We testen ondertussen het zendbereik van Radio Cordillera. Geen ontvangst. In nog geen van de dorpen die we bezochten. Worden de boeren hier dan niet gehoord? «De overheid laat ons volledig in de steek. Ze probeerden ons te overtuigen om chemische meststoffen te gebruiken. Dat raad ik iedereen af. Het put de bodem uit en bezorgt je alleen maar schulden. De eerste keer is het gratis. Daarna moet je betalen en hang je vast aan een levenslange lening. Ons maken ze niets wijs” , vertelt Gini uit het dorp Umnab. “Een natuurlijke en traditionele landbouw is veel beter.”
Tijdens de Groene Revolutie in de jaren ’70 werden genetisch gemanipuleerde zaden voorgesteld als dé oplossing voor een hogere landbouwopbrengst. Echter tegen een hoge prijs. Deze genetische superzaden zijn voor kleinschalige boeren heel duur. Bovendien zijn ze niet reproduceerbaar waardoor boeren de zaden steeds moeten aankopen. Belangrijk is ook dat de verkoop van de zaden steeds gepaard ging met de aankoop van dure chemische meststoffen. Deze zogenaamde wondermiddelen putten de bodem uit en maken hem afhankelijk, waardoor de oogst op termijn achteruit in plaats van vooruit gaat. Het grootste deel van de kleine boeren in de Filippijnen die hiermee gestart is, hangt vast aan een levenslange cyclus van leningen en schulden. De boer bij wie dit niet het geval is, moeten wij in ieder geval nog tegenkomen.
Verdoken vorm van zelfbelang
“ De overheid dringt de genetisch gemanipuleerde zaden en chemische meststoffen op aan de boeren. Zonder daarbij rekening te houden met de noden van inwoners of de omgeving” vertelt Roger Camps coöperant bij Bevrijde Wereld. “Het is voor internationale bedrijven en de Filippijnse overheid een verdoken manier van zelfbelang.” Chito Medina van de Filippijnse ngo Masipag beaamt dit: “de filosofie van internationale agrobedrijven zoals Monsanto is: we helpen honger de wereld uit in de vorm van hulpprogramma’s. Maar ze hadden een verborgen agenda. Door de boeren afhankelijk te maken van deze markt aan zaden wilde men het communisme tegengaan. De Filippijnen waren een strategische locatie voor de Verenigde Staten. En ten tweede: door de boeren te integreren in de markteconomie creëerde men zo een groot aantal consumenten bij.” “Deze bedrijven hebben een krachtige lobbymachine en stoppen de politici wat geld toe tijdens verkiezingen. In ruil promoot de overheid hun producten bij de boeren”, voegt Ben Solang van CDPC toe.
Schuld van de boeren
Een sprekend voorbeeld van de verwevenheid tussen overheid en bedrijven op het vlak van landbouw is het Internationale Rice Research Institute (IRRI) in de Filippijnen. IRRI is een onafhankelijk non profit onderzoekscentrum toegespitst op genetisch gemanipuleerde rijst. De overheid geeft fondsen aan IRRI en promoot hun technologie in de dorpen. Maar IRRI krijgt ook fondsen van internationale agrobedrijven zoals Syngenta en Bayer. Bij de meeste rijstvariëteiten moet je dan ook chemische meststoffen aankopen. Daarnaast zijn hun rijstsoorten niet reproduceerbaar door de boeren zelf. Die moeten ze keer op keer aankopen. Iets wat haaks staat op hun missie om – zoals het op hun website staat – de armoede de wereld uit te helpen. “Het probleem met instanties zoals IRRI is dat ze een ivoren toren zitten. Ze staren zich blind op wetenschap en techniek zonder rekening te houden met de noden van de inwoners”, vertelt Chito van Masipag. Doctor Nollie Vera Cruz, professor bij IRRI, viel uit de lucht toen we haar confronteerden met de getuigenissen van boeren over hun bodem die uitput is door de chemische meststoffen. “Daar weet ik dan toch niet van. Ik zie het niet als een probleem. Het is eerder een teken dat het veld niet goed onderhouden wordt. Het gaat om het juiste management, niet om de chemische meststoffen”, aldus Vera Cruz.
