Analyse, Nieuws, Europa, Economie, Politiek -

Frankrijk maakt zich op voor een hete nazomer

Macron zet in op een drastische hervorming van de arbeidswetten. Een hervorming waar ook zijn voorganger zich reeds op stukbeet.

woensdag 6 september 2017 11:58
Spread the love

Het nekschot voor het presidentschap van François Hollande was het aanhoudende protest tegen de hervorming van het arbeidsrecht – de befaamde loi travail. Dat protest betekende trouwens niet alleen de ondergang van Hollande maar ook van de Parti Socialiste. Door mordicus te blijven vasthouden aan het doorvoeren van een hervormde arbeidswet, verloren Hollande en de PS alle steun op links en hadden ze de straat tegen zich. Het maakte de opkomst van Mélenchons La France insoumise mogelijk, en in zekere zin ook het presidentschap van Macron (die uit de PS stapte toen die in nauwe schoentjes terechtkwam).

Macron wil duidelijk zijn kleren niet scheuren aan de hervorming van de arbeidswetten en laat er daarom geen gras over groeien. De hervormingen zullen onmiddellijk per decreet doorgevoerd worden, wat wil zeggen dat het parlement er niet aan te pas komt. Tegen eind september zullen de decreten van Macron al ingevoerd worden.

Race to the bottom

Die decreten worden in de Franse volksmond ook wel de loi travail xxl genoemd. En niet zonder reden. De decreten die Macron wil ingevoerd zien, zullen niks anders dan een copernicaanse omwenteling betekenen op vlak van de machtsverhoudingen tussen werkgevers en werknemers. Vooral de macht van de vakbonden zal serieus aan banden gelegd worden.

Welke maatregelen zullen precies doorgevoerd worden?

1. Er wordt een plafond ingevoerd voor schadevergoedingen bij onterecht ontslag. Dat plafond ligt op een maximum van 20 maandsalarissen en daar maak je aanspraak op vanaf 29 jaar anciënniteit. Wie minder dan zeven jaar in een bedrijf werkt zal slechts een maand ontslagvergoeding krijgen per gewerkt jaar. Vooral oudere werknemers dreigen het gelag te betalen van deze maatregel. Het zijn immers zij die het moeilijkst opnieuw werk kunnen vinden na ontslag, en die daarom het meest nood hebben aan een degelijke ontslagvergoeding.

2. Het gros van de premies – denk aan een dertiende maand, vervoersonkosten, extra vakantiedagen – dat aan werknemers wordt betaald, werd tot nu toe onderhandeld op het niveau van de sector. Dat zal nu veranderen. De regering Macron maakt het mogelijk dat er voortaan op bedrijfsniveau onderhandeld wordt over toegekende premies. Vanuit individuele bedrijven kan dus ingegaan worden tegen sectorale akkoorden. Het gevaar schuilt er natuurlijk in dat er precedenten kunnen gecreëerd worden: wanneer de zwakste schakels binnen een sector het begeven, dreigt de hele sector uiteindelijk te volgen. Het zwaartepunt van sociale onderhandelingen verleggen van sectoraal niveau naar bedrijfsniveau betekent dat de positie van werkgevers versterkt wordt, en die van werknemers verzwakt.

3. Voor korte arbeidscontracten geldt op dit moment een nationale regeling in Frankrijk. Die nationale regeling wordt vervangen door een regeling op bedrijfsniveau. De duur van een kort contract of de voorwaarden voor verlenging van een contract van korte duur, kunnen tegenwoordig onderhandeld worden door overleg tussen vakbonden en werkgevers op bedrijfsniveau. Ook hier geldt het gevaar van precedenten die aanleiding kunnen geven tot een race to the bottom.




4. Een bedrijf zal voortaan kunnen herstructureren wanneer een meerderheid van het personeel zich akkoord verklaart en bereid is vrijwillig te vertrekken. Daar zullen geen verdere consequenties aan verbonden worden voor het bedrijf. Evident zet dit de deur open naar druk op individuele werknemers en is vrijwillig vertrek dikwijls niet zo vrijwillig. Opnieuw verschuift de macht van de werknemer naar de werkgever.

5. Wanneer er sprake is van onvrijwillige vertrek omwille van herstructureringen, dan wordt door de overheid een onderzoek gedaan naar de economische gezondheid van een bedrijf. Gedwongen vertrek kan in principe enkel wanneer dat noodzakelijk is om economische redenen. Dat zal na de ordonnanties van Macron nog steeds zo zijn, maar de gezondheid van het bedrijf zal enkel op het niveau van Frankrijk bekeken worden. Concreet betekent dit dat van een multinational enkel de levensvatbaarheid van de Franse afdeling zal bekeken worden, en niet die van de multinational in zijn geheel. Dit is een maatregel die rechtstreeks in het nadeel speelt van Franse werknemers en de Franse economie. Deze zal op korte termijn leiden tot een verlies aan Franse banen.

