Op een van deze documenten las ik het volgende: “De patholoog van het ziekenhuis heeft hierbij de toestemming om naar eigen goeddunken te beschikken over alle lichaamsdelen, organen of andere celweefsels die tijdens de procedure van mij worden verwijderd.” Welke lichaamsdelen? Welke organen?

De volgende dag keerde ik terug voor de eigenlijke operatie. Met muziek van Frank Sinatra op de achtergrond begon de chirurg verschillende lagen van mijn buik open te snijden om mijn darmen vast te zetten met een permanent implantaat. Nadien bracht ik twee uren door in de recoverkamer. “Ik voel me alsof ik aan een messengevecht heb deelgenomen”, vertrouwde ik een verpleegster toe. “Dat noemt men een operatie”, legde ze uit.

Vervolgens werd ik, nog steeds onder invloed van verdovingsmiddelen en medicijnen, op straat gezet. Op straat? Inderdaad, enkele uren na de operatie word je naar huis gestuurd. In landen met openbare gezondheidszorg (daar heb je het) staat een busje met opgeleid personeel te wachten om je naar huis te brengen.

Dit is niet het geval in de Verenigde Staten van Amerika waar de vrije markt troef is. In de overeenkomst die je voor de operatie hebt moeten tekenen, staat in het vet dat je door “een betrouwbare volwassen kennis” (dus niet door een onbetrouwbare onbekende tiener) in een privévoertuig naar huis moet worden gebracht.

Ik bleef maar denken aan diegenen die niemand kennen die hen naar huis kan brengen. Kwijnen zij langzaam weg op de oprit van het ziekenhuis?

Je mag geen taxi bellen. Als een taxichauffeur je kwaad zou berokkenen, zou je het ziekenhuis immers als wettelijk verantwoordelijk kunnen aanduiden. Het gaat opnieuw om verplichtingen en advocaten, niet om gezondheid en artsen.

Een van de twee vrienden die me naar huis hadden gebracht, ging daarna de krachtige antibiotica kopen die ik gedurende twee dagen elke vier uur moest innemen. Ik vind het verschrikkelijk hoe antibiotica de door ons lichaam aangemaakte ‘goede bacteriën’ vernielen en hoe ze gevaarlijke stammen van superresistente bacteriën tot stand helpen brengen. Ik dacht aan een recente vaststelling: er sterven meer Amerikanen door overmatig gebruik van geneesmiddelen dan door alle illegale verdovende middelen samen.

Waarom moest ik dan antibiotica innemen? Omdat, zoals iedereen me bleef zeggen, ziekenhuizen erg onveilige plaatsen zijn waar je met ziekenhuisinfecties en andere gevaarlijke virussen besmet kan worden. Het is een kwestie van zelfbescherming.

Twee dagen na mijn operatie bemerkte ik aan mijn onderbuik een donkerrode verkleuring die wees op een inwendige bloeding. Normaal gezien belt een verpleegster de patiënt na de operatie op om te controleren hoe het met hem gaat. Dit telefoontje zou misschien nooit komen omdat het personeel van plan was te staken. “We hebben geen contract”, zei een verpleegster me toen ik in de recoverkamer lag. Dus de verpleegsters staken – en ik word aan mijn lot overgelaten en moet zelf maar uitzoeken hoe het met mijn interne bloeding zit. Grappig toch?

Gelukkig liep het niet zo. Ondanks de staking werd ik toch door een verpleegster opgebeld. Volgens haar was het inderdaad een interne bloeding en was dit normaal. De chirurg belde me later die dag op om dit te bevestigen. Ik was dan toch aan de dood ontsnapt.

Enkele dagen later legden verpleegsters aan de Amerikaanse oostkust en westkust massaal het werk neer. Een van hun klachten was dat “ze weinig respectvol worden behandeld door de bedrijfscultuur die in de ziekenhuizen heerst en die opofferingen eist van patiënten en zorgverleners, maar miljoenen dollars uitbetaalt aan directieleden.” (The New York Times, 16 december 2011). In diezelfde krant las ik de uitspraak van een koelbloedige onderhandelaar op leidinggevend niveau: “We hebben het geld, maar willen het jullie niet geven.” 

