De G20 lopen een groot risico geleidelijk “versnipperd te  raken” tijdens de top die morgen en overmorgen (11 en 12 november) plaatsvindt in Seoul. Dat komt omdat er sprake is van “niet duurzame coalities” en er tal van onoverkomelijke conflicten tussen de landen bestaan, zegt Fernando Cardim, hoogleraar aan de Federale Universiteit van Rio de Janeiro.

Alleen een “opmerkelijk diplomatiek initiatief” kan momenteel het benodigde gezamenlijke begrip voor een “collectieve oplossing” brengen, zegt hij. Een oplossing die nodig is om uit de wereldwijde economische crisis te komen.

De G20 verenigt de belangrijkste industrielanden en opkomende economieën. Carlos Tadheu de Freitas, hoofdeconoom van de Nationale Handelsfederatie en voormalig hoofd van de Braziliaanse Centrale Bank, voorspelt een periode van “stagflatie”, met stagnatie of vertraging van de economische activiteit in opkomende economieën die eerder groeiden. Die situatie wordt verergerd door inflatie.

Protectionisme

“Na drie decennia van globalisering is het wereldwijde systeem van productie van goederen en diensten geïntegreerd en het zou serieus ontwricht worden als een epidemie van protectionisme de handel en investeringen blokkeert”, zegt Mariano Laplane, hoofd van het Instituut voor Economie van de Universiteit van Campinas.

Dat zou “chaos betekenen voor landen in Azië, die veel exporteren” en het zou Latijns-Amerikaanse landen, die sterk afhankelijk zijn van buitenlandse handel, serieus beschadigen. Cardim noemt als voorbeeld Argentinië, Chili en Mexico.

Brazilië zal, dankzij de grote binnenlandse markt en relatieve zelfvoorziening, waarschijnlijk minder problemen ondervinden, concluderen Cardim en Freitas. Een reden daarvoor is dat het land substantiële reserves heeft, die de verwachte daling in het jaarlijkse bruto binnenlandse product (bbp) van 5 naar 3 procent kunnen opvangen.

De Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve (Fed), kondigde onlangs aan in de komende acht maanden voor 600 miljard euro staatsobligaties te kopen, waardoor de wereldwijde markt overstroomd wordt met dollars en een verdere devaluatie van de munt te verwachten is. Op de aankondiging werd weinig enthousiast gereageerd in de wereld.
 
De algemene reactie zal grotere controle over kapitaalstromen zijn, als eerste stap, zegt Freitas. Als dat niet werkt, komt er volgens hem een vloedgolf van handelsprotectionisme waardoor de economische activiteit in opkomende economieën, die de wereldwijde economie ondersteunen,  vertraagd wordt.

Potentiële conflicten

In een poging de eigen crisis op te lossen, schuiven de VS de kosten af op de rest van de wereld. Het beleid van de Fed tussen 1979 en 1981, toen de bank langzaam de rente liet stijgen tot meer dan 20 procent per jaar om de inflatie te beteugelen, stortte een groot deel van de wereld in een crisis.

Tegenwoordig is de situatie anders: het doel is om de recessie te overwinnen en de dollar te devalueren om de export te laten toenemen, ten koste van handelspartners. Maar opkomende economieën staan er nu beter voor dan destijds en kunnen zichzelf beter verdedigen, zegt Laplane.
 
In feite probeert elk land altijd de interne problemen over te dragen op anderen, zegt Cardim. “Maar de handelwijze van machtige landen heeft veel meer invloed. En in de wereld vandaag, waar iedereen op iedereen reageert, betekent dat dat we voor een gevaarlijke periode staan, een periode met potentiële conflicten.”
 
In 2009 bestond er een “klimaat van samenwerking”, omdat de angst voor een wereldwijde depressie er goed in zat, zegt Cardim. Maar nu de paniek verdwenen is, keert de oude mentaliteit weer terug: de last zoveel mogelijk afschuiven op anderen.
 

Mario Osava