Minder dan een week scheidt ons nog van de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen. In de eerste dagen na de eerste ronde werd veel duidelijk. Macron deed zondagavond alsof de buit al binnen was. Hij zwaaide met het V-teken en dineerde met zijn gevolg van medewerkers en een kransje people (zoals de Fransen hun BV’s noemen) in een chique brasserie.

Op papier kan Macron niet verliezen. Hij stak in de eerste ronde uitdager Marine Le Pen al de loef af. FN haalde een lager percentage dan in de regionale verkiezingen van 2015 en lijkt meer dan ooit op het glazen plafond voor extreemrechts in Frankrijk te botsen. Macron heeft ook de steun van de vroegere heersende partijen en zowat heel weldenkend Frankrijk achter zich. Wat kan er dan mislopen?

Het incident aan de poorten van de Whirlpool-fabriek in Amiens was veelbetekenend. Een 300-tal werknemers wordt daar brutaal op straat gedumpt. De multinational wil voortaan de Franse markt en die van de Benelux bedienen vanuit Polen. Meer vervuilende transportkilometers maar lagere lonen en dus meer winst. Eén van de sterke mannen achter Macron, Jacques Attali, had die ochtend al de toon gezet in een radio-interview. “Ach, dat is een anecdote in de context van de globalisering en sluitingen. We gaan de kiescampagne toch niet over anecdotes laten gaan”, zei hij op de minachtende toon van de Franse elite.

Terwijl Macron in een kille zaal in de buurt van de fabriek wat algemeenheden uitwisselde met enkele vakbondsvertegenwoordigers, spurtte Le Pen naar de poorten van het bedrijf waar ze enkele selfies nam met stakende arbeiders. Macron rende haar achterna maar werd op gejoel en een fluitconcert onthaald. De slachtoffers van de anecdote namen wraak.

Nuit Debout

Die eerste dagen van het tweede luik van de presidentscampagne onthulden meteen de strategie van extreemrechts. Le Pen en co mikken volop op de kiezers van Mélenchon en hopen tegelijk dat veel kiezers ontgoocheld thuis blijven op 7 mei. FN-europarlementslid Steeve Briois was daarin het meest uitgesproken. “De kiezers van Mélenchon zullen terug naar huis komen”, zei hij. Hij voegde er later nog aan toe: “De betogers van Nuit Debout gaan toch niet op Macron stemmen.”

Dat zou wel eens kunnen kloppen. Veel van die betogers liepen de voorbije dagen doorheen Franse steden achter spandoeken met de slogan ‘Ni Le Pen, ni Macron’. Nuit Debout ontstond uit protest tegen de fameuze Loi Travail, een liberalisering van de arbeidsmarkt die jongeren veroordeelt tot precaire jobs. Le Pen belooft die wet terug te draaien. Macron stelt een Loi Travail XXL voor. Voor hem gaat de liberalisering lang niet ver genoeg. Hij wil dat werkgevers nog makkelijker mensen kunnen ontslaan en sectorale akkoorden aan hun laars lappen.

Meer nog, hij wil dat doen door het parlement buitenspel te zetten en met volmachten te regeren en liefst nog voor het najaar. Vakbonden zijn daardoor nu al bezig hun troepen klaar te stomen voor nieuwe acties. De huidige Loi Travail is er trouwens enkel kunnen komen door een wet in te roepen die het mogelijk maakt om het parlement te passeren.

Maar of Le Pen de eerste fascistische president van de EU wordt na WOII zal niet afhangen van de enkele tienduizenden activisten van Nuit Debout. De afkeer voor Macron en alles waar hij voor staat bij de stilzwijgende meerderheid, daar zal het op aankomen. Mélenchon heeft dat goed begrepen. Zijn beweging maakt wel duidelijk dat een stem voor Le Pen geen optie is, maar zelf weigert Mélenchon toe te treden tot de erehaag achter Macron.

Hij maakt daarbij een andere afrekening dan Bernie Sanders die wel campagne voerde voor Clinton. Als hij in de toekomst nog een rol van betekenis wil spelen als anti-establishmentkandidaat kan hij nu moeilijk kritiekloos aan de zijde van dat establishment gaan staan.

Misschien heeft Mélenchon de resultaten van de grote Europese bevraging Generation What gelezen. Daaruit blijkt dat 73 procent van de Franse jongeren vindt dat de Franse maatschappij hen niet de kans geeft om te tonen wat ze in hun mars hebben. 94 procent vindt dat er teveel armoede is. 69 procent dat er teveel rijken zijn. 95 procent vindt dat geld een te grote rol speelt. 77 procent vindt dat migratie culturen rijker maakt. Hun grootste zorg is het klimaat. 99 procent antwoordt ja op de vraag ‘zijn politici corrupt’. Bijna twee derde van de jongeren geeft aan te willen deelnemen aan een grote opstand tegen de regering.

Vinger

Die grote opstand staat nog niet op de agenda. De vinger opsteken naar verkiezingen en zelfs Le Pen stemmen is voor veel niet-gepolitiseerde jongeren de enige vorm van opstand die ze kennen. Dat maakt de verkiezingen van zondag 7 mei zo gevaarlijk.

Enkele cijfers uit het kiezersonderzoek na de eerste ronde maken dat gevaar aanschouwelijk. Zo blijkt dat Macron wel het hoogste aantal stemmen haalde, maar zelfs in de eerste ronde deden veel van zien kiezers dat al met enige tegenzin. Slechts 58 procent stemde uit overtuiging voor hem. Maar liefst 30 procent koos voor Macron “om een andere kandidaat tegen te houden”.

Macron is vooral populair bij kaders en de hogere intellectuele beroepen. Bij die groep scoort hij 35 procent. Bij de arbeiders blijft hij steken op een schamele 15 procent, terwijl Le Pen 41 procent haalt bij die groep en Mélenchon 24 procent.

Macron haalde 35 procent in Parijs. In de rijkste arrondissementen van de hoofdstad scoorde hij zelfs meer dan 40 procent. Bijna één derde van de gezinnen die meer dan 3.000 euro netto verdienen stemmen op Macron. Bij de gezinnen die moeten rondkomen met minder dan 1.250 euro blijft hij steken op 14 procent. Die laatsten stemden op Mélenchon (25 procent) en vooral Le Pen (32 procent).

En voor de jongeren die zich het meest zorgen maken over het klimaat, ziet het er slecht uit. Macron voegt op vlak van klimaat geen enkele maatregel toe die niet al in gang werd gezet door Hollande. Zijn verklaringen over het klimaat zijn zeldzaam, flou en incoherent, aldus Libération. Maar straks zal het wel weer de schuld van de jonge niet-stemmers zijn als Le Pen toch nog voor een rampscenario zorgt.