In totaal vonden er op 45 verschillende plaatsen in het Verenigd Koninkrijk acties plaats: meestal in de vorm van zogenaamde sit-ins, waarbij een Starbucks-winkel symbolisch werd veranderd in een crèche of vrouwenopvang.

Vrouwen en kinderen zijn namelijk degenen die het meest lijden onder de bezuinigingen die de Britse regering doorvoert; bezuinigingen die wellicht minder zwaar waren geweest als bedrijven zoals Starbucks wél vennootschapsbelasting hadden betaald in het Verenigd Koninkrijk.

De acties van 8 december in Starbucks-filialen waren niet de eerste die UK Uncut organiseerde. De beweging bestaat al sinds oktober 2010, en heeft als doel om bezuinigingen te bevechten en alternatieven aan te dragen via mobilisatie en het nemen van directe actie.

Het aan de schandpaal nagelen van multinationals zoals Starbucks, die op grote schaal belasting ontwijken in het Verenigd Koninkrijk, is haar meest recente project.

De actie kon op veel publieke steun rekenen en lijkt ook succes te hebben: donderdag 6 december, twee dagen nog voor de sit-ins plaatsvonden, gaf Starbucks aan om de komende twee jaar ‘vrijwillig’ 10 miljoen pond (ongeveer 12,4 miljoen euro) per jaar te betalen aan de Britse schatkist.

Deze bekendmaking, ongetwijfeld bedoeld om de gemoederen te sussen, schoot veel critici in het verkeerde keelgat: het betalen van belasting is niet iets wat een bedrijf kan doen wanneer het daar zin in heeft, dit ‘genereuze’ aanbod van Starbucks zou spotten met het belastingsysteem.

Winst wegsluizen

Starbucks betaalde in de afgelopen 14 jaar dat het bedrijf in het Verenigd Koninkrijk gevestigd was slechts 8,6 miljoen pond (ongeveer 10,7 miljoen euro) aan vennootschapsbelasting.

Dat is belachelijk weinig, ter vergelijking: Costa Coffee, een andere grote koffieverkoper in het Verenigd Koninkrijk, betaalde alleen in 2011 al 15,5 miljoen pond (ongeveer 19,3 miljoen euro) aan vennootschapsbelasting.

Hoe gaat de belastingontwijking van Starbucks dan in zijn werk?

Starbucks in het Verenigd Koninkrijk, net als die in Frankrijk en Duitsland, betaalt 6 procent van haar omzet aan royalties (een vergoeding voor het gebruiken van de merknaam Starbucks en het zakelijk model, nvdr), plus bijkomende kosten bij het openen van een nieuwe winkel, ter waarde van 25.000 dollar (ongeveer 19.300 euro).

Dit bedrag gaat af van de winst van Starbucks Verenigd Koninkrijk, Starbucks Frankrijk en Starbucks Duitsland, waardoor er bijna geen of helemaal geen vennootschapsbelasting meer over te heffen valt, omdat er simpelweg nauwelijks winst overblijft.

Zo kon Starbucks in het Verenigd Koninkrijk in de afgelopen drie jaar beweren dat het bedrijf daar verlies gedraaid had, en op die manier het betalen van belasting volledig ontwijken.

Het betaalde bedrag aan royalties gaat niet naar de Verenigde Staten, waar Starbucks zijn oorsprong heeft, maar wordt overgebracht naar Starbucks Coffee EMEA BV, de tak van Starbucks die over Europa, het Midden-Oosten en Afrika gaat.

Starbucks Coffee EMEA BV is gevestigd in Nederland, waar de vennootschapsbelasting 25 procent is, tegenover 35-39 procent in de Verenigde Staten.

Is het dan toevallig dat Starbucks een deel van haar winst vanuit het Verenigd Koninkrijk naar Nederland sluist? Zeker niet: naast het feit dat vennootschapsbelasting in Nederland een stuk lager is dan bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, heeft Starbucks het ook nog eens op een akkoordje gegooid met de Nederlandse overheid.

In een zogenaamde tax ruling heeft het bedrijf met de Nederlandse fiscus afspraken gemaakt over de belastingheffing. Om wat voor percentage het precies gaat, is confidential. Starbucks beweert daar van de Nederlandse overheid niks over te mogen zeggen.

Imagoprobleem

Ondertussen kampt Starbucks in het Verenigd Koninkrijk door de hele affaire met een serieus imagoprobleem. Bewustmaking van de belastingontwijking door onder andere UK Uncut heeft geleid tot terechte woede bij de Britten.

Onderzoeksbureau YouGov laat een fors dalende lijn zien in een index van het beeld dat het publiek van Starbucks heeft sinds de belastingontwijking uitkwam. Deze index is gebaseerd op zes indicatoren van imago, waaronder reputatie van een bedrijf bij de bevolking.

Bovendien berekenden onderzoekers van Manchester Business School, op basis van effecten van een reputatiecrisis op andere organisaties, dat Starbucks in het komende jaar mogelijk een vermindering van maar liefst 24 procent in haar verkoop zal zien.