Drie
problemen liggen ons nauw aan het hart en willen we tesamen opgelost zien:

·        
Wegnemen van de dreiging van een
nucleaire ramp, die de helft van België of meer voor generaties lang onleefbaar
kan maken.

·        
Elektriciteitsbevoorrading zou een
gemeengoed moeten zijn. Klimaatvriendelijk geproduceerd en betaalbaar. Dat kan
door massale overschakeling naar hernieuwbare energiebronnen en investeren in
een nieuw uitrustingsplan voor de Belgische energiesector.

·        
Behoud en uitbreiding van een
hoogwaardige werkgelegenheid in de energiesector met eerbied voor de
werkomstandigheden en de syndicale rechten.

Voor de vierde keer herdenken we de
Fukushima-ramp

Het is 11 maart 2011.  Een tsunami overspoelt de oostkust van
Japan. Overal valt de elektriciteit uit. De noodgeneratoren van de kerncentrale
doen het niet. De waterkoeling valt weg. De ene reactor na de andere raakt
oververhit. De regelstaven werken niet meer. De brandstof in de kern smelt. De
ene reactor na de andere ontploft.

De eerste
doden door de ontploffing. Daarna de tientallen sterfgevallen onder de helden:
de arbeiders, brandweerlui en ingenieurs die zichzelf opgeofferd hebben om
erger te voorkomen.

135.000
mensen geëvacueerd en daarna meestal aan hun lot overgelaten. Kankergevallen
van de schildklier bij kinderen met een factor honderd verhoogd. Landbouwland
onbruikbaar.

Fukushima
ligt aan de Stille Oceaan. De wind was toen van west naar oost. Het merendeel
van de radioactiviteit, 80% zeggen ze, gaat over de Stille Oceaan. Gedaan met
vissen. Na één jaar blijkt tonijn gevangen aan de westkust van de VSA
radioactief besmet te zijn door de Fukushima-ramp.

De
radioactieve besmetting is nog steeds niet gestopt. De ramp is nog niet onder
controle. Elke dag komt er een 400 ton besmet grondwater en regenwater bij.
Elke dag vloeit er 300 ton besmet water naar de oceaan. In 2013 was er al
400.000 ton besmet water opgeslagen in containers, waar ze geen blijf mee
weten.

Tepco was de
private uitbater van 197 elektriciteitscentrales, 30% van de gehele Japanse
elektriciteitsproductie. In 2009 maakte ze nog 1,7 miljard dollar winst. Tepco
deed alsof ze géén schuld had aan de ramp: “het was de tsunami”. Maar
wetenschappers hadden al gewaarschuwd voor golven van 20 meter hoog, waar Tepco
haar dijken tot 6 meter beperkte. Het is schuldig verzuim. De Japanse staat
heeft Tepco overgenomen en draagt nu de kosten.

De kans op zware kernongevallen wordt nu
200 keer hoger ingeschat dan 30 jaar geleden

De Fukushima
ramp van 11 maart 2011, kwam op 25 jaar na de Tsjernobyl-ramp van 26 april
1986.

Allebei met
een weegloopreactie en smelting van de kern, die met geen middelen meer in de
hand te houden was. Beiden met een ontploffing die het reactorgebouw wegblies
en verspreiding van een radioactieve wolk over honderden kilometers.

Op de
ongeveer vierhonderd kernreactoren die in de wereld actief zijn maakt dat een
grote kans. Tel daarbij de incidenten zonder ontploffing van het reactorgebouw
en de bijna-incidenten, die veel minder in de pers komen. Het risico, als kans
maal de aangerichte schade, wordt ongemeen hoog. Geen enkele
verzekeringsmaatschappij wil dit indekken. Met reden.

Kernenergie
is buiten de Seveso-veiligheidswetgeving gehouden, die van toepassing is op
onze hele petrochemische industrie en ander grote bedrijven zoals de
staalindustrie. Moesten dezelfde regels van toepassing zijn, dan was
kernenergie eenvoudig weg verboden.

