Gezondheidszorg mag geen koopwaar worden

Gezondheidszorg mag geen koopwaar worden

woensdag 19 maart 2014 12:41
Spread the love

De Vlaamse patroonsorganisatie VOKA wil iedere patiënt een “persoonsvolgend budget” in handen geven. “Dat moet patiënten bewuster maken van de kosten van de zorg, om verspilling te helpen vermijden. Het gaat dan om vouchers of cash als ‘rugzakje’ aan publieke middelen, waarmee zorg kan worden aangekocht. Dit persoonlijk budget zal een soort marktwerking creëren. “

“Het is verbazingwekkend dat zo velen in Europa of in Canada willen experimenteren met vermarkting in de gezondheidszorg, ondanks het feit dat deze vermarkting in de Verenigde Staten overduidelijk een verschrikkelijke mislukking is geworden.”, schreef Prof. Marcia Angell, voormalig hoofdredacteur van The New England Journal of Medicine.

Niet alleen in Amerika, maar ook bij onze noorderburen in Nederland verricht zulke vermarkting zoals het VOKA dat voorstelt ravages in de toegankelijkheid en in de performantie van de gezondheidszorg. “Een limousine-geneeskunde voor de happy few en een oude-fiets-geneeskunde voor al de anderen”, wordt er in Nederland mooi gezegd.

Drie ongelijkheden

Er zijn drie ongelijkheden eigen aan gezondheidszorg die maken dat marktwerking leidt tot slechte geneeskunde, tot verspilling en vooral tot een twee snelheden geneeskunde.

Vooreerst is er de informatie ongelijkheid of informatie asymmetrie tussen patiënt en arts of tussen patiënt en commerciële firma’s die zich op de markt bewegen. De patiënt met zijn ‘rugzakje’ kan niet zomaar kiezen welke zorg voor hem de beste zou zijn. Gezondheidszorg is geen wasproduct, waar je als consument wel kunt uittesten welke zeep het witste wast. Het is de arts, voorschrijver, die de patiënt eerlijk en belangeloos dient te informeren over zijn gezondheid en behandelingsmogelijkheden. 

Samen met de arts kan de patiënt een patiëntgerichte keuze maken. De nadruk ligt hier ook op de belangeloosheid van de beslissing of het advies van de arts. Want dit wil zeggen dat het voorschrijfgedrag van de artsen ontkoppeld moet worden van financieel profijt. Dat is nu niet het geval. Bij de huidige betaling van de arts per prestatie krijgt de arts een blanco check: hoe meer onderzoeken, hoe vaker de kassa rinkelt. Dat leidt tot overconsumptie.

Het alternatief van betaling per pathologie, all-inclusive, kan daarentegen tot onderbehandeling leiden, omdat in dat geval de arts het meeste geld overhoudt. Het ontkoppelen van het voorschrijfgedrag van artsen van financieel profijt zou al een heleboel problemen oplossen en veel ruimte creëren om wetenschappelijk verantwoord en patiëntgericht aan geneeskunde te doen, om samen te werken in plaats van mekaar te beconcurreren. Maar die ontkoppeling botst met de marktlogica.

Ten tweede is er de sociale ongelijkheid in gezondheid. Mensen met een lagere socio-economische status hebben het meeste kans op gezondheidsproblemen, zijn langer ziek en hebben het meest nood aan zorg.

Ten derde is er de ongelijkheid in gezondheidszorgbehoeften. In België verbruikt 10% van de bevolking, vooral bejaarde en chronische patiënten, 70% van de uitgaven in de gezondheidszorg. Dit heet een scheve risicoverdeling.

Dus mensen met de minste middelen hebben het meeste behoefte aan gezondheidszorg. Zij vallen in een winstgestuurde gezondheidszorg volledig uit de boot. Meer solidariteit daarentegen betekent aan de inkomstenzijde dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Aan de uitgavezijde betekent het dat de beschikbare middelen verdeeld worden naar wie het meeste nodig heeft, én niet volgens wie het meeste kan betalen (koopkracht) of er het meeste aan kan verdienen (winstjacht). Dit vereist transfers: van gezonden naar zieken, van actieven naar niet-actieven, van rijk naar arm en van jong naar oud. Private verzekeringsmaatschappijen bijvoorbeeld zijn vooral geïnteresseerd in gezonde, actieve, rijke en jonge patiënten. Als je niet aan één van deze voorwaarden voldoet, dan ben je voor hen minder interessant of proberen ze je zelfs uit te sluiten.

Gezondheidszorg mag geen koopwaar worden

Gezondheidszorg mag geen koopwaar worden en solidariteit is het beste geneesmiddel. Deze ideeën vereisen een paradigmawisseling in het denken over financiering van onze gezondheidszorg. Het staat haaks op het voorstel van VOKA. Dit is geen kwestie van ideologie, maar van ‘evidence’. Want er is wetenschappelijk bewijs dat commerciële privatisering leidt tot risicoselectie en uitsluiting, tot dure geneeskunde met slechte resultaten, tot overconsumptie voor wie veel kan betalen en onderbehandeling voor wie het financieel moeilijk heeft. Ten slotte veroorzaakt het concurrentie om de meest koopkrachtige en minst behoeftige patiënten aan te trekken in plaats van samenwerking om iedereen op de beste manier voort te helpen.

Stop prestatitis, supplementitis en nu ook de ‘rugzakgeneeskunde’

Het Nordic model, dat in de Scandinavische landen wordt toegepast, is een goed alternatief voor marktwerking in gezondheidszorg. Het realiseert een gezondheidszorg met de hoogste kwaliteit en de beste toegankelijkheid van heel Europa. Het model ontkoppelt het voorschrijfgedrag van de arts van financieel profijt, door de artsen een excellent salaris te geven, met extra’s bij extrawerk of extrakwaliteit.

Het model wordt bij ons ook toegepast in de universitaire ziekenhuizen. Maar als specialisten in regionale ziekenhuizen viermaal zoveel verdienen als een universiteitsprofessor in de geneeskunde, zoals prof. Bellemans onlangs nog aan de pers liet weten bij zijn overstap van Gasthuisberg naar een perifeer ziekenhuis, zit het toch wel behoorlijk scheef.

Het is niet normaal dat sommigen van die specialisten, vooral deze die met machines werken zoals radiologen, klinisch biologen, nefrologen en cardiologen drie tot zeshonderdduizend euro per jaar hebben en anderen die vooral met mensen werken zoals psychiaters, geriaters, pediaters het met minder dan de helft moeten doen.

De betalingprestatie en de supplementen op erelonen zijn de grote boosdoeners in dit verhaal. Schaf deze af en veralgemeen het Nordic model. Stop prestatitis, stop supplementitis en nu ook de ‘VOKA rugzakgeneeskunde’, want dat zijn zeer besmettelijke ziekten.

take down
the paywall
steun ons nu!