Geen dier jankt zo ongenadig als de mens
Opinie - Guido-Henri De Couvreur

Geen dier jankt zo ongenadig als de mens

Geen dier jankt zo ongenadig als de mens, is de titel van een boek van Jaap Kruithof, een van de meest prominente filosofen van de twintigste eeuw in de lijn van de geschiedenis. Dit artikel schrijf ik omdat velen onder ons zich te kort gedaan voelen en over meerdere dingen klagen, maar de relativiteit niet inzien van hetgeen waarover geklaagd wordt.

woensdag 4 mei 2011 20:17
Spread the love

Daarom lijkt het me nuttig één en ander op een rijtje te zetten en te bekijken in een groter perspectief, een mondiaal perspectief.

Laat ons ‘een bijdrage moeten leveren voor wie zonnepanelen liet plaatsen’ als voorbeeld nemen. Hoe vaak wordt deze opmerking, opgefokt door de media, de laatste maanden herhaald. Even verduidelijken.

Hoe staat het met de financiële steun wereldwijd?

Fossiele brandstoffen zoals stookolie en steenkolen kregen in de afgelopen jaren, wereldwijd gezien, zes keer meer steun dan de alternatieve groene energiedragers; althans volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA). Zij moeten het weten, het is hun job.

Ondanks de dwingende waarschuwing uit wetenschappelijke hoek dat het verbruik van fossiele grondstoffen (gas, kolen, olie enz., verkeerdelijk tot ‘brandstoffen’ verlaagd) enorme gevolgen heeft, blijft die steun gehandhaafd. In tegenstelling met wat men zou durven hopen en verwachten is de steun voor hernieuwbare energiedragers zoals wind-en zonne-energie bijna zes keer lager! Anders gezegd: hernieuwbare energie kreeg vorig jaar € 1, terwijl € 5,5 als ondersteuning voor fossiele grond-brandstoffen bleef gelden.

Wie klaagt dit aan? Of hoeft dit niet aangeklaagd? Bovendien heeft het verbranden van fossiele grondstoffen bijna uitsluitend nadelen: uitputting grondstoffen, vervuiling van de biosfeer, CO2-uitstoot, fijn stof en nog veel meer…

De mondiale vraag naar energie zal tussen 2008 en 2035 met meer dan de helft toenemen. Ondanks de opkomende schaarste van de eindige grondstoffen gaat men verder met het verbranden van fossiele grondstoffen, tot het te laat zal zijn! Groene energie zou de CO2-uitstoot doen dalen met 5,8% in 2020. Even herinneren dat Europese landen zich engageerden voor ‘20-20-20’… Hoe zal men dit minimale doel bereiken als men blijft klagen over de stijging van benzineprijzen en over een toelage voor PV-panelen?

Volgens het World Energy Outlook rapport van de IEA (International Energy Agency) gaven regeringen wereldwijd vorig jaar € 242 miljard (al dan niet verhulde) subsidies aan fossiele ‘brandstoffen’ om de vraag naar energielevering veilig te stellen. En deze fabuleuze som kwam boven op andere betoelagingen die rechtstreeks gaan naar de productie van fossiele brandstoffen en geschat worden op 77 miljard €! Lees maar: het verkwisten van fossiele grondstoffen.

Niets wijst erop dat de ‘eetlust’ voor fossiele energiedragers vermindert en toch worden ze met miljarden dollars of euro’s blijvend gesteund. Men gaat er gewoon aan voorbij dat het gebruik van aardolie voor verbrandingsprocessen (zeker voor verwarming) ethisch verwerpelijk is. Aardolie is een prachtige grondstof voor het vervaardigen van heel eigentijdse producten: computers en bijbehoren, speciale kleding, pennen, auto-onderdelen, medicatie, enz. Het verbranden van zo’n kostbare materie heeft zeer grote nadelen vergeleken bij de hernieuwbare energiedragers. Toch vreemd dat men hardnekkig blijft praten over aardolie alsof de voorraad onuitputtelijk is. Zijn ‘gesloten systemen’ vreemd voor de klagers?

