Feminisme is waardeloos zonder intersectionaliteit en inclusie

Feminisme is waardeloos zonder intersectionaliteit en inclusie

vrijdag 3 april 2015 01:51
Spread the love

door Oriana P.

Engelstalige versie 

Ik ben een feministe.
Voor mij betekent dat dat ik strijd voor een wereld met gelijke rechten, voor rechtvaardigheid en voor echte democratie. Alle emancipatiebewegingen hebben net diezelfde doelstellingen dus waarom dan nog eens een apart hoofdstuk voor vrouwenrechten? Zit die strijd niet mee ingekapseld in de algemene strijd voor gelijke rechten dan? Je zou denken van wel maar in de praktijk blijkt dat de meeste progressieve bewegingen nog steeds mannenbastions zijn. Mannen ervaren de dagelijkse discriminatie van vrouwen niet en hebben dus ook geen voeling met wat vrouwen beweegt. Ze zullen steevast situaties en problemen benaderen vanuit hun leefwereld waardoor hun beslissingen in het nadeel van vrouwen kunnen vallen ook al hebben ze misschien de beste bedoelingen. De rol van mannen in een emancipatorische beweging die voor vrouwenrechten strijdt is die van bondgenoot. Mannen kunnen nooit voor vrouwen spreken. Als we verandering wensen in de maatschappij moeten we deze veranderingen eerst en vooral in onze eigen bewegingen en in onze eigen structuren doorvoeren.

Naast feministe ben ik ook blank en ik ben een vrouw.

Ik hoef niet te zeggen dat ik een cis-gender vrouw ben, want ik weet dat algemeen aanvaard wordt dat wanneer ik zeg dat ik een vrouw ben ik daarmee bedoel dat ik me identificeer als zijnde vrouwelijk en dat ik met een vrouwelijk geslacht ben geboren. Het is mijn privilege als cis-gender vrouw te verklaren dat ik vrouw ben zonder dat dat in vraag gesteld wordt. Met andere woorden men gaat uit van de norm en die dicteert dat we in een binaire geslachtsmaatschappij leven. Mannetje/vrouwtje en niets ertussenin.

Vele feministen werken ook nog steeds vanuit die denkwijze, getuige hiervan de recente actie in Duitsland waarbij Elonë, een ‘radicale’ feministe, boodschappen, gedrukt op maandverband, tegen geweld op vrouwen en tegen verkrachtingscultuur overal in de stad rondhing. Zo konden we bijvoorbeeld lezen: ‘stel je voor dat mannen net zo zouden walgen van verkrachting als van maandstonden’
De actie miste haar doel niet en kreeg dan ook veel media aandacht maar het was pijnlijk duidelijk dat met vrouwen enkel cis-gender vrouwen werd bedoeld. Dit terwijl vooral transvrouwen slachtoffer zijn van geweldpleging en dan voornamelijk niet-blanke transvrouwen.

Dit soort acties zijn voorbeelden van een gebrek aan bewustzijn omtrent privileges, intersectionaliteit en inclusie.
Inclusie is gerelateerd aan integratie maar met het belangrijke verschil dat niemand zich hoeft aan te passen aan de dominante cultuur. Met ‘dominante cultuur’ wordt bedoeld dat één bepaalde groep de touwtjes in handen heeft in een samenleving en dit op alle vlakken: de politiek, de bedrijfswereld, de media, enzovoort. Hegemonie dus. In de Westerse wereld bestaat de dominante groep uit blanke heteroseksuele niet-gehandicapte cis-gender mannen. Zij zijn de norm en de maatstaf en elke andere groep wordt naar hen gemeten.

Integratie stelt dat andere groepen, zoals bijvoorbeeld migranten, zich dienen aan te passen aan de dominante groep. Inclusie daarentegen zegt dat iedereen gelijkwaardig is en dat iedereen het recht heeft om op evenwaardige wijze in een samen-leving te functioneren met behoud van de eigen kenmerken en eigen levensfilosofie. Door maandverbanden als actiemiddel te gebruiken worden transvrouwen uitgesloten van die actie en wordt de geweldpleging gericht naar transvrouwen compleet genegeerd.  Onderdrukte groepen zoals vrouwen doen dus, in hun dominante cis-gender vorm, op hun beurt soms ook mee aan verdere onderdrukking van andere groepen.

