De resultaten van de gemeenteraadsverkiezingen op 23 februari hebben het politieke landschap in Ecuador door elkaar geschud, na 7 jaar onafgebroken alleenheerschappij van de partij van Rafael Correa, van de partij Alianza Pais.
Ondanks een multimiljonaire mediacampagne en actieve deelname van de president, volksvertegenwoordigers/sters en ministers in de verkiezingscampagne, heeft de bevolking een proteststem laten horen. Op lokaal vlak werken duidelijk andere mechanismen en liggen de prioriteiten anders dan op nationaal niveau. Zelfs het charisma van president Correa, die toch kan rekenen op een populariteit van om en bij de 80%, kon deze keer de kiezers niet bekoren.
De oppositiepartijen zoals de cristendemocraten van Jaime Nebot, burgemeester van Guayaquil, of SUMA, een nieuwe centrum-rechtse partij onder leiding van Mauricio Rodas, behaalden belangrijke overwinningen in de hoofdstad Quito (SUMA met 58,56 % van de stemmen) en in Guayaquil met net geen 60 % van de stemmen. De partij Avanza, het nieuwe gezicht van de vroegere Izquierda Democrática (centrum-links), behaalde overwinningen in vele provinciesteden en ook in kleinere gemeenten. Eigenaardig genoeg heeft deze partij op nationaal vlak een coalitie met de regering, maar profileerde ze zich op lokaal vlak als een oppositiepartij… In de gemeenten waar belangrijke conflicten zijn rond de grootschalige mijnbouw behaalde de links-indigenistische Pachakutik dan weer de overwinning. Ecuador blijft een land vol verrassingen, niettegenstaande de relatieve politieke rust en economische groei van de laatste jaren.
Politieke analisten schrijven dit resultaat toe aan verschillende factoren, zoals de mediamoeheid van de bevolking die dagelijks overspoeld wordt met regeringspropaganda. Er is ook verlies van geloof in de regering Correa, die steeds meer getuigt van een autoritaire en niet-democratische ingesteldheid. Inperking van de persvrijheid; ingrijpen in de wetgevende macht ten voordele van de regering en in het nadeel van politieke tegenstanders; bepaalde politieke beslissingen die ingaan tegen de belangen van de lokale bevolking zoals grootschalige mijnprojecten, petroleumonginning of de bouw van stuwdammen; of ook de beperking op de invoer van luxeproducten zoals alcoholische dranken, parfums, maar ook van bv. diepvriesfrieten voor de fastfoodketen Mc Donalds, die door de oppositie werd aangehaald als een voorbeeld van de repressieve en autoritaire politiek; het zijn allemaal onpopulaire maatregelen. Het spookbeeld van een economisch en politiek scenario als in het bevriende Venezuela zou ook meegespeeld hebben.
Correa zelf blijft beweren dat zijn partij de overwinning heeft behaald, want in absolute cijfers is dit inderdaad zo. Toch valt de symbolische kracht van de verliezen van Alianza Pais in 9 van de 10 grootste steden moeilijk te ontkennen.
De angst voor een mogelijke verkiezingsnederlaag voor de partij in 2017 heeft een nieuwe discussie geopend, namelijk de grondwetshervorming die de herverkiezing van de president moet mogelijk maken. In de grondwet van 2008 werd de mogelijke herverkiezing beperkt tot 2 opeenvolgende periodes van 4 jaar, dit om het democratische principe van afwisseling te garanderen. Deze nieuwe grondwet werd in 2007 en 2008 uitgewerkt door een brede maatschappelijk gedragen grondwetgevende vergadering en goedgekeurd in een volksreferendum met steun van 63% van de bevolking. Correa zelf heeft reeds meerdere malen gezegd dat hij de grondwet zou respecteren en niet zou gaan voor herverkiezing, wegens ondemocratisch, maar in zijn wekelijkse televisie-uitzending vorige zaterdag heeft hij al laten doorschemeren dat hij een volgende herverkiezing nodig vindt om ‘het werk af te maken’. Spijtig genoeg wordt hiermee nogmaals bevestigd dat Alianza País als politieke partij geen sterke figuren heeft naast de president, die de partij en het land bestuurt als een echte Latijns-Amerikaanse caudillo (charismatische en autoritaire leider-vadersfiguur).
Wat dit zal betekenen voor het politieke project van Alianza Pais, is nog niet duidelijk, want president Correa heeft al herhaaldelijk bewezen dat hij niet wil inbinden op zijn Revolución ciudadana (burgerrevolutie), en zeker geen concessies zal doen op voor hem belangrijke thema´s zoals de grootschalige mijnbouw of de petroleumontginning in het Yasunireservaat. Maar dat er een andere aanpak zal nodig zijn om blijvende steun van de bevolking te krijgen is eveneens duidelijk. Het zullen weer spannende poltieke tijden worden in Ecuador.
Auteur: Rita Cloet, Coördinatrice FOS-programma Andes