We gaan mee met Eddie naar zijn rijstakker in het dorp Tubo. Elk jaar ziet hij zijn oogst dalen. Nieuwe ziektes tasten zijn veld met genetisch gemanipuleerde rijstvariëteiten aan. De chemische meststoffen die hij van de overheid kreeg, blijken niet meer te werken. Nu heeft hij geen keuze meer. Hij hangt vast aan de kosten en het duurt jaren om zijn bodem opnieuw gezond te maken. Als het zo verdergaat, moet hij zijn varken verkopen om zijn familie te kunnen onderhouden.
Landbouwdepartement geeft fouten toe
De overheid promoot sinds kort nu ook biologische meststoffen en traditionele zaden. Roberto Dumogen van het landbouwdepartement in de Cordillera geeft toe dat ze fout zaten: “we experimenteerden met de genetische variëteiten en chemische meststoffen. We zagen dat het niet werkte. Nu moedigen we de teelt van inheemse zaden en biologische meststoffen aan. Misschien zijn we te laat. Veel bodems zijn al afhankelijk van de chemische meststoffen en het duurt vaak jaren om de bodem opnieuw aan te passen aan traditionele en biologische landbouw. Maar we leren uit onze fouten.”
Voedselzekerheid is geen prioriteit
Velen zien de switch van de overheid naar biologische landbouw louter als ‘lip service’: “De biologische meststoffen die de overheid promoot zijn maar voor tien tot twintig procent natuurlijk. De basis blijft ruw materiaal van genetisch aangepaste producten. Ze doen het omdat het een trend in de markt is”, meent Julie Méro van CDPC. De overheid promoot nu wel traditionele landbouw, maar het weert de chemische input niet af. Ze doen niets aan de megacampagnes van grote bedrijven die wonderen beloven met hun chemische producten. “De wet om deze bedrijven te reguleren moet nog gemaakt worden”, zegt Roberto van de het landbouwdepartement in de Cordillera met een schuchter lachje. “We hebben de boeren verwaarloosd, dat klopt. Maar wat kunnen we doen? Voor onze nationale overheid is voedselzekerheid geen prioriteit.”
Ons maken ze niets wijs
“De lokale overheid probeerde ons te overtuigen om over te schakelen op genetisch gemanipuleerde zaden met chemische mest. Maar de mest is veel te duur. Eerst leverden ze een goede oogst op. Maar nu zijn ze steeds minder weerbaar tegen ziektes. In tegenstelling tot onze eigen teelten. Zelfs al zijn de chemische meststoffen gratis of gesubsidieerd, dan nog moeten we ze niet hebben”, vertelt Kristini uit La’tey vastberaden. In vele dorpen die we bezochten, zien we posters hangen met de slogan ‘neen aan genetische gemanipuleerde zaden’. De vormingen van ngo’s dringen tot in de verst afgelegen dorpen door. Ook Pablo uit Bolo vertelt over zijn slechte ervaringen: “We planten geen nieuwe velden meer aan omdat de ziektes niet meer in de hand te houden zijn. Wij zeggen neen tegen genetisch gemanipuleerde variëteiten en chemische meststoffen.”
Onze volgende stop is Gumhang. Een dorp dat sinds de aanleg van een weg naar de stad enkele jaren geleden een veelbepalende ommekeer heeft meegemaakt.
Twee weken lang reisden videoreporter Roel Nollet en Sofie Van Der Straeten van ngo Bevrijde Wereld doorheen de Filipijnse Cordillera voor de productie van de nieuwe televisiedocumentaire ‘Radio Cordillera’. Met een lokale community radio trokken ze langs afgelegen dorpen op zoek naar sterke, harde en hoopvolle boerenverhalen achter de projecten van Bevrijde Wereld en de Provincie Oost-Vlaanderen. Hoever reikt de stem van de Filipijnse boeren? Stay tuned for Radio Cordillera. Binnenkort op een televisiescherm bij jou in de buurt. Volg hun reis op deze blog. (www.bevrijdewereld.be)