Annie Lennox, ex-zangeres van de Eurythmics en rolmodel voor vele vrouwen, werd als “white feminist” ontmaskerd toen zij Beyoncé’s feminisme bekritiseerde. Witte feministen denken en handelen vanuit hun dominant model, het blanke-middenklassemodel van feminisme. Feminisme wordt dan gedefinieerd naargelang de normen van dat model.  Het is een “one size fits all” soort van feminisme en Beyoncé had zich blijkbaar niet goed aangepast. “Twerking is geen feminisme”, zo beweerde Lennox.
Het was het startschot voor een hele discussie over het vermeende feminisme van Beyoncé maar dan zonder Beyoncé tot Queen Bey er zelf een einde aanmaakte met een niet mis te verstane statement. Ze sloot de MTV VMA’s af met op de achtergrond het woord “Feminist” in reusachtige lichtgevende letters. Met deze ene daad eiste ze niet alleen haar recht op om als feministe erkend te worden maar ze stuurde ook het concept de woonkamer van 12 miljoen kijkers binnen. De volgende dagen tekende Twitter een record op voor de conversatie over feminisme. Of hoe twerking feminisme introduceerde aan miljoenen jonge meisjes.

Niet-blanke vrouwen worden niet alleen uitgesloten door de blanke feministen maar ze worden soms ook nog gerekruteerd om voor de blanke feministische zaak te vechten alsof ze hen iets verschuldigd zijn. In haar speech tijdens de Oscars beweerde Patricia Arquette dat “wij” gestreden hebben voor ieders gelijke rechten en men moest nu maar eens voor “ons” vechten. “Het wordt tijd dat alle vrouwen in Amerika en alle mannen die van vrouwen houden en alle homoseksuelen en alle gekleurde mensen nu ook voor ons vechten”, aldus Arquette. Ze noemt hierbij vier groepen: “vrouwen”, “mannen die van vrouwen houden”, “homoseksuelen”, en “gekleurde mensen”. Het is duidelijk dat Arquette met “ons” en “vrouwen” naar blanke heteroseksuele cis-gender vrouwen verwijst. Door een duidelijk verschil te maken met de laatste twee groepen sluit ze queer blanke vrouwen uit, gekleurde vrouwen en queer gekleurde vrouwen alsof deze niet allemaal tot de groep ‘vrouwen’ behoren. Er moet dus duidelijk enkel gestreden worden voor de blanke vrouwen en iedereen wordt verondersteld alles te laten vallen en die strijd te steunen niettegenstaande het feit dat zwarte vrouwen 64 cent op de dollar van de blanke man verdienen, Latina vrouwen 54 cent maar blanke vrouwen 78 cent.  Zoals Gazi Kodzo al zei op één van zijn online video’s: ”Patty! Patty, I think yo’ 22 cents are gon’ to have to wait, the sisters are a little busy.

Voor alle duidelijkheid, niet alle feministen de toevallig blank zijn zijn “witte/blanke feministen”. Witte feministen zijn diegenen die geen flauw benul hebben van intersectionaliteit en niet bereid zijn hun racisme van zich af te schudden of er zich niet eens bewust van zijn. Witte feministen zijn diegenen die zich doodergeren aan een seksistische grap van een Arabische man maar tegelijkertijd smakelijk lachen om de seksistische grap van een blanke man. Ze vallen zo in de valkuil van stereotypen, want de Arabische man is per definitie seksistisch aangezien zijn cultuur seksistisch is en de blanke progressieve man die kan niet seksistisch zijn, want zijn cultuur is niet, of toch een heel stuk minder, seksistisch. Die blanke man zal het wel niet zo bedoeld hebben en wordt dus goedgepraat.

Het leunt aan bij hedendaagse fenomenen zoals verlicht racisme en verlicht seksisme, ook wel “Hipster racism/seksisme” genoemd waarbij het uitgangspunt veronderstelt dat racisme en seksisme niet meer bestaan in de verlichte Westerse maatschappij. Onder het mom van ironie, en met een knipoog, worden dan de meest racistische en seksistische uitspraken uitgespuwd.  Wie hier tegen protesteert is niet mee met de huidige hippe trend en wordt uitgesloten. In de praktijk komt het er echter op neer dat blanken en mannen de context bepalen van wat aanvaardbaar is in hun dominante cultuur en in welke vorm.

De waarheid is dat alle culturen, en de meeste subculturen, seksistisch zijn. Het ironische is dat, in het kader van de o zo open Westerse cultuur, seksisme ontkend wordt en feministen veelal worden bestempeld als feminazis. Als er zogezegd geen seksisme meer is dan is feminisme ook niet meer nodig is en worden feministen dus de mond gesnoerd. Met andere woorden, net het gedweep met Westerse waarden en het Westerse superioriteitsgevoel staan emancipatie in de weg.

Witte feministen zijn ook diegenen die hun hijab en niqab dragende zusters betuttelen en hen een blanke Westerse vorm van feminisme proberen op te dringen waarbij er geen plaats is voor hijab of niqab. De witte feministen, vol goede bedoelingen natuurlijk, gaan hun Moslima zusters even snel redden en hen leren wat een echte bevrijde vrouw is. Zij negeren of leggen Islamitisch feminisme naast zich neer en de hele emancipatiestrijd van Moslimas in hun eigen cultuur.

