Verslag, Nieuws, België, Privacy, Sociale netwerksites, Facebook, Democratie, Censuur, Monopolies, Commercialisering, Publieke ruimte -

Facebook, een gevaar voor de democratie?

Met een half miljard actieve gebruikers manifesteert Facebook zich steeds meer als de nieuwe publieke ruimte. De marktplaats waar petities rondgaan, speakerscorners worden opgericht en partijen en sociale bewegingen leden en zielen ronselen. Alleen is die publieke ruimte de privé-speeltuin van één 26-jarige nukkige multimiljardair die niet bang is van een portie censuur en geen tegenspraak duldt.

zaterdag 9 oktober 2010 10:51
Spread the love

Hoewel Facebook nieuwe wegen opent voor miljoenen mensen, beslist het bedrijf er op tijd en stond ook enkele te sluiten. Zo werd enkele weken geleden zonder enige uitleg de populaire Facebookpagina van Studio Brussel geschrapt. Met één klik besliste Facebook zo 115.000 gebruikers te negeren.

In juni 2010 werd ook al een ‘Boycott BP’-pagina verwijderd. Een pagina die was opgestart om druk uit te oefenen op oliemaatschappij British Petroleum en de regering in Washington. Met het schrappen van deze pagina besloot Facebook om 800.000 mensen die aandacht eisten voor wat één van de grootste economische en milieurampen uit de geschiedenis dreigde te worden, monddood te maken.

Facebook liet zich de jongste tijd ook al enkele keren van zijn meest preutse kant zien. Een vrouw die een juwelierszaak runt, kreeg zes waarschuwingen van Facebook omdat ze ‘pikante’ foto’s van een naakte pop behangen met juwelen op haar profiel plaatste. Ze verwijderde de foto’s uit schrik dat haar Facebookpagina zou geschrapt worden.

De Facebook ‘oorlog tegen tepels’ zorgde eveneens voor enige commotie. Hoewel de netwerksite geen probleem blijkt te hebben met foto’s van vrouwen met diepe decolletés en vrouwen in strings, werd een borstvoedende moeder berispt. Facebook liet weten dat de tepel of het gebied er omheen niet te zien mag zijn.

“Er zijn daarmee twee problemen: Facebook verwijdert foto’s op een arbitraire manier en zegt eigenlijk dat alle foto’s waar borsten op te zien zijn, obsceen zijn”, zegt Paul Rapoport, coördinator van Topfree Equal Rights Association (TERA).

Rechten van de Facebook-gebruiker

Kan je daar iets aan doen als gebruiker? Hebben Studio Brussel en borstvoedende vrouwen dan geen rechten? Caroline Koelman, juridisch expert bij Test-Aankoop, zegt dat je als gebruiker pas tegen een beslissing kan ingaan wanneer je weet wat de aard van het probleem is, wanneer je dus weet waarom een bepaalde pagina van Facebook is verwijderd. Dat Facebook zich niet genoodzaakt voelt om die redenen mee te delen, maakt het juridisch zo goed als onmogelijk tegen zulke praktijken in te gaan.

Bovendien is Facebook een gratis dienst. “Iedereen die iets gratis aanbiedt, kan dat stopzetten wanneer hij dat wil. Je hebt geen contract waar je op kan terugvallen”, zegt Rob Heyman, betrokken persoon bij het nieuw project User Empowerment in a Social Media Culture (EMSOC) aan de Vrije Universiteit Brussel dat 1 december van start zal gaan.

Privacy

Jo Pierson, docent en senior researcher in Studie over Media, Informatie en Telecommunicatie (IBBT/SMIT) aan de Vrije Universiteit Brussel zegt dat Facebook als privébedrijf in principe niets verkeerd doet. “Indien je niet akkoord gaat met hun beleid, moet je maar niet op Facebook gaan. Veel mensen staan er echter niet bij stil dat hoe meer ze Facebook bezoeken, hoe meer controle je uit handen geeft”, zegt Pierson.

Dit is dan ook één van de redenen waarom David Rowan, redacteur van het Amerikaans tijdschrift Wired, geen Facebook-account heeft. “Facebook is een privébedrijf dat enkel oog heeft voor winst.”

Sensibilisering

Pierson erkent dat deze virtuele gemeenschap gevaren met zich meebrengt. Hij vindt het belangrijk dat de overheid investeert in onderwijs om de mensen wegwijs te maken over de voordelen, maar ook over de gevaren van sociale media.

“Mensen moeten digitaal geletterd worden. De overheid kan de zaak via onderwijs en allerhande campagnes goed opvolgen. Mensen die niet tevreden zijn, kunnen dan alternatieven opzoeken. Zo is er bijvoorbeeld de sociale netwerksite Diaspora. Dit is een meer publieke actor, die niet gekoppeld is aan een commercieel privé-initiatief.”

“Het probleem is natuurlijk dat je zit met een netwerkeffect. Een technologie wordt waardevoller naarmate er meer mensen opzitten. Cultureel gezien wordt je een sociale outcast als je niet meestapt in het netwerkverhaal.”

Facebook als nieuwe publieke ruimte

Onderzoekers lijken zich vooral toe te spitsen op het privacyprobleem van Facebook. Volgens Wired-journalist Rowan moet je je als gebruiker echter niet alleen vragen stellen over privacy. “Nu de sociale netwerksite meer dan een half miljard leden heeft, is het tijd om onszelf de vraag te stellen in hoeverre deze virtuele gemeenschap als publieke ruimte werkelijk fungeert in het belang van haar gebruikers. Waarom zouden we privébedrijven ons sociaal discours laten beheersen?”

De Amerikaanse advocaat Greg Beck vindt dat je het monopolie van Facebook niet zomaar mag accepteren. “Facebook en andere sociale netwerksites zijn uitgegroeid tot publieke ruimtes van het internet waar burgers meningen delen en hun stem kunnen laten horen. Dat geeft de eigenaar van dat democratisch forum een enorme verantwoordelijkheid.”

“Facebook zou daarom op zijn minst een waarschuwing of een duidelijke reden moeten geven vooraleer ze een brede en actieve gemeenschap vernietigt”, zegt Beck over de censuur van Facebook.

James Bohman, hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Saint-Louis (VS), denkt er ook zo over en stelt een evolutie vast van communicatieve vrijheid naar communicatieve macht.

Hij vindt het belangrijk dat er een publieke ruimte bestaat waar mensen vrijuit en zonder risico op censuur van de sociale media kunnen fungeren. Enkel op die manier kan je volgens hem een degelijk communicatienetwerk – een publieke ruimte – garanderen voor de burgers. 

Stel dat Facebook het ultieme medium wordt waar allerhande ngo’s, politici, sociale bewegingen en mensen hun stem laten horen. Is het dan aan dit privébedrijf om te bepalen wie wel en wie niet gebruik mag maken van deze publieke ruimte en op welke manier ze dat doen?

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!