Onze oudste
kerncentrales, Doel 1 en 2 en Tihange 1, zouden oorspronkelijk in dit jaar 2015
gesloten worden (regeringsbesluit in 2003 genomen). Dan draaien ze al veertig
jaar, tien jaar meer dan hun oorspronkelijke ontwerp levensduur. Ze nog tien
jaar langer openhouden is onverantwoord. De sluitingsdatum moet behouden
blijven.

Twee grotere
centrales Doel 3 en Tihange 2 werden in maart 2014 voorlopig stilgelegd. Men
ontdekte er duizenden kleine defecten in de stalen wand van de reactorkuip.
Elke dag dat ze niet draaien zou één miljoen euro omzetverlies zijn voor
Electrabel. Electrabel probeert uit alle macht te bewijzen dat die defecten er
al vanaf het begin waren en dus ‘niet schadelijk’ zouden zijn. Maar de
documenten van de opstart in 1982 die dat zouden moeten staven zijn onvindbaar.
Franse nucleaire specialisten zeggen dat in Frankrijk dergelijke defecten
onmiddellijk tot afkeuring leiden. De voormalige directeur van het
controle-organisme FANC, De Roovere, sprak in dezelfde zin bij zijn afscheid.

Vijf van de
zeven kerncentrales van België dienen dus voor goed gesloten te blijven (Doel 3
en Tihange 2)of zo snel mogelijk gesloten te worden(Doel 1 en 2 en Tihange 1).
Doel 4 en Tihange 3 moeten ten laatste op de voorziene datums, 1 juli 2025 en
1 september 2025, stilgelegd te worden.

Evacuatieplannen voor een kernramp in
België? Gewoon niet te doen

Bij de ramp
in Tsjernobyl op 26 april 1986 werden 135.000 mensen geëvacueerd.

Bij de ramp
in Fukushima op 11 maart 2011 werden 170.000 mensen geëvacueerd.

En in
België, dat vijf à zes keer dichter bevolkt is?

De Belgische
regering heeft haar noodplannen tot een straal van 10 km beperkt en heeft géén
echte evacuatieplannen. De opdracht die de bewoners kregen binnen de 10
kilometer is: binnenblijven, jodiumpillen slikken en naar de radio luisteren
voor verdere berichten. Dat veronderstelt wel dat er nog altijd elektriciteit
is om de radio’s te laten werken, wat niet zeker is.

Internationaal
wordt na Tsjernobyl, onmiddellijke evacuatie vooropgesteld binnen een straal
van 30 kilometer. De VSA stelden voor de Amerikaanse inwoners in Japan een
evacuatie binnen de 80 kilometer van Fukushima voorop. 75 à 80kilometer zal in
de toekomst als norm voor evacuatie gesteld worden. Gezien wij in België niet
enkel Doel en Tihange hebben, maar ook kerncentrales aan onze grenzen met
Frankrijk en Nederland, zouden er nagenoeg voor heel België evacuatieplannen
moeten zijn. Te gek.

Greenpeace
liet studiebureaus de berekeningen maken[i].
Neem Doel op de linkeroever in de Antwerpse haven. 500.000 bewoners van Groot
Antwerpen op 3 à 15 kilometer van de kerncentrale. Binnen een straal van 30
kilometer, anderhalf miljoen mensen. Binnen een straal van 75 kilometer 9
miljoen mensen. Neem Tihange bij Hoei op de rechteroever van de Maas. Het dorp
Tihange ligt vlak tegen de centrale. Het stadje Hoei op 3 à 5 kilometer. De
steden Luik en Namen binnen de 30 kilometer zone. En binnen de 75 kilometer
zone liggen ook Aken, Maastricht en langs de andere kant Charleroi. 5,7 miljoen
inwoners.

Specifiek
voor België, is dat Doel en Tihange, niet alleen dicht bij de bevolking maar
ook midden in industriegebied liggen. In Antwerpen tussen de petrochemische
industrie die volcontinu werkt en niet één-twee-drie te stoppen is. Dat
betekent dat aan de petrochemische operators gevraagd wordt zich op te offeren
om de installaties veilig stil te leggen. Anders wordt de nucleaire ramp
gedubbeld door een chemische ramp.