Het ultieme voorbeeld van de droom van een witte feministe moet wel het verhaal van Daenerys Targaryen zijn van de Game of Thrones TV-serie. Als volledig onderdrukt meisje wordt ze, in het politieke spel om de macht, gedwongen uitgehuwelijkt aan de exotische bruut Khal Drogo. Ze leert hem “beschaving” bij waarna hij haar uiteraard op handen draagt. Na verloop van tijd wordt ze de witte godin van de stam. Witter kan al niet met haar lange spierwitte haren en witporceleinen huid. Als Kaleeshi, en enige vrouw die ooit zo’n stam heeft geleid, bevrijdt ze de ene na de andere slavengemeenschap. Stuk voor stuk donkere mensen die haar aanbidden en trouw zweren.  Zij is de ware “Witte Redder”die beschaving en bevrijding brengt oftewel kolonialisme aangeboden met een verteerbaar feministisch sausje.

Witte feministen functioneren vanuit een koloniaal gedachtegoed dat stelt dat de Westerse samenleving en haar waarden superieur zijn en elke andere cultuur zich maar heeft aan te passen. Het is het tegenovergestelde van democratie en van de strijd voor gelijkwaardigheid en inclusie en met dit gaat het dan ook volledig voorbij aan de doelstellingen van feminisme.

Enkel door intersectionaliteit toe te passen, het concept dat de kruispunten onderschrijft tussen verschillende vormen van onderdrukking, dominantie en discriminatie, heeft feminisme zin. Individuen worden niet enkel onderdrukt langsheen geslachtlijnen maar ook op gebied van ras, klasse, handicap, seksuele voorkeur, godsdienst en elke andere vorm van identiteit en die verschillende categoriën doorkruisen elkaar op talloze manieren. Waar houdt mijn vrouwzijn op, mijn onderdrukte identiteit, en waar begint mijn blankzijn, mijn dominerende identiteit en hoe verhoudt deze identiteit zich tot bijvoorbeeld een Arabische man in een Westerse maatschappij? Wegen mijn blanke privileges zwaarder door dan zijn mannelijke privileges? Voor diegenen die moesten twijfelen, ja blanke privileges wegen zwaarder dan niet-blanke mannelijke privileges. Blanke vrouwen genieten nog steeds meer voorrechten dan hun niet-blanke mannelijke medeburgers.

Van waar komt eigenlijk de term “intersectionaliteit”? De theorie van kruisende discriminatiecategoriën werd voor het eerst geintroduceerd in 1989, en later verder uitgewerkt, door Kimberlé Williams Crenshaw. Het concept bestond echter al veel langer bij de zwarte feministen en reeds sinds de 19e eeuw werd in de VS de synchroniciteit van ‘vrouw’ en ‘ras’ druk besproken. Witte feministen zouden er trouwens goed aan doen de werken van zwarte feministen te raadplegen.
Tegen de tijd dat Crenshaw de metafoor van intersectionaliteit introduceerde om de dominante concepten van discriminatie in de wetgeving en in sociale bewegingen te bekritiseren was het gebruik van de taal van “kruispunten” reeds gemeengoed in het hedendaagse antiracistische feministische denken. De term “intersectionaliteit” is nu zo populair geworden dat het vaak als synoniem voor “onderdrukking” gebruikt wordt.

Ik mag dan wel mijn research doen over intersectionaliteit en er mijn conclusies uittrekken maar ik mag en kan mezelf geen intersectionele feministe noemen omdat ik nog steeds blank ben en ik dus nog steeds tot de dominante groep behoor. Die term behoort toe aan de onderdrukten en blanken hebben niet het recht zich die term toe te eigenen. Net zoals “witte anti-racist” kan “intersectionele feministe” ook een blanke identiteit worden. Deze identiteit functioneert echter nog steeds binnen het dominante westsuprematische heteropatriarchale systeem en heeft daardoor nog steeds dezelfde privileges. Ik kan als blanke een hele carrière bouwen rond anti-racisme en intersectionaliteit zonder dat daarbij mijn blanke privileges ook maar een seconde in het gedrang komen. Integendeel, ik kan er zelfs voordeel uit trekken en mijn privileges gebruiken om op de rug van racisme geld en status te verdienen.

Dat is uiteindelijk niet de bedoeling. Wat wel de bedoeling is is dat er bewust wordt omgegaan in de interactie met mensen van verschillende achtergronden en dat, wanneer we naar meetings gaan om actie te voeren tegen een onrechtvaardig systeem ,we moeten beseffen dat we hoe dan ook onze privileges altijd meedragen en de daarmee gepaarde gaande gevoelens van “recht hebben op”. Zelf-bewust-worden is maar een eerste, maar wel noodzakelijke, stap naar die gelijkwaardige en rechtvaardige wereld. Daarna moet er actie gevoerd worden.



 

 

 

 

 

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!