foto John Oxton
Riet Ory

feMANisme en eMANcipatie

Feministes zijn niet populair en hebben af te rekenen met een slecht imago: antiman en niet meer van vandaag. Vaak wordt het feminisme geïnterpreteerd als een bedreiging voor de mannelijke soort. Een tsunami aan vrouwelijke emancipatie en assertiviteit zou het einde betekenen van een mannelijk ras dat ooit de scepter zwaaide op alle terreinen, uitgezonderd de keuken. Maar kunnen we niet af van dat slechte imago?

donderdag 7 maart 2013 09:04
Spread the love

 

Mannen en vrouwen: één strijd

Jonge vrouwen staan vandaag voor andere hindernissen dan de feministes van de eerste en de tweede golf. Onze moeders en grootmoeders voerden een strijd om te mogen studeren en te gaan werken. Zij eisten hun plaats op in louter mannelijke domeinen en ervoeren dit als de ultieme clash tussen seksen. Dankzij hen hebben heel wat jonge vrouwen nu een diploma op zak en is buitenshuis werken een vanzelfsprekendheid. Jonge vrouwen van vandaag willen én gaan werken én zorgen, kortom, verschillende levenssferen evenwichtig combineren.

Maar is dit een louter vrouwelijke strijd? Ook mannen hebben af te rekenen met het keurslijf van de hoofdkostwinner die niet moet zeuren over ouderschapsverlof of een viervijfde stelsel. Zulke regelingen krijgen ze aan hun werkgever maar moeilijk verkocht. Als jonge vrouwen zich dus boos maken over het tekort aan kinderopvang of een te belastend werkschema, vinden zij in hun partner een bondgenoot.

Roos Wouters (nvdr: Nederlandse politicologe, publiciste en columniste) schrijft in haar boek ‘Fuck! Ik ben een feminist’* dat de feministische strijd een brede emancipatiebeweging moet zijn die de oorlog verklaart aan traditionele, beperkende maatschappelijke structuren die kansen ontnemen aan vrouwen of mannen, autochtonen of allochtonen, jong en oud, …

Als we feminisme zo ruim interpreteren, dan kan het zeker geen probleem zijn om enkele mannen te strikken die hun plaats vinden binnen de feministische beweging. Tom, Gijs en Jeroen noemen zichzelf niet allemaal met dezelfde fierheid ‘feminist’, maar sluiten zich wel aan bij de feministische beweging.

Ik ben man en feminist!

Jeroen: ‘Als ik zeg dat ik feminist ben, betekent dit voor mij dat gelijke kansen tussen vrouwen en mannen een belangrijk principe is. Ik werd niet van de ene op de andere dag feminist. Vanuit mijn opvoeding en mijn omgeving heb ik meegekregen dat vrouwen en mannen gelijke ontplooiingskansen verdienen en dat dat niet meer dan normaal is.’

Gijs: ‘Ik noem mezelf geen feminist, eerder een fan van het feminisme. Ik sluit me aan bij de feministische beweging omdat ik mij kan vinden in heel wat van haar strijdpunten. Het is belangrijk dat er nog een beweging is die zich focust op het man-vrouw-verschil omdat er nog heel wat ongelijkheid is. De loonkloof blijft bestaan, vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in besluitvorming en vrouwen in topfuncties blijven een minderheid.’

Tom: ‘Ik noem mezelf wel een feminist. Ik huiver van dingen die op een bepaalde manier gebeuren alleen maar omdat het altijd zo is geweest. Dat is een dooddoener voor elke vorm van vooruitgang. Maar tegelijk moet er wel ergens ruimte zijn voor tradities. Vaak is het moeilijk om de grens te trekken tussen traditie en onwenselijke verwachtingspatronen. Elk koppel moet op zoek gaan naar een eigen evenwicht: bij de verdeling van de huishoudelijke taken, op vlak van vrije tijd, … Ik merk in mijn omgeving dat het daar vaak fout loopt. Het stoort me mateloos dat ik bij mijn leeftijdsgenoten nog steeds zie dat het evident is dat vrouwen opruimen, de was doen en koken  en dat vooral  jonge moeders minder gaan werken terwijl mannen – ook omwille van verwachtingspatronen – dat zelfs niet overwegen. Als ik zie hoe ik me daarin kan opwinden, kan ik niet anders dan concluderen dat ik een feminist ben.’

