Even deze IQ-test: per dag worden er in ons land gemiddeld 8 verkrachtingen aangegeven. Dat is naar schatting 10 procent van het reële aantal gevallen. De helft van die aangiftes wordt geseponeerd. Van de andere helft leidt slechts 14 procent tot een veroordeling. Vraag: welk percentage van de verkrachtingen wordt bestraft?

Begint het u al te duizelen? 14 procent van 50 procent van 10 procent. Veel schiet er dan niet meer over. Maar meer dan een IQ-test, is dit een EQ-test: het is terecht dat wie even stilstaat bij deze cijfers verontwaardiging en frustratie voelt opkomen.

Op deze 40ste Vrouwendag dringt het Vrouwen Overleg Komitee (VOK) er dan ook ten stelligste op aan dat ons land maatregelen zou nemen om de belachelijk lage vervolgings- en veroordelingsgraad van verkrachting te verhogen, wat ook het VN-rapport Progress of the World’s Women. In Pursuit of Justice (juni 2011) vraagt.

Dat rapport schetst een ontluisterend beeld van de omvang die geweld tegen vrouwen wereldwijd aanneemt. De Verenigde Naties spreekt van de “pandemische proporties van geweld tegen vrouwen en meisjes”. Er zijn meer vrouwen tussen 15 en 44 die sterven of blijvende letsels oplopen door geweld dan van kanker, malaria, verkeersongelukken en oorlog samen.

80 procent van de slachtoffers van mensenhandel zijn vrouwen en meisjes, en 79 procent van hen belandt in een situatie van seksuele uitbuiting. “Maar bij ons gebeurt dat bijna niet”, denken we dan.

Ver van wiens bed?

Toen het VOK bijna 40 jaar geleden werd opgericht, stond psychisch, fysiek en seksueel geweld tegen vrouwen niet op de politieke agenda. Van geweld in familieverband tot verkrachting in oorlogen: geweldplegingen tegen vrouwen werden als jammerlijke individuele, geïsoleerde fenomenen afgedaan.

De omvang en het structurele karakter van dat specifieke geweld tegen vrouwen werd pas na jaren feministische strijd erkend. Het waren vrouwengroepen die de aangepaste hulpverlening aan de slachtoffers van intrafamiliaal geweld opstartten, zoals de vluchthuizen. Gaandeweg zag de overheid het maatschappelijke belang daarvan in en ging ze over tot het ondersteunen van de hulpverlening; ook het wettelijke kader werd stap voor stap aangepast en uitgebreid.

Het geweld is echter niet verdwenen. De meest recente studie over fysiek, seksueel en psychisch geweld in België (Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, 2010) toont dat één op de 6 vrouwen te maken krijgt met partnergeweld. Hoewel ook mannen slachtoffer kunnen zijn, worden vrouwen vaker dan mannen geconfronteerd met ernstig, frequent en langdurig partnergeweld. En tal van kinderen zijn getuige en/of delen in de klappen.

Uit onderzoek van het Kinderrechtencommissariaat bij 2.000 Vlaamse leerlingen tussen 12 en 18 jaar bleek vorige maand nog dat 5 tot 7 procent van de kinderen en jongeren thuis met ernstig geweld te maken krijgt. Sensoa wijst erop dat 8,9 procent meisjes tegenover 3,2 procent jongens voor de leeftijd van 18 jaar werd gedwongen tot seksuele aanrakingen of betrekkingen, veelal door familieleden.

Wat achter Vlaamse gevels en achter die verbijsterende statistieken schuilgaat, is niet zonder gevolgen. Er is het onmiddellijke grote leed van de slachtofferd, er is het risico dat betrokken kinderen later slachtoffer of dader worden. Er mag daarom geen twijfel over bestaan dat inspanningen om de problematiek van intrafamiliaal geweld aan te pakken, moeten worden volgehouden, verfijnd en gesystematiseerd.

En verkrachting en intrafamiliaal geweld zijn niet de enige problemen: geweld tegen vrouwen en meisjes, neemt vele vormen aan. Het gebeurt in alle lagen van de bevolking, in alle culturen. Het is ook nauw verwant met de agressie tegen holebi’s en transgender-personen.

Op deze 11.11.2011 vraagt het VOK bijvoorbeeld ook aandacht voor de naar schatting 23.000 prostituees in dit land, van wie 80 procent in de greep van pooiers wordt gehouden en van wie zo’n 10 procent extreem wordt uitgebuit.

Die uitbuiting is de ergste vorm van georganiseerde misdaad aan het worden, bracht commissaris-generaal Paul Van Thielen begin september nog naar buiten. Evenzeer houden we een pleidooi voor een aangepaste, cultuursensitieve aanpak van specifieke vormen van geweld als bijvoorbeeld huwelijksdwang.

Een structurele aanpak

Geweld tegen vrouwen en meisjes kent dus vele gezichten. Als feministische beweging leggen we de link tussen al deze vormen van geweld met de ongelijke machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen, in onze samenleving en wereldwijd. Het VOK is ervan overtuigd dat een gelijkere samenleving (zowel tussen vrouwen en mannen, als tussen andere sociale groepen) leidt tot minder geweld.

Van onderwijsprojecten rond stereotypen tot maatregelen om de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt te versterken zodat ze financieel zelfstandig zijn: overheden moeten blijven inzetten op maatschappelijke gelijkheid.

Tegelijk is er nood aan meer structuur in de concrete aanpak van gendergerelateerd geweld (dat ook holebi’s en transgender-personen treft). Er zijn de voorbije 25 jaar veel belangrijke initiatieven genomen in België, maar die blijven vatbaar voor bijsturing.

Op deze 40ste Vrouwendag doet het VOK heel concrete suggesties terzake. Het pleit er vooral voor om van de bestrijding van seksueel en intrafamiliaal geweld echte beleidsprioriteiten te maken. Want achter die verontrustende cijfers zit het leed van te veel vrouwen en meisjes, van te veel mensen.

Els Flour namens het Vrouwen Overleg Komitee

Het Vrouwen Overleg Komitee (VOK) is een feministische en pluralistische denktank die elk jaar op 11 november de Nationale Vrouwendag organiseert.