Vermindering van de emissies

Mondiaal zal de vraag naar aardolie in 2035 stijgen van 15 miljoen vaten per dag tot 99 miljoen vaten. Fabuleus! Deze stijging is te wijten aan de ‘opkomende economieën’ zoals in India, China en Brazilië. Volgens the USA Energy Information Administration zouden:

“de € 242 miljard subsidies voor fossiele brandstoffen veel beter gaan naar klimatologisch vriendelijke investeringen. De energie zou veel veiliger zijn, het klimaat zou er baat bij hebben.”

Het bureau benadrukt dat het potentieel voor hernieuwbare energie zeer groot is, maar “zeer veel hangt af van de inzet van regeringen” en ik wil daaraan toevoegen: zeer veel hangt af van alle bewoners van een land in zover zij daar individueel toe bijdragen.

Enige reflectie op deze subsidies in vermomming.

Hoe wordt ‘subsidie’ in Wikipedia bepaald?

Subsidie (van Latijn subsidium: ondersteuning, hulp, bijstand) is een tijdelijke bijdrage van de overheid of een non-commerciële organisatie ten behoeve van het starten, dan wel een permanente bijdrage voor het uitvoeren van een activiteit waarvan het economische belang niet direct voor de hand ligt. Als het economisch belang van een te starten activiteit wel voor de hand ligt, spreekt men meestal van investeringspremie.”

Dat investeringspremies naar menig organisatie gaan, lijkt aanvaard. Zo ontving ik pas een vragenlijst om in te vullen waarvan de tekst begint met:

Zo gaat het al jaren: men spendeert geld aan onderzoek om het economisch impact te vergroten, bovenstaande tekst illustreert het, om zodoende o.a. een groene industrie overeind te krijgen. Er worden door de EU al jaren grote subsidies of steun uitgereikt om nieuwe projecten van grond te krijgen, wat zonder subsidies niet haalbaar is. Men, de klagers, hebben jaren gezwegen, terwijl men niet hernieuwbare ernergiedragers (kernenergie, olie, kolen…) massaal betoelaagde… en het gebeurt nog!  Of is het de bedoeling om juist de opkomst van de groene energie stokken in de wielen te steken?  

Men kan zich afvragen of velen het licht wel in de ogen van anderen gunnen? Of anders gezegd, men vindt elke prijs te hoog als men dient te betalen of bij te dragen, maar niet als men wil betaald worden. Heel merkwaardig. Een fenomeen dat zich op grote schaal manifesteert. Jammer.

Oh wee, groot geklaag voor het argument dat elektriciteit duurder wordt door het betoelagen van PV-installaties van ‘de buren’! Een kwestie van prioriteiten stellen, zeker voor wie tot de ‘rijke wereld’ behoort? Staan we stil bij het feit dat we geld spenderen aan luxe, meerdere reizen per jaar, dure auto’s, badkamers en een droomkeuken in een huis veel te groot om te bewonen? Dat we veel geld uitgeven aan het verkwisten van gas en olie? Rijst de vraag wat we écht belangrijk vinden!

‘Hernieuwbare energiedragers, waar men spreekt over zonne-energie-omzetting voor warmte en elektriciteit, zijn niet betaalbaar voor lagere inkomens,’ wordt vaak beweerd.

Het volgende argument: ‘arme mensen kunnen dat niet betalen’… Sinds jaren een zich herhalend refrein tijdens lessen, colleges, seminaries. Deze bezorgdheid is bijna ontroerend, ware het niet dat diezelfde klagers zich doorheen het jaar geen zorgen maken over arme mensen.

Juiste opmerking, er is veel armoede. Zeker als men deze problematiek mondiaal benadert. Naar schatting wonen momenteel 850 miljoen mensen helaas in (zeer) slechte omstandigheden. In deze gezinnen is er een relatief hoog verbruik, maar het absolute verbruik is veel lager omdat deze mensen – om wat voor reden dan ook – niet over middelen kunnen beschikken om veel grondstoffen te verkwanselen. Veel energie verbruiken met een inkomen van 1 € per dag!? Wie niets bezit, kan amper verkwisten! Welk impact heeft een clochard die onder de bruggen van de Seine in Paris slaapt? De ecologische voetafdruk is bijzonder klein…

Zou het kunnen dat dit geklaag over de ‘luttele som’ eerder een uiting is van collectief egocentrisme dan bezorgdheid voor ‘de arme mensen’?

