Op vrijdag 20 april toonde het filmfestival ‘Eye on Palestine’ in de Gentse cinema Studio Skoop de tweede film van haar programmering: Ford Transit. Zo’n vijftig kijklustigen genoten van de grappen, politieke discussies, muziek en beelden van de documentaire ‘Ford Transit’ van Hany Abu-Assad. Omar Jabary Salamanca, doctoraal onderzoeker bij de Middle East and North Africa Research Group (MENARG) aan de universiteit van Gent en kenner van de Palestijnse cinema, leidde de film in.
Ford Transit kwam uit in 2003, toen de Tweede Intifada nog in alle hevigheid woedde. Na het provocerende bezoek van Sharon -die op dat ogenblik de Israëlische leider van de oppositie is- aan de Tempelberg volgt er een periode van Israëlische invasies, economische blokkades, uitgangsverboden en moorden. Een kleine minderheid van het bezette Palestijnse volk verzet zich hiertegen door het plegen van zelfmoordaanslagen. Als reactie hierop lanceert de Israëlische regering ‘Operation Defensive Shield’ waardoor alle grote steden van de Westelijke Jordaanoever in amper enkele dagen tijd militair worden bezet. Deze invallen gaan gepaard met een systematiek van wegversperringen en de vernieling van huizen, administratieve infrastructuren en overheidsgebouwen.
De regisseur Hany Abu-Assad laat deze gebeurtenissen en de gevolgen ervan op een menselijke en kleurrijke manier aan bod komen in deze documentaire. Abu-Assad die in 1961 werd geboren in Nazareth emigreerde in 1980 naar Nederland om daar in het begin van de jaren negentig zijn eerste films en documentaires te maken. Hij is het bekendst van zijn bekroonde film ‘Paradise Now’ (2005) over twee Palestijnse jongemannen die een zelfmoordaanslag aan het voorbereiden zijn.
In Ford Transit komt het onderwerp van de zelfmoordaanslagen ook ter sprake als één van de vele kenmerken van de tijd en de plaats waarin de figuranten van de film zich bevinden. De jonge Rajai is de chauffeur van een Ford Transit. Tijdens de documentaire is hij de gids van zijn passagiers en tevens de gids van de kijkers die hij leidt door het labyrint van oorlog, bezetting en verzet. Tijdens de Tweede Intifada gebruiken de meeste Palestijnen hun auto niet meer omdat de wegen versperd worden door checkpoints en roadblocks, waardoor ze hun uiteindelijke bestemming niet per auto kunnen bereiken. Het enige alternatief zijn de Ford Transits die rijden van de ene checkpoint naar de andere checkpoint, die men dan te voet dient over te steken en waar aan de andere kant van de controlepost andere Ford Transits staan te wachten om de passagiers verder te helpen op hun weg. De filmmaker en cameraman nemen plaats op de voorste passagierszetels van de Ford van Rajai en slagen er zo in een inkijk te hebben in de levens en emoties van de verschillende soorten mensen die plaatsnemen in de taxi en van Rajai zelf.
De kijker krijgt dansende, geschminkte jongens te zien, ook een rolstoelpatiënt en een moeder wiens dochter enkele maanden voordien een zelfmoordaanslag pleegde. Daarnaast zijn er ruziemakende mannen van gemiddelde leeftijd, een vredesactiviste, een psycholoog, sociologe en politici zoals Hanan Ashrawi. Allen hebben ze hun eigen zeg over de situatie waarin ze zich bevinden. De intellectuelen brengen hun theorieën ten berde, anderen proberen door humor om te gaan met de realiteit, nog anderen uiten hun frustraties door elkaar uit te schelden. De kijker krijgt daarnaast ook een veelzijdig beeld te zien van de chauffeur zelf: Rajai als grapjas, Rajai als smokkelaar van gekopieerde cd’s, Rajai filosoferend en Rajai onbevreesd wanneer hij wordt aangevallen door een Israëlische militair of onder vuur wordt genomen door een onzichtbaar leger.
Ford Transit toont een menselijk portret van Palestijnen die ondanks alles hun normale leven proberen verder te zetten. Het toont de mens in al zijn facetten, de mens met al zijn emoties, de mens zoals u en ik, de mens die manieren vindt om om te gaan met de uitzonderlijke situatie van bezetting en belegering.
