In juni 2011 bevestigde toenmalig premier Yves Leterme zijn steun voor een financiële transactietaks (FTT) tegenover actievoerders van FAN.
Opinie, Nieuws, Wereld, Economie, Bankencrisis, Europese Commissie, Eurozone, Financiële sector, Financiële transactietaks, FTT(Tobintaks), Rechtvaardige belastingen, Londense City, Belfius, Afgeleide producten, Nationale Bank van België (NBB), Offshore-constructies, FAN (Financieel Actie Netwerk), Freddy Bouckaert, Febelfin -

Financiële transactietaks: nog beter dan we dachten

In januari 2013 trok er een lichte euforie door de rangen van de sociale bewegingen die ijverden voor de invoering van een Taks op Financiële Transacties (FTT). Na meer dan een decennium strijd sloten 11 Europese landen een 'versterkte samenwerking' om de FTT in te voeren. Dat er een tegenaanval vanuit de banksector en de financiële industrie zou komen, was te verwachten. Die tegenaanval is nu volop ingezet.

dinsdag 30 april 2013 12:25
Spread the love

De Britse regering, altijd al een rabiate tegenstander van deze taks, verdedigt volop de belangen van de Londense City, het grootste offshorecentrum van de wereld. Ze spant een rechtszaak aan bij het Europees Hof van Justitie, waarbij Luxemburg zich inmiddels bij heeft aangesloten. Ze betwisten het plan dat Europa de transactietaks ook buiten de betrokken elf eurolanden zou mogen innen.

Volgens een uitgelekt intern EU-werkdocument zijn intussen de elf eurolanden onderling sterk verdeeld over de vraag hoe die FTT er nu concreet moet uitzien. Een aantal landen zijn bezorgd dat de invoering van de taks de werking van de financiële markten grondig zou verstoren.

Frankrijk is daarom voorstander van een eigen, afgezwakte ‘Tobintaks’, Italië eist vooral dat de taks niet wordt toegepast op overheidsobligaties en verschillende landen vragen ook een uitzondering op pensioenfondsen.

Even daarna kwam de Belgische bankenlobby in beweging. Filip Dierckx, voorzitter van Febelfin, trok aan de alarmbel. De taks die België en tien andere landen uit de eurozone willen invoeren, zal de Belgische banken zowat 8,4 miljard euro per jaar kosten, als er geen ontwijking plaatsvindt.

Dat berekenden zowel de Nationale Bank als de bankenfederatie Febelfin. En de aanval wordt steeds brutaler.

Belfius-voorzitter Freddy Bouckaert dreigt er nu mee op te stappen als België de ‘Tobintaks’ invoert. “Op dat moment kan ik mijn taak niet meer vervullen”, vertelde Bouckaert op de RTBF. “Niet alleen voor Belfius, maar voor een groot aantal financiële instellingen is de taks zoals hij vandaag is uitgedacht totaal irrealistisch. Het zou betekenen dat het herstel van de bank wordt gecompromitteerd.”

Minister van Financiën Koen Geens (CD&V), verklaart zich nog steeds een voorstander, maar tevens dat ‘omzichtigheid’ geboden is bij de invoering.

De drie sociale bewegingen, allen lid van FAN (Financieel Actie Netwerk) die het voorbije decennium samen hebben gestreden voor een taks op Financiële Transacties, weerleggen nog eens alle argumenten van de tegenstanders.

De financiële transactietaks: nog beter dan we al dachten

Het is zover. De tegenstanders van de FTT beseffen dat de beslissing, én de toepassing ervan nadert. Ze halen nu alles uit de kast om het invoeren van de FTT op het niveau van 11 EU-landen tegen te houden. Het is opvallend hoe ze nu, in deze eindfase ook over hun eigen argumenten beginnen te struikelen.

Zelfs de voorzitter van staatsbank Belfius dreigde met ontslag. De man werkt voor de overheid, nota bene. En ook hij struikelt over zijn eigen argumenten.

Laten we eerst één ding duidelijk maken. Wij vragen niet de executie van de financiële sector, maar de toepassing van een beperkte, maar heel erg nuttige maatregel. De FTT is voor ons, en zeker in de versie die nu op de EU-tafel ligt, geen  revolutionair voorstel.

