Nieuwe wending

Op zondag 18 april werd de huidige president van Cuba Miguel Díaz-Canel Bermudez verkozen tot eerste secretaris van het centraal comité van de Cubaanse Communistische Partij. Hiermee stapt Raúl Castro uit de publieke politieke arena. Een beslissing die hij reeds vijf jaar geleden aankondigde. Zo voldoet hij aan de regel, die hij zelf in het leven riep, namelijk dat de kaders niet langer dan tien jaar een ambt mogen bekleden. Naast Raúl, liep ook de carrière van de drie laatste historische figuren van de revolutie in het politbureau van de partij ten einde. De partijtop bestaat nu uitsluitend uit leden die niet aan de strijd tegen de dictatuur van Batista deelnamen.

De keuze voor Miguel Díaz-Canel was helemaal geen verrassing. Na het begin van ernstige gezondheidsproblemen bij Fidel Castro rond 2005, werd er gegist naar mogelijke jongere topfiguren om de fakkel van de steeds meer uitdunnende groep ‘comandantes’ over te nemen. In 2009 liep het mis met de twee meest prominente leiders van de nieuwe generatie. Hun weinig respectvolle gedrag tegenover de oude garde en hun extraverte attitude werden niet in dank afgenomen. Ze werden prompt uitgerangeerd. De nieuwe kandidaat zou een ander profiel hebben. Een noeste en trouwe werker, afkomstig uit een modaal gezin, zonder banden met de historische leiders en een bemiddelaar tussen de verschillende strekkingen binnen de partij. Een voorbeeld van meritocratie waar de revolutie voor staat.

Raùl Castro en zijn opvolger, Miguel Díaz-Canel. © Irene Pérez/ Cubadebate

Nieuwe dynamiek

Miguel Díaz-Canel begon zijn loopbaan binnen de partij, op de minimumleeftijd van 35 jaar om lid te worden, als algemene secretaris in twee provincies. Daarna werd hij in 2009 tot minister van Hoger Onderwijs gepromoveerd. Amper 3 jaar later was hij vicepresident van de ministerraad en het jaar erop nam hij het vicepresidentschap op onder Raúl Castro. In 2018 werd hij staatshoofd van de republiek als president, naast de eerste minister. Een functie die terug in het leven werd geroepen na bijna 55 jaar. Deze tweeledigheid past binnen de visie dat de partij voornamelijk een politieke rol moet opnemen en zich minder met uitvoerende taken moet inlaten. Het is dan ook logisch dat het voorzitterschap van de partij toekomt aan de president.

Tijdens zijn eindrede, liet hij zijn visie over de partijwerking en een aantal actuele pijnpunten kennen. Binnen de partij blijven eenheid en continuïteit het leidmotief. Een nieuwe dynamiek, gericht op betere communicatie met de bevolking en waarbij de partijleden een voorbeeldrol spelen, is een noodzaak. De massaorganisaties FMC (Nationale Vrouwenbeweging van Cuba) en CTC (Nationale Vakbondskoepel van Cuba) zijn ideale kanalen om bij te dragen aan deze opdracht. Dit is ook de beste manier om aanvallen op Cuba, via sociale media, te counteren.

Die aanvallen staan niet los van de agressieve en continu economische en financiële blokkade door de Verenigde Staten. Samen met de wereldwijde recessie, de inspanningen om de coronapandemie onder controle te krijgen en interne problemen, is de blokkade de oorzaak van de moeilijk economische toestand van het land. De interne problemen houden verband met inefficiëntie en gebrek aan doeltreffendheid van staatsbedrijven en de publieke sector, overbesteding, gebrek aan controle over middelen en structurele problemen. De Cubaanse economie heeft echter veerkracht aan de dag gelegd om sociale verworvenheden te behouden. De wereld kreeg te zien hoe politieke wil en humanistische roeping van de revolutie, samen met een overheidsbeleid waarin de mens centraal staat, complexe problemen zoals de covid-19 pandemie met succes aanpakken. De taak was de bevolking te sensibiliseren en de uitvoering van preventiestrategie te ondersteunen, eveneens aan dezelfde twee massaorganisaties toe. Dit in samenwerking en volgens de richtlijnen van het Centrum voor Promotie van Gezondheid en Ziektepreventie (UPP) van het ministerie van Openbare Gezondheid.

De thema’s, die prioritair aan te pakken zijn, zijn volgens de nieuwe leider van de partij onder meer voedselzekerheid en –soevereiniteit, gebruik van hernieuwbare energiebronnen, doeltreffendheid van het investeringsproces, de nationale productie verhogen om aan de binnenlandse vraag te voldoen en kwalitatieve verbetering van de dienstverlening aan de bevolking. Ook hier is de rol van CTC en haar aangesloten sectorvakbonden cruciaal om via vakbondskaders en -afgevaardigden enerzijds de hervormingen uit te leggen aan de arbeidersmassa, zodat de arbeiders er hun schouders mee onderzetten, en anderzijds hun rechten in nieuwe arbeidscontext te kunnen vrijwaren.

© Pan American Health Organization

Meer flexibiliteit en versoepelen van blokkade

Miguel Díaz-Canel verzekert de continuïteit van het socialistische karakter van de revolutie. Dit is een hele uitdaging in de huidige context. Hij kan rekenen op de steun van de partij om de economie van het land uit het slop te trekken. Het economisch model zal hij noodgedwongen laten evolueren naar meer flexibiliteit voor staatsbedrijven en het toelaten van kleine en middelgrote privéondernemingen. Het afschaffen of ten minste versoepelen van de Amerikaanse blokkade zou een welgekomen ruggensteun zijn.

Auteur: Yves van Gijsel