Bij een
kernramp met uitbraak van radioactieve wolken worden hele provincies voor
generaties onbewoonbaar. Heel de infrastructuur wordt onbruikbaar. België gaat
gewoon failliet.

Zijn de kerncentrales nodig voor een
verzekerde elektriciteitsbevoorrading?

Dat wordt
beweerd. Daarmee werd gechanteerd. Er zou een black-out komen. De geesten
werden gemanipuleerd om opnieuw overheidsgeld door te sluizen naar de kassa van
Electrabel en compagnie.

Kerncentrales
zijn enorme machines, die elk 3 tot 8% van ons gehele productiepark
vertegenwoordigen. Als die uitvallen moet er echter evenveel reserve
productiecapaciteit zijn. En uitvallen dat doen ze. Denk maar aan het uitvallen
van Doel 4 en van Tihange 3, de voorbije maanden. Dan heb je evenveel
gascentrales nodig om dat op te vangen. Tot in 2003 was dat géén probleem.
Electrabel, als monopolie, beheerde tegelijk haar kerncentrales en haar
gascentrales om haar verplichtingen tegenover haar klanten na te komen. Maar vanaf
2003 werd de elektriciteitsmarkt ‘geliberaliseerd’. De bevoorrading van
iedereen op alle momenten is nu geen verplichting meer. Invoer van
elektriciteit uit Nederland, Duitsland en Frankrijk blijkt dan meer winst op te
leveren dan de eigen gascentrales aan te zetten. Tegelijk kan je het
uitgespaarde gas aan duurdere prijzen verkopen voor huishoudelijk gebruik, dan
er betaald wordt op de industriële markt. In 2014 werd de moderne pas gebouwde
gascentrale Tessenderlo-power gesloten, evenveel capaciteit als Doel 1, Doel 2.
De regering plant Doel 1 en 2 in naam van de bevoorradingszekerheid langer open
te houden. Tezamen hebben zij 825 MW capaciteit. Tegelijk maakt Elia, de
beheerder van het hoogspanningsnet bekend dat er aanvragen zijn om een hele
reeks gascentrales en kleinere eenheden als warmtekrachtkoppeling (tegelijk
warmte en elektriciteit produceren met een gasmotor) te sluiten in 2015, voor
een totaal aan 1500 MW, anderhalf keer zoveel. Met wiens voeten speelt men?

Zijn de kerncentrales nodig voor een
klimaatvriendelijk beleid?

Ook dat
wordt beweerd. Kerncentrales zouden géén CO2 uitstoten. Dat is maar half waar.
In de centrales zelf, in de laatste fase van de elektriciteitsproductie, inderdaad
niet. Maar vooraf, bij de productie van de uraniumbrandstofstaven wel.
Uraniumerts bevat maar enkele procenten of zelfs minder dan 1 procent uranium.
Dat moet vrij gemaakt worden door de rotsen te breken en intensief mechanisch
en chemisch te behandelen. Daarvoor wordt zoveel fossiele energie gebruikt, dat
een kerncentrale in CO2-uitstoot eigenlijk niet beter doet dan een moderne
gascentrale., als je alles bij elkaar optelt.

Bovenop
dienen we het eeuwenlang veilig bewaren van het nucleair afval te rekenen, wat
ook energie zal vergen. We zadelen de toekomstige generaties met een
onoverzichtelijk probleem op.

Verder
warmen kerncentrales de atmosfeer op met hun rechtstreekse uitstoot van
restwarmte. Slechts een 30% van de warmte geproduceerd door de nucleaire
reactie wordt omgezet in elektriciteit. De rest warmt de lucht op en het water
van de Maas en de Schelde.

Het geld dat
in het verder oplappen van de stokoude centrales Doel 1 en Doel 2 gestoken zou
worden, zou veel beter gebruikt worden in de verdere uitbouw van de geplande
windmolenparken op zee en in de verbindingslijnen om de stroom aan land te
brengen. Dat gaat om meer dan 2000 MW capaciteit, onbetwist propere energie.