“Wij vragen niet de executie van de financiële sector, maar de toepassing van een beperkte, maar heel erg nuttige maatregel. De FTT is voor ons, en zeker in de versie die nu op de EU-tafel ligt, geen  revolutionair voorstel”

Het gaat om een beperkte vorm van controle en belasting op kapitaal, die hypersnelle speculatie kan afremmen, mee kan helpen om financiële crisissen te voorkomen, en die bovendien een respectabele som geld (in de beperkte EU-versie toch al meer dan 50 miljard euro) kan opbrengen om nuttige dingen te doen voor sociaal beleid, ontwikkeling en strijd tegen de klimaatopwarming.

In die zin is het al verwonderlijk dat de financiële sector, en een aantal regeringen die de druk van hun financiële sector sterk voelen, van bij het begin allergisch op het FTT-voorstel hebben gereageerd.

Maar goed, nu zijn er de recente reacties. Het zijn grotendeels opgepoetste oude argumenten.

1. De grote trek of de dreiging met massale delocalisatie: fout

Enkele maanden geleden dreigden de coördinatiecentra uit België weg te trekken als er een FTT zou komen. De conclusie was dan dat de opbrengst van de FTT veel lager zou zijn dan gepland, en dat de economie van de aan de FTT deelnemende landen er fors zou op achteruitgaan.

De commissie heeft haar werk blijkbaar goed gedaan en heeft een afscherming opgebouwd die twee elementen combineert, namelijk de nationaliteit van de eigenaar van het financieel product (residence), en de plaats waar het product is ‘gemaakt’ of uitgegeven (issuance).

In de praktijk betekent dit dat een financieel product dat uitgegeven is in een van de 11 eurolanden die nu mee willen in de FTT belast zal worden, ook als het bijvoorbeeld wordt verhandeld in de Londense City, in het VK dat niet mee doet.

Het betekent ook, door de belasting van de twee partijen van een transactie, dat een koper of verkoper die niet in een van de 11 landen woont, maar toch een transactie met een van de 11 landen wil doen, ook zal worden belast.

Dat is ook de reden waarom de Britten een rechtszaak bij het Europees Hof willen starten. Ze zouden door andere landen ‘gedwongen’ worden om in hun eigen financieel centrum een belasting te doen betalen die ze zelf niet in de hand hebben.

Het protest van de Britten komt wel wat raar over als je weet dat zowat 40 procent van de opbrengst van hun eigen taks, de Stamp Duty, betaald wordt door financiële instellingen uit andere landen die in Londen zijn geregistreerd. Conclusie: dezelfde mensen die tot voor kort verdedigden dat je makkelijk aan de taks kon ontsnappen vanwege de vluchtigheid van kapitaal, klagen nu dat de kring te goed is gesloten.

“Conclusie: dezelfde mensen die tot voor kort verdedigden dat je makkelijk aan de taks kon ontsnappen vanwege de vluchtigheid van kapitaal, klagen nu dat de kring te goed is gesloten”

2. De taks zal een groot gat slaan in de geldbuidel van de overheden en van de gemiddelde Europeaan: fout

De berichten die nu worden verspreid, zijn een mengeling van halve waarheden en hele leugens.

De overheid zou getroffen worden omdat ook overheidsobligaties worden belast. Dat wordt door de Europese Commissie formeel ontkend. De primaire verhandeling van obligaties wordt niet belast. Het is dus alleen de verhandeling op de afgeleide tweedehandsmarkt die belast wordt.

Bovendien gaat de handel in afgeleiden van overheidspapieren ook een stuk minder snel dan de vergelijkbare handel in aandelen of gewone waardepapieren. Voor de overheid valt het dus alweer danig mee.

Ook de paniek voor het gemiddelde spaarvarken van de Europeaan is sterk overdreven. Het Franse directoraat-generaal van de belastingen geeft aan dat 95 procent van de gezinnen minder dan 1,6 procent van hun inkomen halen uit roerend goed, dus kapitaal en beleggingen.

Zelfs de 0,1 procent rijkste Fransen haalt maar 24 procent van haar inkomen uit roerende inkomsten. Alles samen riskeren zij een punctie van 5 procent op hun toch fabelachtig hoog inkomen. En dat is toch ook een van de doelstellingen van de FTT.