Feminisme en haar slechte imago

Tom: ‘De meeste vrouwen én mannen hebben de idee dat feminisme iets antieks is: voor ongeschoren vrouwen die hun BH´s verbranden. Want ‘gelijke rechten zijn er al, toch?’ Ik moet toegeven dat ik dat vroeger ook dacht. Door ouder te worden, ben ik beginnen ontdekken dat die verworven rechten van vrouwen – en die van minderheidsgroepen – er in theorie wel zijn, maar dat er in de praktijk nog veel ruimte is voor verbetering en bewustwording.’

Gijs: ‘Vroeger had het feminisme duidelijke strijdpunten: stemrecht voor vrouwen, het recht op arbeid … Het ging om wettelijke ongelijkheden die op alle vrouwen betrekking hadden. Vandaag de dag zijn vrouwen en mannen voor de wet gelijk en dat maakt hun strijdpunten minder zichtbaar.’

Jeroen: ‘Doordat vrouwen nu wettelijk gelijke kansen hebben, is er tussen vrouwen meer verdeeldheid. Enerzijds zijn er vrouwen die door het glazen plafond breken, anderzijds zijn er vrouwen die nog veel drempels ervaren. Willen zij wel als één groep aangesproken worden?’

Jeroen: ‘Men zegt dat geschiedenis geschreven wordt door de overwinnaars, maar het is ook zo dat beeldvorming grotendeels bepaald wordt door de machthebbers. De feministische beweging strijdt voor veranderingen in het huidige overheersende systeem. Je kan dan ook verwachten dat de machthebbers die beweging proberen te verzwakken. Een gevolg daarvan is dat er vandaag geen echte sterke feministische leidsters zijn: ze komen of te zweverig of te ‘bitcherig’ over (of worden zo voorgesteld).’

Gijs: ‘De vrouwenbeweging heeft deels ook zelf schuld aan haar slecht imago. Vaak vertrekt het discours vanuit beperkingen en ongelijkheden. Zo duwt men vrouwen in een slachtofferrol waarmee ze niet geassocieerd willen worden en waarin ze zich ook niet herkennen. Als je vertrekt vanuit de kracht en de kansen die er liggen in een evenwichtigere samenleving waarin vrouwen en mannen dezelfde ontplooiingskansen hebben, zullen veel meer mensen zich aangesproken voelen.’

De feministische beweging als brede emancipatiebeweging

Jeroen: ‘De huidige strijd is er niet enkel één van vrouwen. Het kostwinnersmodel dwingt zowel vrouwen als mannen in een keurslijf en verhindert dus dat ze zich in alle vrijheid kunnen ontplooien. We denken vaak erg stereotiep: een jongen die ballet volgt of een meisje dat geïnteresseerd is in houtbewerking wordt vaak raar bekeken. Terwijl iedereen toch moet kunnen doen wat hem of haar gelukkig maakt.’

Gijs: ‘Een goede combinatie van vrije tijd, gezin en werk is even belangrijk voor mij als jonge vader als voor mijn lief. Ik heb een dochter van elf maanden. Toen zij geboren werd, kreeg ik maar tien dagen vaderschapsverlof na de geboorte. En gelukkig stond mijn werkgever daar positief tegenover, want er zijn heel wat mannen die die tien dagen niet durven opnemen. En dan hebben we het nog niet over ouderschapsverlof. Drie maanden ouderschapsverlof opnemen is binnen veel bedrijven zeker geen evidentie.’