6. Last but not least, binnen kleine bedrijven – wat neerkomt op meer dan 90 protest van alle Franse bedrijven – zullen werkgevers wijzigingen omtrent arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden rechtstreeks per stemming kunnen voorleggen aan de werknemers. Het betreft dus de introductie van een referendum waarvoor het initiatief kan genomen worden door de werkgever. Wanneer twee derde van de werknemers akkoord gaat met de voorgestelde tekst, dan wordt die ook aangenomen.

XXL protest?

Evident zijn de Franse vakbonden niet te spreken over de op tafel liggende hervormingen van Macron. Op 12 september wil de vakbond CGT alvast op straat komen in de grote Franse steden. Op sociale media circuleren ook oproepen van scholieren en studenten om de onderwijsinstellingen te blokkeren en mee te betogen.

Het valt af te wachten hoe groot de opkomst voor de betogingen van 12 september zal zijn. Feit is in ieder geval dat de andere vakbonden officieel gezien geen gehoor geven aan de oproep om op 12 september te betogen. Sommige bonden houden een staande manifestatie op andere data, andere komen voorlopig niet op straat. Dat neemt natuurlijk niet weg dat individuele leden van andere vakbonden dan de CGT zich mogelijks aansluiten bij de betogingen van 12 september.

Op 23 september wil Mélenchon dan weer tienduizenden militanten op de been brengen tegen wat hij noemt de sociale staatsgreep van Macron. De vakbonden kijken voorlopig aarzelend uit de boom en twijfelen over hoe ze zich moeten verhouden tegenover La Franse insoumise van Mélenchon.

Eén ding is zeker: het protest zal in eerste instantie in verspreide slagorde plaatsvinden. Of dat zo zal blijven, hangt vooral af van het succes van de eerstkomende mobilisaties. Als militanten daar en masse komen opdagen, dan zullen de verschillende vakbonden niet anders kunnen dan volgen. Ook de rol van scholieren, studenten en autonome activisten is daarin belangrijk. Als zij, zoals bij de protesten van 2016, pleinen bezetten en voortdurend blijven betogen dan kan dat leiden tot een opwaartse dynamiek van strijd.

De Franse Thatcher

Dat de strijd heftig zal zijn de komende maanden in Frankrijk, is vrijwel zeker. De inzet is dan ook hoog. Met de hervorming van de arbeidswet staat bovenal de macht van de vakbonden op het spel. Als deze nederlaag moet geslikt worden, dan staat de deur wagenwijd open voor een verdere afbraak van sociale rechten. Een afbraak die bovendien buiten het geijkte democratische spel wordt ingezet. Het parlement wordt immers geneutraliseerd.

Belangrijk: mits volgehouden protesten kunnen er overwinningen geboekt worden. Want Macron staat zwak. Na enkele maanden presidentschap staat zijn populariteit lager dan die van Hollande of Sarkozy in de eerste maanden van hun presidentschap. Het ziet er ook niet meteen naar uit dat de populariteit van Macron plots zal toenemen.

Macron zelf lijkt dan weer soms de controle te verliezen. Zijn ambitie is torenhoog, maar tegelijk klinkt steeds meer frustratie door in zijn communicatie. Zijn gedrag lijkt te schipperen tussen megalomanie en agressie.

De beweging van Macron, La république en marche (LREM), lijkt interne cohesie te missen en wordt door Macron met ijzeren hand geleid. In de rangen van LREM weerklinkt steeds meer gemor over het gebrek aan inspraak en interne democratie. Dat is niet onbelangrijk want het betekent dat leden van LREM mogelijks kunnen overlopen naar andere politieke formaties, waardoor er kan geknabbeld worden aan de meerderheid van Macron.



Oproep van scholieren om mee te betogen

Nog een reden waarom protest zoden aan de dijk zou kunnen zetten: er is een (electoraal) alternatief. La Franse insoumise scoorde lang niet slecht bij de vorige verkiezingen en kan, zeker in de context van sociale strijd, nog groeien. Dat betekent dat er iemand klaarstaat om de fakkel van Macron over te nemen als dat nodig zou blijken te zijn. Iets wat veel minder het geval was onder het presidentschap van Hollande.

Reken bij dat alles nog eens de Franse traditie van stevig vakbonds- en straatprotest, en je zit met de ingrediënten die, mits ze in de juiste verhoudingen gemixt worden, Macron en de zijnen mogelijks uit het zadel kunnen lichten.

Maar eerst zien hoe de eerste protestdag verloopt op 12 september.

take down
the paywall
steun ons nu!