Niet de armen zijn de grote verkwisters en vervuilers. Om te kunnen verkwisten dient men vermogend te zijn. Halsstarrig vasthouden aan bovenstaande argumenten zijn spontane reacties van wie leeft in een economisch paradigma van vorige eeuwen, vanaf het tijdperk van de industriële revolutie en van wie volhardt in ouderwetse economieën…

Vreemd toch, mensen klagen over zo’n kleine bijdrage voor PV’s, maar staat er iemand bij stil dat een gezin in België jaarlijks gemiddeld 142 € voor afgeschreven kerncentrales bijdraagt en dat terwijl de ‘afgeschreven’ centrales jaarlijks een winst van 2 miljard opleveren? ‘Propere’ en vervuilende energie, is dat niet de omgekeerde wereld? Waarom toch blijven vasthouden aan deze manier van denken? Vermeende zekerheden? Weerstand tegen verandering? Tientallen jaren huldigde men het principe: ‘de vervuiler betaalt’. Op zijn minst met woorden en… als anderen de vervuiling betalen …

Hoever zijn we nog van het ‘de-vervuiler-betaalt-principe’? Wie betaalt voor ons milieu, om het systeem te compenseren waar de buurman — de klager —vervuilt door b.v. de gebruikte verwarming? Wie betaalt de schade veroorzaakt door fijne, zwevende deeltjes die in onze longen terecht komen? Wie betaalt de schade aan historische gebouwen door vervuilende auto’s en huisverwarming (salpeterzuur)? Vreemde logica.

Alles wijst in de richting dat in de toekomst de vervuiler ook wèrkelijk de rekening zal betalen, niet degenen die proberen bij te dragen aan een zuiver, duurzaam, hernieuwbaar, meer gezond leefmilieu. Kortom aan het behoud van meer Natuur. Zinnige ethiek toch?

Opmerkelijk dat mensen niet klagen omdat ze een bijdrage in de staatscontributie leveren voor heel wat waar ze zelf zelden of sporadisch gebruik van maken: opera, voetbal, sportwedstrijden, bibliotheken, zwembaden, leger, politie, grootse evenementen. Dit is nochtans de manier waarop een ‘sociale’ samenleving is opgebouwd? Evenzo voor ziekteverzekering: graag bijgedragen als men er geen gebruik van hoeft te maken, een bewijs dat men in goede doen is. Wie betaalt voor expansieve medische behandelingen: radioactieve medicatie voor diverse behandelingen, nierdialyse, transplantaties… en ga maar door. Beter toch de bijdrage te bekijken aan een tegemoetkoming aan een betere samenleving, of men er gebruik van maakt of niet? Solidariteit, weet je wel?

Samenvattend

Beweren dat ‘duurzame energie’ (zon, wind, waterkracht, enz.) duurder zijn dan andere energiebronnen is weglopen van de waarheid. Belangrijk is het concept van de ‘externe kosten’ ook wel ‘externe’ genoemd, nog even aan te stippen. “Externe kosten” zijn kosten die niet worden verrekend in de huidige prijsstructuur, maar die wel degelijk aanwezig zijn. Waar bv, betalen we de prijs voor de uitputting van fossiele grondstoffen, voor de vervuiling van de biosfeer door overmatige CO2-uitstoot en schadelijke gassen, voor de erosie van de historische gebouwen, het wegkwijnen van de bossen en het uitsterven van het leven in zeeën en meren? Wat zijn de kosten voor het opbergen van radioactief afval in lengte van dagen? Hermann Scheer gaat verder en vindt o.a. dat in de prijs van olie, de prijs van ‘olie-oorlogen’ moet verrekend worden, hiermee zouden de olieprijzen enorm stijgen! Worden ook oorlogsslachtoffers verrekend in de aardolieprijs?

