Het was Greenpeace Duitsland die de gelekte tekst van de associatieovereenkomst tussen de EU en de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay) te pakken kreeg. In dat overkoepelende verdrag voor de vrijhandelsovereenkomst EU-Mercosur staan de voorwaarden waaronder een partij sancties kan opleggen aan een andere, of de overeenkomst kan opschorten.

Maar in tegenstelling tot vereisten rond mensenrechten of de verspreiding van massavernietigingswapens worden milieu- en klimaatbescherming niet als een “essentieel element” beschouwd in de tekst. Het akkoord verwijst wel naar het klimaatakkoord van Parijs en roept op tot een snelle uitvoering ervan, maar er zijn geen afdwingbare toezeggingen of repercussies als de partijen het niet uitvoeren.

Kritiek

Nochtans zijn dat net twee centrale bezorgdheden van critici van de handelsovereenkomst, gezien de vernietiging van het Amazone-regenwoud, de Pantanal-draslanden en andere waardevolle ecosystemen in Latijns-Amerika. De vrees is groot dat het vrijhandelsakkoord de productie van soja en vlees in de regio nog zal aanzwengelen, en daarmee ook de schade aan het milieu en het klimaat.

“Het weglaten van sanctioneerbare toezeggingen om natuurvernietiging te stoppen en de klimaatcrisis aan te pakken, toont aan hoe weinig aandacht dit akkoord heeft voor de existentiële uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd”, zegt Jürgen Knirsch, handelsexpert bij Greenpeace.

“De deal kan de vernietiging van de Amazone versnellen, klimaatchaos ontketenen en talloze soorten vernietigen. In de eenentwintigste eeuw moeten internationale overeenkomsten de bescherming van mens en natuur centraal stellen en meer zijn dan ‘nice-to-have’. Deze deal klopt niet en moet worden geschrapt.”

Toenemende druk

De gelekte tekst doet de druk op het al controversiële handelsakkoord nog toenemen. Vooral in landen met een grote landbouwsector, zoals Frankrijk, is er veel protest van boeren, die vrezen voor goedkope import van producten zoals vlees. Ook in België, Ierland, Oostenrijk en Luxemburg groeit het verzet. 

De houding van de Braziliaanse president Jair Bolsonaro, die houtkap en branden in het Amazonewoud laat betijen, voedt de verontwaardiging in Europa. Zelfs de Duitse bondskanselier Angela Merkel, aanvankelijk een sterk voorstander van het akkoord, twijfelt nu openlijk aan de gevolgen voor het behoud van cruciale regenwouden in het Amazonegebied.