Er komt nog bij dat de FTT zoals hij door de Commissie is voorgesteld wél een impact kan hebben op de High Frequency Trading, de supersnelle computergestuurde handel in financiële producten, die wél averij kan aanrichten in de sector.

3. De FTT is het einde der tijden voor de financiële sector in de 11 eurolanden: fout

Men stelt daarbij dat een groot deel van de sector met erg kleine winstmarges zit, en door de extra kost van de FTT compleet onrendabel zou worden. Men verwjjst daarbij vaak naar de ontelbare verzekeringsoperaties die nodig zijn om transacties in de sector te verzekeren. De Europese Commissie heeft ook dit formeel ontkend.

In het Commissievoorstel wordt de heffing alleen toegepast op de oorspronkelijke verkoper en de uiteindelijke koper van het financieel product en dus niet op de tussenhandel als die gewoon als doorgeefluik dient.

Een andere reden tot paniek is het ‘opdrogen’ van de liquiditeit van de markt. Als het in sommige gevallen voor mensen of bedrijven of landen moeilijk wordt om geld te lenen op de kapitaalmarkt heeft dat niets te maken met een of andere belasting.

“Als het in sommige gevallen voor mensen of bedrijven of landen moeilijk wordt om geld te lenen op de kapitaalmarkt heeft dat niets te maken met een of andere belasting”

Banken moeten nu door de Basel III-regeling een groter deel eigen middelen hebben in verhouding tot de middelen die zij aantrekken en laten circuleren. Maar zelfs dan is de hoeveelheid ronddraaiend geld nu vele malen groter dan 20 jaar geleden.

In 1990 was het volume van de financiële transacties 15 keer groter dan het ‘wereldproduct’. In 2010 was de verhouding opgelopen tot 67 tegenover 1. Als er al een probleem zou zijn van liquiditeit is het waarschijnlijk veeleer een probleem van te veel dan van te weinig.

Als de banken al minder lenen of beleggen, heeft dat meer te maken met inschatting van terugbetalingsrisico’s dan met een belasting van 0,1 procent op eerstelijnshandel of 0,01 procent op afgeleide producten.

4.  De FTT is een aderlating van 8 miljard euro, dus een ramp voor de Belgische banken: fout?

Zowat een week geleden ‘lekte’ een bericht van de Federatie van Belgische banken (Febelfin) en de Nationale Bank. De Belgische banken zouden door de FTT een extra kost moeten slikken van 8 miljard euro. Fout?

We schrijven voor de volledigheid een vraagteken achter fout. Want tot op vandaag is erg onduidelijk hoe men nu precies tot die 8,4 miljard euro komt. Volgens Febelfin is het resultaat een ‘foto’ van de transacties die momenteel door de Belgische banken worden verricht en een berekening van wat een heffing van respectievelijk 0,1 procent en 0,01 procent daarop zou kosten.

Bij navraag bij Febelfin hoor je dan dat men er wel het eindresultaat van de berekening heeft, de 8,4 miljard euro, maar niet beschikt over de concrete cijfers van de banken waarop de berekening gebaseerd is. Dat is een beetje merkwaardig.

Febelfin gaf wel aan dat de meerderheid van de transacties zou gaan over ‘repo’s’. Dat is een financieel product dat, als het neutraal (dus niet speculatief) gebruikt wordt, kan dienen om de handel te verzekeren.

Het komt er op neer dat de ene financiële actor (bijvoorbeeld een bank) een lening geeft aan een andere, met de verbintenis om die lening later terug te kopen tegen een meerprijs. Maar afhankelijk van de meerwaarde die men rekent, kan het ook gebruikt worden om winst te maken.

De vraag is hier natuurlijk hoe men het commissievoorstel tijdens de ‘fotosessie’ heeft gehanteerd. Gaat het om de beginkoper en de eindverkoper? Valt het geheel onder de 0,1 procent-regeling of valt er een gedeelte onder de 0,01 procent?

Gaat het om een brutocijfer, waarbij alle transacties worden verrekend, of om een nettocijfer waarbij heen en weer transacties elkaar ‘neutraliseren’ en kunnen wegvallen zonder reële kost.