Wat de artsen betreft, zijn zowel mijn chirurg als mijn huisarts de slachtoffers en niet de daders van de huidige medische bedrijfscultuur. Mijn huisarts legde uit dat het een eindeloze strijd is om verzekeringsmaatschappijen te laten betalen voor kosten die ze zouden moeten dekken. Hij voelt zich steeds minder arts en steeds meer iemand die met rekeningen in de weer is. Hij heeft geen zin zich nog langer bezig te houden met eindeloze telefonische twisten met verzekeringsmaatschappijen.

Amerika telt 1.500 medische verzekeringsmaatschappijen die allemaal proberen via hoge premies en niet-terugbetaalde kosten zoveel mogelijk winst te maken. De totale medische sector is Amerika’s grootste en meest winstgevende sector waarmee jaarlijks ongeveer 1 biljoen Amerikaanse dollar is gemoeid.

Niet alleen de reusachtige verzekeringsmaatschappijen en farmaceutische bedrijven, maar ook de Health Maintenance Organizations maken veel winst. Ze zijn berucht omdat ze erg hoge maandelijkse bijdragen vragen, hun personeelsleden onderbetalen en van hun artsen eisen dat ze per patiënt minder tijd gebruiken. Soms weigeren ze zelfs een noodzakelijke behandeling.

Ik heb geen privéverzekering. Bovendien is mijn ziektekostenverzekering ‘Medicare’ niet voldoende. Mijn huisarts en vele andere artsen aanvaarden Medicare niet meer omdat de financiële tussenkomst van Medicare aan artsen al een aantal jaren onveranderd is gebleven terwijl de kosten om een praktijk te beheren (personeel, ruimte, verzekering) sterk zijn toegenomen. De patiënten van mijn huisarts moeten nu dus bij elk doktersbezoek het volledige bedrag van de geneeskundige kosten betalen. Dit is niet altijd eenvoudig.

Ons gezondheidssysteem is een afspiegeling van ons klassensysteem. De basis van de piramide wordt gevormd door de allerarmsten. Veel van hen worden na lang wachten bij de eerstehulpafdeling naar huis gestuurd met een voorschrift voor een nutteloos of zelfs schadelijk geneesmiddel. Het is dan ook geen wonder dat “de VS van alle geïndustrialiseerde landen het slechts scoort bij de behandeling van te voorkomen sterfgevallen” (Healthcare-NOW! 1 december 2011).

Heel vaak worden de allerarmsten zelfs helemaal niet behandeld. Ze sterven gewoonweg aan om het even welke ziekte omdat ze geen behandeling kunnen betalen. Zo vertelde een kennis van me dat haar moeder aan aids was overleden omdat ze geen geld had voor de geneesmiddelen die haar in leven hadden kunnen houden.

In Houston sprak ik eens met een chauffeur, een jonge Afrikaanse Amerikaan, die me zei dat zijn beide ouders zonder enige behandeling waren overleden aan kanker. “Ze stierven gewoon”, zei hij met pijn in zijn stem.

In de klassenpiramide bevindt zich net boven de armen de belaagde middenklasse. Ze zien de terugbetaling van hun medische kosten verdwijnen terwijl ze hoge bijdragen betalen aan de op winst beluste verzekeringsmaatschappijen. Ik kon enkel worden geopereerd in Alta Bates (Californië) omdat ik oud genoeg ben om me bij Medicare aan te sluiten en omdat ik voldoende verdien om het niet terugbetaalde bedrag zelf te betalen.

Het ziekenhuis schotelde Medicare in verband met mijn poliklinische operatie een rekening van 19.466 dollar voor. Van dit bedrag heeft Medicare 2.527 dollar betaald. Ikzelf betaalde 644 dollar. Het ziekenhuis schrapt dan het onbetaalde bedrag en spaart zo aanzienlijke sommen belastingen uit (wat dan een indirecte belasting voor ons, de belastingbetalers, betekent). Als ik niet bij Medicare was aangesloten, had ik het volledige bedrag van 19.466 dollar moeten betalen. 

Het ziekenhuis had me laten weten dat in deze som van 19.466 dollar enkel de kosten voor ziekenhuisapparatuur, technici, materiaal en de kamer in rekening waren gebracht. Ik zal dus behalve mijn eigen bijdrage van 644 dollar ook moeten betalen voor de pathologen, operatieassistenten en anesthesisten die me hebben behandeld. Die rekening hangt me nog boven het hoofd.  

