De solidariteit inzake de vluchtelingenproblematiek is in ons land zeer formeel georganiseerd. De ontheemden komen in contact met: DVZ, CGVS, Fedasil, OCMW’s, CAW’s en een verplicht inburgeringstraject. Dit zijn organisaties die professioneel, vaak met gedreven personeel hun taak vervullen, maar inherent aan hun functioneren een gevoel van afhankelijkheid bij de nieuw aangekomenen creëren. De vluchteling voelt zich compleet afhankelijk van de hulp van anderen. Vrijwilligers zijn in staat om drempelverlagend te werken, zij zijn zowat de eerste gewone Belgen waarmee men in aanraking komt. Ze kunnen perfect op basis van gelijkwaardigheid, met respect voor de eigenheid van de asielzoeker, handelen. Zij willen” SAMEN” met de betrokkene het integratiepad bewandelen.
GASTVRIJ NETWERK, een organisatie die bestaat uit een meer dan duizend vrijwilligers verdeeld over een veertigtal aangesloten groepen ,die lokaal en autonoom werken . Men deelt met Vluchtelingenwerk Vlaanderen de visie en zorg van mensen op de vlucht. Deze VZW organiseerde met een zestigtal vrijwilligers een netwerkdag waarop de problemen, succesverhalen en aanpak, dikwijls in samenwerking met professionele organisaties aan bod kwamen. De netwerkdag die op zaterdag 28 oktober 2017 doorging in de Globe Aroma, Moutstraat 1000 Brussel, werd gebouwd rond een paar getuigenissen maar vooral rond werktafelgesprekken die door de deelnemers zelf gestoffeerd werden.
Hier volgen enkele thema’s die in de vijf themagesprekken aan bod kwamen:
De vluchteling als gastheer. Mits een goede aanpak kan de asielzoeker uitnodigend optreden. Zo organiseerde een vluchteling samen en met vrijwilligers enkele “huisbabbels”. Via de vrijwilligers werd – gebruikmakend van een kerkbezoek, de lokale televisie en cultuurkernen – gevraagd om een vluchteling uit te nodigen voor een gesprek. Tijdens deze gesprekken werd van gedachten gewisseld over elkaars manier van leven en denken, inzake de rol van de vrouw in de samenleving, cultuurgewoontes en godsdienstbeleving. De onderwerpen werden vooraf aan elkaar doorgespeeld en de gesprekken resulteerden in een dialoog die doorweven was van wederzijds respect zonder de intentie te hebben om elkaar te overtuigen. Deze ‘huisbabbels’ werden door buitenstaanders gefilmd en zullen later geprojecteerd worden tijdens een lokaal ontmoetingsmoment.
Een andere groep organiseerde een kookwedstrijd, hieraan namen twee vrouwen van vreemde origine deel. Het resultaat was dat die vrouwen later door de andere deelnemers aangesproken werden om de recepten te delen. Een fraai voorbeeld om op basis van gelijkheid en wederzijds respect te handelen. In Herent maakten de vluchtelingen, samen met vrijwilligers en het Lokaal Opvang initiatief, een kookboekje met hun gerechten. Het is intussen aan herdruk toe.
Doen de vrijwilligers aan politiek?
De peiling die 11.11.11 bekend maakte en waarin gesteld wordt dat 80% van de Vlamingen gewonnen is voor een menswaardig solidair asielbeleid, was duidelijk een opsteker voor de vrijwilligers. Dit opent de poort in de contacten met politici om hen duidelijk te maken dat er voor deze aanpak een zeer ruim draagvlak bestaat in onze samenleving. Het is zeer belangrijk dat contacten met lokale politici onderhouden worden. Naargelang deze tot de meerderheid of de oppositie behoren zal de insteek zeker verschillen. Men moet de keuze maken: of men gaat voor een pragmatische aanpak om meestal over een concreet geval resultaat te boeken, of om een actie te voeren die het risico inhoudt dat men in een polarisatie van voor en tegen terecht komt. Een actie heeft het voordeel dat het probleem op de politieke agenda komt. Een aanpak in de luwte kan voor resultaten zorgen maar riskeert de aandacht van politici en publieke opinie niet of te bereiken. Er leeft bij vrijwilligers nog pleinvrees om hun acties “tentoon te stellen”. Men kan echter beter mensen overtuigen om mee te doen als men resultaten durft tonen. Vrijwilligers die hun aanpak wereldkundig maken zien hun actie dikwijls doorkruist door nationalistische propaganda die via partijblaadjes alle brievenbussen van de gemeente kan bereiken.