Kolencentrales (met inbegrip van auto’s) maken de gevaarlijke fijn stofuitstoot van zwavel, CO2.. Blijkt dat fijn stof voor 80% komt van de veehouderij. Toeval dat allergieën meer en meer voorkomen, zeker in dicht bevolkte gebieden.

Wat te denken van boorplatforms die, op zoek naar nieuwe bronnen van aardolie, met mensen aan boord verdwijnen in zee. Zedig wordt erover gezwegen, zover van mijn bed immers. Het aantal doden en kankerslachtoffers bij de gevaarlijke winning van uraniumerts haalt amper de media, zwarte delvers en men weet het wel….

Stel dat hogergenoemde factoren worden opgenomen in de energieprijzen van morgen… ze zullen wellicht verdrievoudigen of nog meer! De benzine-, diesel-, elektriciteitsprijzen zullen stijgen en dan pas gaat men in de richting van: de vervuiler betaalt werkelijk voor de aangebrachte schade aan mens, natuur en milieu. Nu lijkt het meer op: ‘de vervuiler betaalt’ niet, hij poetst de plaat!

Anders bekeken: we zouden ons kunnen verheugen dat grote bedrijven groene generators plaatsen om onze aarde meer gezond te krijgen; dat mensen de daken van hun woningen tot ‘levenbrengende daken’ ombouwen, en dit na meer dan 15 jaar Meer Rendement.  We zouden opgelucht kunnen zijn dat wij tot de gelukkigen behoren die mogen bijdragen voor groene energie. Eén miljard mensen hoeft zich daar geen zorgen over te maken. Stel dat de bijdrage tot 148 € opgetrokken wordt… (!?)  zo komen we in de buurt van de prijs van een avondje ‘stappen’, een operabezoek voor 2, een individueel Rock Werchter Combifestivalticket 195 €, een fijn welnessweekend, een citytrip!

Of is onze doodsdrift of chronische suïcidale neiging zo groot dat het voortbestaan van de soorten ons niet aanbelangt? Wordt het tijd om het collectief egocentrisme te overstijgen!?  Stoppen met klagen en zagen, zonder evenwel de bredere context in ogenschouw te nemen is het langer verantwoord? Enkel naar eigen navel en omgeving staren, hoe lang kan het verder? Geen dier jankt zo ongenadig als de mens, schreef Jaap Kruithof in het gelijknamige boek.

Zowel Europa als Vlaanderen zal meer en meer taks op energiedragers heffen, blijkbaar het voornaamste middel om onze wereld terug te vergroenen. Bijgevolg zullen de prijzen moeten stijgen… of we komen er niet. Die financiële verhoging van prijzen is vanuit oogpunt van vergroende economie, solidariteit, herverdeling, een niet te ontwijken middel. Iemand die veel verbruikt zal dan ook meer betalen, dit in functie van de draaglast op de Aarde.

Loslaten, anders bekijken: een suggestie? Een bedankje aan de buur…

Beste buur

Dit kaartje om te bedanken dat u reeds PV-panelen op het dak liet installeren. Voor mij is dit momenteel niet mogelijk, maar ik ben graag bereid de luttele bijdrage te betalen om de Aarde minder onleefbaar te maken.

Uw PV-panelen zorgen er tenminste voor dat de buurt, waarin wij met z’n allen wonen, niet verder verglijdt naar een vervuild gebied. Op lange termijn breekt dat immers zuur op o.a. voor onze gezondheid en gezondheid is toch een belangrijk gegeven.

Ik koester de hoop dat velen uw voorbeeld zullen volgen.

Uiteindelijk zullen dan alle daken één grote generator vormen, een getuigenis van solidariteit met de Aarde en alle andere planeetbewoners . Tevens zal het uitputten van grondstoffen worden voorkomen, zo zal de biodiversiteit niet verstoord worden en het klimaat minder gekke sprongen maken.”

Natuurlijk mag u de tekst van bovenstaande kaart verder verspreiden!  

Guido-Henri De Couvreur

 Guido-Henri De Couvreur is filosoof-ingenieur, bestuurslid van de denktank ‘Club of Rome EU’ en voorzitter van Mondo vzw.

take down
the paywall
steun ons nu!