Tom: ‘Er zijn verschillende stromingen binnen het feminisme. Ik ben een aanhanger van het feminisme dat opkomt voor emancipatie in het algemeen. Niet enkel vrouwen worden benadeeld door stereotiepen en onrealistische verwachtingspatronen. Iedereen is er ooit wel eens slachtoffer van. Veel mensen zien dat niet, of zien niet het verband met emancipatie in het algemeen. Als iedereen zou inzien dat hij zelf slachtoffer is en zich ook schuldig maakt aan stereotypering van anderen, zouden we al een stuk verder staan. De emancipatie van vrouwen is bijvoorbeeld onlosmakelijk verbonden met de emancipatie van mannen. Voor elke stereotiepe verwachting voor vrouwen, is er een tegenhanger voor mannen. Want ‘een echte man doet toch de strijk niet’, ‘moet meer verdienen en meer uren werken dan zijn vrouw’. Ook dit zijn onwenselijke verwachtingen die zeker niet bij elke man passen.’

Jeroen: ‘Het is belangrijk dat de feministische beweging een brede emancipatorische beweging is die vrouwen én mannen meeneemt in haar verhaal. Men moet niet zozeer vertrekken vanuit de ongelijkheden van vrouwen ten opzichte van mannen, maar vanuit het feit dat het huidige systeem nefast is voor zowel vrouwen als mannen. Als men een ruimere emancipatiebeweging op poten zet, waar ook voldoende mannen sterk in betrokken worden, dan ben ik ervan overtuigd dat de ongelijkheden, waar vrouwen nu tegen strijden, in de loop van de tijd zullen verdwijnen.’

Gijs: ‘Toch is het ook belangrijk om voor specifieke groepen op te komen. Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd in de politiek en de top van het bedrijfsleven, vrouwen verdienen systematisch minder dan mannen. Dat vraagt specifieke aandacht.’

Tom: ‘Dat is waar. De feministische beweging moet dan ook blijven opkomen voor de specifieke noden van vrouwen, maar vanuit een breder perspectief.’

Gijs: ‘De samenleving veranderen moet in dialoog gebeuren. Als je spreekt over een evenwicht tussen vrouwen en mannen, kun je niet alleen in vrouwentermen denken. Dingen kunnen alleen veranderen als je mannen meekrijgt in je verhaal – of beter – als het ook ons verhaal wordt. Je draagvlak wordt groter. (lachend) Wij hebben met ons drieën alvast een bijdrage geleverd.’

Quotes

Tom: ‘Ik huiver van dingen die op een bepaalde manier gebeuren alleen maar omdat het altijd zo is geweest. Dat is een dooddoener voor elke vorm van vooruitgang.’

Tom: ‘Door ouder te worden ben ik beginnen ontdekken dat die verworven rechten van vrouwen – en die van minderheidsgroepen – er in theorie wel zijn, maar dat er in de praktijk nog veel ruimte is voor verbetering en bewustwording.’

Gijs: ‘De vrouwenbeweging heeft deels ook zelf schuld aan haar slecht imago. Vaak vertrekt het discours vanuit beperkingen en ongelijkheden. Zo duwt men vrouwen in een slachtofferrol waarmee ze niet geassocieerd willen worden en waarin ze zich ook niet herkennen.’

Jeroen: ‘De huidige strijd is er niet enkel één van vrouwen. Het kostwinnersmodel dwingt zowel vrouwen als mannen in een keurslijf en verhindert dus dat ze zich in alle vrijheid kunnen ontplooien.’

Jeroen: ‘Men moet niet zozeer vertrekken vanuit de ongelijkheden van vrouwen ten opzichte van mannen, maar vanuit het feit dat het huidige systeem nefast is voor zowel vrouwen als mannen.’

Gijs: ‘Dingen kunnen alleen veranderen als je mannen meekrijgt in je verhaal – of beter – als het ook ons verhaal wordt.’

Riet Ory

Adjunct-directeur Femma, vrouwenbeweging van de christelijke arbeidersbeweging

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!