België heeft geen uitrustingsplan voor haar
energiebevoorrading

Daar klagen
de vakbonden al jaren terecht over. Europa en de regering besloten tot de
liberalisering van de energiemarkt in 2003. Dat zou door de concurrentie,
betere prijzen opleveren, betere dienstverlening, meer klimaatvriendelijke
investeringen.. Géén van die beweringen is in de praktijk uitgekomen,
integendeel. Door telkens opnieuw twijfel te zaaien over de sluiting van de
kerncentrales, hebben zij de private investeerders afgeschrikt om te investeren
in windmolens of andere installaties. Want als die nieuwe installaties niet
lang genoeg kunnen draaien is hun winst niet verzekerd.

Denemarken
toont een heel ander beleid dat België zou kunnen inspireren. Door de
volksstrijd in de jaren 80 werd officieel afgezien van kernenergie. Naast
enkele grote centrales bouwde Denemarken in heel wat steden warmtenetwerken
uit. Dat maakt het mogelijk om de onregelmatigheid van windenergie en
zonne-energie te bufferen in warm water. Telkens worden duizenden huizen tezamen
verwarmd vanuit één centraal punt. Daar staan warmtekrachtmotoren die tezamen
elektriciteit en warmte maken. Als er een overschot aan windenergie is, dan
worden elektrische warmteboilers aangezet. Dat afwisselen van verschillende
technologieën spaart heel wat CO2 uit.

Technologisch
zijn er nog heel wat andere mogelijkheden om de onregelmatigheid van
hernieuwbare energie te compenseren in verschillende vormen van opslag. Het is
aan de overheid om een plan op te stellen van elektrische uitrusting waar elke
energieproducent zich aan te houden heeft. Nog beter zou zijn dat de overheid
het initiatief zelf in eigen handen zou nemen. Zelf zou investeren. Dan komen
de lange termijn winsten ook weer terug naar de overheidskas.

Werkzekerheid en goede arbeidsvoorwaarden
voor de werkers in de energiesector 

We hebben
gemotiveerde energiewerkers nodig. De omschakeling naar hernieuwbare energie
met de bijkomende technische uitrusting zal veel meer arbeid vereisen dan de
huidige organisatie. Ook kunnen we de mensen van de nucleaire installaties
werkzekerheid geven in het afhandelen en bewaken van de gesloten nucleaire
installaties en het nucleair afval. We zullen nog nieuwe generaties nucleaire
ingenieurs en technici moeten opleiden om hen te vervangen als ze op pensioen
gaan. Een vakbondsdelegee uit een zwaar energieconsumerend bedrijf schreef zijn
visie naar Greenpeace-Antwerpen:

“De omschakeling moet
sociaal rechtvaardig gebeuren. Met behoud van werkgelegenheid, inkomen en
sociale rechten. We willen dat de bewaking van stilgelegde kerninstallaties en
de behandeling van het aanwezige nucleaire passief door de huidige werknemers
uitgevoerd wordt. Tegelijk willen we een reconversie van de productiezetel naar
een innovatief energiecentrum. Hier kan bijvoorbeeld toekomstgerichte
energieopslag samengaan met de productie van aanvullende elektriciteit uit
hernieuwbare brandstoffen zoals biogas en syngas. Hierdoor kan men maximaal
bestaande niet-nucleaire installaties recycleren. Belangrijk hierbij is dat de
werknemers en hun vakbonden betrokken worden bij het uitstippelen van een
toekomstgerichte fossiel- en kernvrije reconversie, naast andere belanghebbenden,
zoals milieu- en klimaatorganisaties, bewonersgroepen, het havenbedrijf, de
havenvakbonden…”

Climaxi
en Greenpeace organiseren samen met anderen een flashmob op woensdag 11 maart
om 16uur op de Groenplaats in Antwerpen. Stop Nucleaire organiseert samen met
het Duitse Akense Actiecomité tegen Kernenergie een betoging op zondag 15 maart
om 14 uur in Hoei aan de Maas.

[i]De
Economische Impact van een Kernramp In Doel, door
Ir. Bart Martens, Smart Matters, studie in opdracht van Greenpeace Belgium, December 2014