Hoeveel verdient mijn chirurg dan? Helemaal niet veel. Hij verdient tussen de 400 en 500 dollar voor alle visites en de operatie zelf – een erg moeilijke operatie waarvoor superieure vakkundigheid vereist is. Verder moet hij zijn verzekering, kantoor en assistent betalen en erg veel papierwerk in orde brengen.  

“Men denkt dat ik aan een dergelijke operatie 4.000 tot 5.000 dollar verdien, maar eigenlijk is dat een tienvoud van wat ik werkelijk verdien”, zei mijn chirurg. Hij voegde eraan toe dat president Obama onlangs tijdens een toespraak kritiek uitte op een chirurg die 30.000 dollar vroeg om een knieschijf te vervangen. Volgens mijn arts krijgt de chirurg slechts een heel klein deel van dat bedrag.  

Het kan nog erger: er wordt over gepraat om de tussenkomst van Medicare aan artsen met 27 procent te verminderen. Als dat werkelijk gebeurt, zal het nog moeilijker worden om een chirurg te vinden die bij Medicare aangesloten patiënten wil behandelen. Meer nog: ook de privéverzekeringsmaatschappijen zullen artsen uitbuiten om zelf meer winst op te strijken.

Ik kon mijn eigen bijdrage (644 dollar) enkel betalen dankzij de grote tussenkomst van Medicare en omdat het slechts een poliklinische ingreep van een dag was. Ik weet niet wat ik moet doen bij een langdurige dure behandeling. 

Tot zover de middenklasse. In het topje van de klassenpiramide bevindt zich het 1 procent superrijken. Zij moeten zich hierover geen zorgen maken. Ze beschikken over voldoende geld voor allerlei hoogtechnologische behandelingen in de meest exclusieve therapeutische centra ter wereld met luxueuze suites en gastronomische menu’s.  

De Amerikaanse president en de leden van het Congres behoren tot de groep mensen die medisch bevoorrecht worden. Hoewel ze niets betalen, worden ze behandeld in hoogwaardige instellingen en plukken ze de vruchten van de ‘openbare gezondheidszorg’. Geen enkele conservatieve wetgever heeft vastgehouden aan zijn vrijemarktprincipes en een door de overheid gefinancierde medische behandeling geweigerd. 

John Mackey, de algemene directeur van Whole Foods, heeft ooit luchtig opgemerkt dat medische zorg geen mensenrecht is, maar “net als voeding en huisvesting door de markt bepaald zou moeten worden”. Niemand heeft een positiever beeld van John Mackey dan ik en mijns inziens is hij een hebzuchtige bloedzuiger die alle verwezenlijkingen van vakbonden met de voeten treedt. Toch bewonder ik hem omdat hij zo openhartig zijn toewijding aan ontmenselijkt winstbejag toegeeft. 

Hoewel de kosten van het Amerikaanse medische systeem veel hoger liggen dan de kosten van een openbaar gezondheidszorgsysteem, ligt de kwaliteit van verzorging en behandeling in de Verenigde Staten veel lager. Dit is ook de bedoeling van het Amerikaanse systeem. Het doel van vrijemarktdiensten – of het nu gaat om nutsvoorzieningen, huisvesting, transport, onderwijs of gezondheidszorg – is niet goede prestaties, maar wel hoge winsten, vaak net ten koste van prestaties.  

Zolang er hoge winsten zijn, werkt het systeem perfect  – voor het 1 procent van superrijken. Maar voor ons, 99 procent van de bevolking, is winstbejag net de kern van het probleem.

Michael Parenti

Michael Parenti (1933) behaalde een doctoraat in de politieke wetenschappen aan de Yale University en doceerde aan diverse hogescholen en universiteiten in de Verenigde Staten en in het buitenland en is een van de belangrijkste progressieve denkers in de VS. Hij is de auteur van tientallen boeken waarvan enkele ook in het Nederlands zijn vertaald en uitgegeven bij EPO: ‘Hoe de rijken de wereld regeren’ (2012), ‘God en zijn demonen’ (2010), ‘De moord op Julius Caesar’ (2004).

Oorspronkelijk artikel: ‘Free-Market Medicine – A Personal Account’ by Michael Parenti                               

(vertaling uit het Engels: Lene Cools)