Net als de andere landen in de regio zoeken de Filipijnen een antwoord op de agressieve manier waarop China zijn aanspraken op een groot deel van de Zuid-Chinese Zee kracht bijzet. In de zee wordt veel vis bovengehaald en onder de zeebodem gaan grote hoeveelheden aardgas en olie schuil. Bovendien voeren belangrijke scheepvaartroutes door het gebied. Daarom zijn veel van de eilandengroepen in het gebied omstreden.

Recht van de sterkste

China deed in het verleden al een paar keer het recht van de sterkste gelden. In 1974 verwierf het land de controle over de Paraceleilanden na een slag met de Vietnamese marine die achttien mensenlevens kostte. In 1995 bezette China het Mischief-rif dat vroeger deel uitmaakte van de Filipijnen. De voorbije jaren zette China ook meermaals marineschepen in om vaartuigen uit de buurlanden te verdrijven uit zones waarop Beijing aanspraak maakt.

De Filipijnen hebben altijd al voorop gelopen in het protest tegen de Chinese pogingen om de wet te spellen in de Zuid-Chinese Zee. De Filipijnen rekenen op de steun van de VS, een langjarige militaire bondgenoot waarmee de samenwerking nu nog versterkt wordt. Begin dit jaar stak de Amerikaanse senator Joseph Lieberman bij een bezoek aan de Filipijnen de regering in Manila al een hart onder de riem. “We hebben het over maritieme veiligheid”, zei Lieberman. “We kunnen gewoon niet toelaten dat één land, in dit geval China, een onevenredige controle over deze vaarroutes krijgt.”

Nu hebben de twee landen aangekondigd dat ze in maart of april gezamenlijke oefeningen zullen houden in de buurt van een olieveld in de Zuid-Chinese Zee.

Protest

Op de Filipijnen leidde dat nieuws dit weekend al tot protesten van linkse actievoerders en inheemse groepen bij de Amerikaanse ambassade. “De Filipijnen spelen een gevaarlijk spel”, zegt Walden Bello, een volksvertegenwoordiger van de Citizens’ Action Party die deel uitmaakt van de coalitieregering van president Benigno Aquino. “Dit kan een territoriaal dispuut waarbij de Filipijnen betrokken zijn, doen ontaarden in een conflict tussen grootmachten. We kunnen beter gebruik maken van regionale en multilaterale mechanismen.”

In China haalde de Engelstalige staatskrant Global Times hard uit naar de Filipijnen. De commentaarschrijver eiste “tegenmaatregelen” en “straf” voor het land. “Een redelijke maar toch voldoende krachtige sanctie kan worden overwogen,” besluit het commentaarstuk. “Dat moet de buurlanden duidelijk maken dat China indammen door de kant te kiezen van de VS geen goed idee is.”

Geen steun van de Asean

De vraag is of de Filipijnen steun kunnen verwachten van buurlanden als Vietnam en Maleisië, die in hetzelfde schuitje zitten. Binnen de Asean, de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten waartoe de drie landen behoren, lijken de Filipijnen bot te vangen. Pogingen om het verzet tegen China meer kracht bij te zetten, “kunnen binnen de Asean op niet veel steun rekenen”, oordeelt Kavi Chongkittavorn, een commentaarschrijver van de Engelstalige Thaise krant The Nation. “De Asean zal niet willen meegesleept worden in een conflict met China.”

De Filipijnse regering heeft een jaar geleden ook een beroep gedaan op de VN-Conventie over het recht van de Zee om de territoriale geschillen met China op te lossen. “Daardoor kunnen de Filipijnen een moreel voordeel verwerven en misschien de sympathie van het internationale publiek winnen”, zegt Herman Kraft, een docent politieke wetenschappen aan de Universiteit van de Filipijnen.

De gerechtelijke weg zou theoretisch naar het Internationaal Tribunaal voor de Wet van de Zee kunnen leiden. Maar China probeert die optie te vermijden. Beijing zet eerder in op bilaterale onderhandelingen met de landen rond de Zuid-Chinese Zee en desnoods met de Asean om tot afspraken over de zeegrenzen te komen.