Focusgroepen die specifieke thema’s behandelen zoals integratie en levensbeschouwing, kunnen, wanneer ze evenwichtig samengesteld zijn uit vrijwilligers, professionelen en politici, tot tastbare resultaten leiden.
Op zoek naar een (t)huis.
De zoektocht naar huisvesting, die door de vrijwilligers als zeer moeilijk ervaren wordt, gebeurt best in samenwerking met armoede-organisaties. Met deze aanpak voorkomt men dat de beide groepen tegen elkaar uitgespeeld worden. De bedenkingen zoals: “waarom zet je je in voor vreemdelingen en niet voor de eigen bevolking?” zijn legio. Daarom is het een opportuniteit als je kan bekomen dat de vreemdeling de “arme” Belg helpt bij een verhuis en andersom. Zo creëer je een draagvlak tussen de kansarmen in plaats van verdeeldheid. De problematiek van gedwongen verhuis en de zoektocht naar een vaste stek is dezelfde voor de beide doelgroepen.
Een voorbeeld een goed lopend “huizen-project”. Een groep van vrijwilligers zoekt op vaste tijdstippen in de week, samen met de vluchteling naar een woonst. Met een laptop wordt de huurmarkt afgeschuimd en telefonisch worden de immobiliënmarkt en de private verhuurders gecontacteerd. Overdag bereik je meestal de verhuurkantoren en ’s avonds de private verhuurders. Een verhuurkantoor kortsluiten door rechtstreeks met de verhuurder te praten levert soms een positief resultaat op, de verhuurder wil verhuren maar het kantoor soms niet. Toch is het soms ook mogelijk om de verhuurkantoren positief te betrekken in de zoektocht. De ervaringen worden genoteerd in een lijst met vermelding van locatie, verhuurder en het al of niet gunstige resultaat met eventueel een woordje relevante commentaar. Dit lijstje bekijk je best samen met vluchtelingen en vrijwilligers uit aanleunende gemeenten en met de OCMW ’s. Zo krijg je als vrijwilliger erkenning van je professionele aanpak, je werkt samen met het bestuur en zijn administratie zonder te willen in hun plaats treden. Want de uiteindelijke verantwoordelijke voor daklozen op het grondgebied is het bestuur en de burgemeester.
Als vrijwilligersgroep kan men naar deze wettelijke regeling verwijzen. Maar ook met inzet en werk van de vrijwilligers en lokaal bestuur blijft er een nijpende woningnood voor beperkte budgetten. Dat is vooral de verantwoordelijkheid van de hogere overheid.
Een bevraging doen bij verschillende gemeenten over hun asielaanpak kan sensibiliserend werken. In hun antwoord proberen deze meestal aan te tonen dat goed werk geleverd wordt. De vrijwilliger kan dit toetsen aan de realiteit en weerwerk bieden door in dialoog te gaan met het bestuur of om actie te voeren over de tekortkomingen.
Het kader van de netwerkdag.
De muzikale omlijsting, verzorgd door muzikant Gueladio uit Senegal, een vluchtelingentocht en de getuigenis van een paar vluchtelingen zorgden voor een sfeervolle afsluiting van deze zeer geslaagde werkervaringsdag. De boodschap die door de aanwezige vluchtelingen aan de deelnemers werd meegeven was motiverend en duidelijk. “Benader de man of vrouw die hier toekomt als gelijke ondanks het verschil in identiteit, stel je respectvol en onbevooroordeeld open voor de andere zo verkrijg je een wereld van warme solidariteit.”
