen uit Zwitserland laat nu wel zien hoe Glencore zijn geld verdient.
