De 97 punten uit het pas afgesloten Glasgow Climate Pact lezen al een tekst vol goeie bedoelingen, maar harde afspraken vind je nergens. Het Pact op zich maakt duidelijk dat we ons op een scharniermoment bevinden als we de aarde willen behoeden voor verdere klimaatrampen. In vergelijking met het pre-industriële periode hebben menselijke activiteiten de aarde gemiddeld met 1,1° opgewarmd (punt 3). Om de opwarming te beperken tot het streefdoel van 1,5° is een reductie van de broeikasgasuitstoot met 45 procent nodig tegen 2030 (in vergelijking met 2010) (punt 22).
Uit een analyse van de nationaal gerapporteerde ambities na de afspraken die in 2016 gemaakt werden in Parijs blijkt echter dat de CO2-uitstoot in 2030 13,7 procent hoger zal zijn (punt 25). Het United Nations Environment Programme (UNEP) maakte een tijd terug al bekend dat op basis van de actuele inspanningen die wereldwijd gedaan worden om de CO2-uitstoot te verlagen er tegen het einde van de eeuw de aarde een rampzalige opwarming van 2,7 graden te wachten staat.
In de westerse media weerklonk de afgelopen dagen vooral kritiek op China en India omdat ze bepalingen in verband met de toekomstige vermindering van het gebruik van steenkool wilden afzwakken. “Calls upon Parties…including acceleration efforts towards the phase-out of unabated coal power and inefficient fossil fuel subsidies, recognizing the need for support towards a just transition” (punt 36).
China (in 2019 goed voor 26,7 procent van de totale wereldwijde uitstoot), de VS (12,6 procent) en India (7,1 procent) zijn de landen met de grootste CO2-uitstoot, maar als je de uitstoot per persoon bekijkt dan zit de VS op 17,74 ton CO2, China op 8,4 ton CO2 en India op 2,47 ton CO2. Elke Belg was in 2019 goed voor een uitstoot van 10,1 ton CO2. In het Vlaams Gewest (11,5 ton CO2) is de uitstoot hoger dan in het Waals Gewest (9,8 ton CO2) en Brussel (2,9 ton CO2).
De levensstandaard in het westen is immers veel groter dan in de ontwikkelingslanden. Op de Human Development Index van de VN (gebaseerd op armoede, analfabetisme, onderwijs en levensverwachting) scoort de VS (0,920), België (0,919), maar China slechts 0,785 en India 0,647. Helemaal onderaan de lijst vinden we landen als de Centraal-Afrikaanse Republiek (0,381) en Niger (0,377).
De meest rechtvaardige oplossing wereldwijd is dat de levenstandaard van de volkeren (en hun CO2-uitstoot) mekaar naar mekaar toe zou groeien, wat in de praktijk wil zeggen dat vooral de rijke, westerse landen de grootste inspanningen leveren om hun CO2-uitstoot te verminderen. Ontwikkelingslanden zoals India, waar momenteel nog miljoenen mensen moeten leven zonder elektriciteit, moeten wel degelijk de mogelijkheid krijgen om hun welvaart te verhogen.
Westerse landen moeten deze landen met geld en technische ondersteuning bijstaan om dit op een duurzame manier te doen. Zolang dit onvoldoende gebeurt kan je een land als India niet kwalijk nemen dat het verder beroep blijft doen op steenkool als voornaamste energiebron. De transitie moet niet alleen duurzaam verlopen, maar ook gepaard gaan met toezegging van de nodige middelen om de sociale gevolgen op te vangen.
Ons land heeft enkele decennia beter dan wie ook ondervonden dat de sluiting van de koolmijnen diepe sociale wonden slaagt en weet welke middelen er nodig zijn (met dank aan de EU) om de betrokken regio’s (Limburg en delen van Wallonië) er terug bovenop te helpen. Het is in die zin een schande dat het klimaatpact zich beperkt tot een oproep om tegen 2025 de eerder beloofde 100 miljard steun aan ontwikkelingslanden om de gevolgen van de klimaatopwarming op te vangen waar te maken (punt 46).