Wat die laatste vraag betreft, lijkt al wel duidelijk dat het om een brutocijfer gaat, en dat men bij afrekening veeleer bij 1,5 miljard euro zou uitkomen dan bij 8,4 miljard. Vergelijken we toch even met de prijs die de Belgische overheid betaalt voor de reddingsoperatie van de banken na 2008.

Er werden overheidsgaranties uitgeschreven voor zowat 26 procent van het BNP. Maar de jaarlijkse kost van de operatie varieert. In 2012 haalde de overheid er 1,55 euro miljard inkomsten uit, maar deed dan weer uitgaven voor 3,67 miljard euro. Een nettokost van 2,12 miljard euro.

Maar laten we ook even de omgekeerde berekening maken. Neem nog dat het waar zou zijn dat de echte kost van de FTT voor de Belgische banken meer dan 8 miljard euro bedraagt, en die kost zou grotendeels komen van een heffing van 0,1 procent op transacties die gebruikt worden voor ‘gezonde’ verzekeringsactiviteiten.

In dat geval heeft de sector een jaarlijks volume nodig van 8.000 miljard euro? Alleen om zich gezond te ‘verzekeren’? 8.000 miljard is wel ongeveer 20 keer het volledige nationaal product van België!

Moet de sector zich dan toch niet eens grondig bezinnen en hervormen? We zullen blij zijn als de FTT daartoe heeft bijgedragen.

Maar voorlopig wachten we op meer duidelijkheid van Febelfin én van de Nationale Bank. De banken geven maar weinig antwoorden op concrete vragen. De noodkreet en het dreigement met ontslag van Belfius-voorzitter Freddy Bouckaert is in dit licht op zijn minst merkwaardig en voorbarig.

5. Zelfs een paar regeringen in de groep van 11 eurolanden krabbelen terug

Dat is dan volgens ons de enige bewering die wel eens zou kunnen kloppen.

Italië zou meer uitzonderingen willen, en België zou toch eerst nog eens een impactstudie willen voor het proces wordt voortgezet. Hopelijk is dat niet meer dan een eerste paniekreactie op de losse flodders die nu vanuit de financiële sector en regeringen die er zowat mee getrouwd zijn op de FTT worden afgevuurd.

Heel eerlijk gezegd, impactstudies hebben we genoeg. Op de lange lijst opmerkingen en argumenten tegen de FTT is uitentreuren geantwoord. Laat onze overheid, en het ministerie van Financiën dan in godsnaam niet meewerken aan stemmingmakerij, en vooral niet aan het op de lange baan schuiven van een maatregel die er al jaren had moeten zijn.

“Op de lange lijst opmerkingen en argumenten tegen de FTT is uitentreuren geantwoord. Laat onze overheid, en het ministerie van Financiën dan in godsnaam niet meewerken aan stemmingmakerij”

Als men de helft van de energie die men steekt in het aanvallen of in twijfel trekken van de FTT zou besteden aan de verfijning ervan dan hadden we nu al een perfect instrument in handen met veel minder problemen.

Het allereerste voorstel voor een taks op financiële producten dateert ondertussen van 1971. Sindsdien werden alle technische argumenten gehoord en in een hele reeks impactstudies weerlegd. Het commissievoorstel ligt intussen alweer enkele maanden op tafel.

Waarom duurt het zo lang voor men de maatregel ook écht toepast? Er is een verschil tussen voorzichtigheid en blokkeringsmanoeuvres. Na meer dan 40 jaar wordt het tijd om een goed idee om te zetten in de praktijk.

“Er is een verschil tussen voorzichtigheid en blokkeringsmanoeuvres. Na meer dan 40 jaar wordt het tijd om een goed idee om te zetten in de praktijk”

België kan en moet hier een belangrijke rol in spelen. Helemaal in de lijn met de standpunten die het tot nu toe in de EU en elders heeft ingenomen.

Dus, een sterke FTT graag, en liefst vanaf begin 2014.

Rudy De Meyer, Leila Bodeux en Eric Goeman

Rudy De Meyer is adjunct-directeur van 11.11.11, de koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging; Leila Bodeux is beleidsmedewerker bij Oxfam België en Eric Goeman is woordvoerder van Attac Vlaanderen.

take down
the paywall
steun ons nu!