Eerstgenoemden brachten vorig jaar nog ‘Duurzaam op papier‘ uit, een documentaire die aan het licht bracht dat duurzaamheid een rekbaar begrip is bij FSC, (Forest Stewardship Council), het internationaal label voor verantwoord gebruik van bossen.
Fish & Run werd voornamelijk in Oostende gedraaid. Wie de Visserskaai niet meteen herkende, kreeg met het gebruikte dialect wel een hint in die richting. Regisseur Filip De Bodt voorzag geen ondertitels op de dvd, wat ondergetekende als geboren Oostendenaar ten zeerste charmeerde. Toch had een verhelderend woordje in de felle zeewind geen kwaad gekund, want de interviews zijn soms moeilijk verstaanbaar.
Met een enkele uitzondering bleef De Bodt als reportagemaker buiten beeld en er werd ook geen verteller opgetrommeld. Dit vergt als verwende kijker van zondagmiddagreportages een zekere inspanning, maar de keuze is dapper: het verhaal wordt niet door een derde partij verteld, maar door de visserij zelf.
De Bodt gaf in de 60 minuten-durende film verschillende partijen een stem en vormde zo een debat rond het vraagstuk: hoe moeten we de vissen en de visserij redden? Dat huidig minister van Visserij Kris Peeters (CD&V) alvast geen idee heeft, viel te merken uit de vele vragen die hij aan de kijker voorlegde (“de vraag is natuurlijk: hoe kunnen we …?”), en daarop het antwoord niet liet kennen.
Ex-minister van Leefmilieu en Landbouw Vera Dua (Groen) verdedigde de visquota en visvrije zones omdat het volgens haar de enige manier is om het visbestand te herstellen. Het sleutelwoord doorheen de reportage werd dan ook (u raadt het al): duurzaamheid.
Bij duurzame visserij worden netten gebruikt die de zeebodem minder vernielen en technieken toegepast die het brandstofverbruik doen dalen. Ook worden netten met grotere mazen gebruikt, zodat het klein grut ertussen kan glippen. Niet overbodig, want volgens Kelle Moreau (ILVO, Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek) wordt zo’n 75 procent van de gehele vangst weggesmeten. Deze bijvangst is een combinatie van ‘commercieel niet interessante organismen’ en reguliere vis die wettelijk gezien niet mag worden verkocht.
“Wie een visquota van 100 kg kabeljauw heeft en 300 kg kabeljauw vangt, moet 200 kg kabeljauw weer in zee gooien”, zo luidde de ervaring van een visser, “en vis die je terugsmijt, sterft hoe dan ook.”
“Maar”, weet een andere visser te zeggen, “er is zoveel vraag naar vis, dat je dergelijke zwarte vis makkelijk aan de man kan brengen.”
De regisseur testte het zelf uit in een visrestaurant waar tongetjes werden aangeprezen, en kon bovenstaande met deze allerkleinste steekproef bevestigen. “Je mag een te kleine vis niet vangen, maar je mag ze wel opeten.”
Hoewel een aantal reders terdege inspanningen leveren om duurzaam te vissen, heerst er bij velen ook onbegrip. De visquota zorgen voor minder inkomsten. Enkelingen zoeken naar gaten in de wet om meer te mogen opvissen (bv: onder een Nederlandse vlag varen). Wie niet duurzaam vist, zo hoor je tussen de regels, vangt meer en verdient meer.
Niet enkel de te grote vangsten zijn verantwoordelijk voor de daling van het visbestand, maar ook de opwarming van het zeewater speelt een belangrijke rol, zo vertelt Jan Mees van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ). Zo zoeken soorten die van kouder water houden nu vaker meer noordelijke wateren op, en komen zuiderse soorten meer en meer onze richting uit (zoals de inktvis en de kwal – een niet zo graag geziene gast).
The inconvenient truth is dat de oceanen ons geen keuze zullen laten: de visquota moeten stukken strenger of binnen 20 jaar zal er niets meer te vissen vallen.
Trailer
Net zoals Duurzaam op papier wordt ook deze productie van ‘t Uilekot op dvd geprint en tegen 12 euro ‘t stuk verkocht. Jammer. Men lijkt liever enkele harde kopijen te verkopen, dan de moraalrijke bijdrages gratis de ether in te gooien en zo het publiek bewustzijn nog te vergroten.
Dan maar de trailer:
