Weet u wat valse schaamte alias valse trots is? Wel goed, valse Vlaamse boosheid, dat bestaat ook, zo blijkt. Ze is zelfs wijdverbreid, hoewel het schijnt dat er nog heerlijke uitzonderingen tussen de mensen voorkomen in Belgische stad en land. Gelooft u me niet? Kijk dan maar eens goed naar binnen en ga na wat je ervaart bij het kijken naar de fameuze dubbele foto met stappende meisjes uit Turkije… Kom aar mee.
Op facebook gaat deze foto vlot rond. Vooraf een paar inleidende bemerkingen. Ik wil hier uiteraard niemand beledigen in verband met zijn of haar mogelijke kortzichtigheid (voor de gewone mensen, dit is ongeveer het zelfde als Domheid of ‘Geestelijke Armoede’), door hier zonder inkom te vragen een ongelofelijk briljante analyse te bieden van de interactie tussen hedendaagse bange blanke mannen en hun vrouwen ten eerste, bepaalde fotografische beelden ten tweede met het onderbewuste van betrokken sujetten. Lancerende interessante vaststelling vooraf: deze dubbele beeldcombinatie maakt een aantal tijdgenoten-landgenoten in hun hoedanigheid van facebookdwellers “kwaad”. Derde toelichting: dit soort interpretatiewerk is een kolfje naar mijn hand, een stokpaardje. Al zes plus drie is negen jaar beoefen ik de nobele kunst van het onder woorden brengen van de diepere Betekenissen en Inhoud van foto’s van fotografen van alle windstreken op de vermaarde site flickr.com. Ook met mijn leerlingen als leraar Kunstgeschiedenis heb ik vaak deze oefening gemaakt, het interpreteren van de grondbetekenis, van de lagen van zin, die opwellen uit een kunstwerk. Geregeld kwam dat met ontzettend verhelderend resultaat. Een van mijn eerste blogs bij deze site is een diepte-verklaring van de betekenis van de speciale beelden van Lieven d’Haese. Die maatschappijkritische verklaring is met mijn toestemming ingeschakeld op de site van de commercieel agent van betrokken kunstenaar in het buitenland. https://www.dewereldmorgen.be/blogs/stefaan-hublou/2013/11/26/de-diepere-betekenis-van-de-beelden-van-lieven-dhaese
Mijn semiotische kracht is overigens het simpele gevolg van vroeg en veel tekenverhalen te lezen, te schouwen, ja stripverhalen. Een mens ontwikkelt dan een speciale spier om de combinatie tekst & beeld te lijf te gaan, na veertig jaar. En dan is daar nog het fenomeen… Een minieme input in een supergrote computer kan wondere resultaten opleveren. Vooral als het zeer warm weer is. Daar gaan we.
Kijk goed. Mijn standpunt is ferm: de meisjes in foto twee (van een paar jaar geleden) zijn er ongelofelijk op vooruit gegaan tegenover de toestand in Turkije toen ik een (keurig en geniaal) broekventje was, in de jaren zestig.
Verantwoording van de stelling volgt vanaf nu, start: In de foto uit ‘de glorierijke jaren zestig’ zijn de meisjes bezig met wat? Ja, sportief paraderen. Met andere woorden: zij zijn bezig aan een publieke, massaal beleden Cultus van het per definitie onbereikbare ideaal van de Eeuwige Jeugd, van de Perfecte Gezondheid. Je ruikt al hoe het komt dat middelmatige mensen van hier en nu zich daar in herkennen… Wij zijn in ons biotoop namelijk blijven stil staan, wij zijn van die afgoderij nog niet àf! Alle bladen zijn “Bodytalk” geworden. Mensen en media wedijveren elke dag in het vinden en uitsmeren van het sappige detail wat voeding of lichaam betreft. Naar dat feitje waar het meeste angst, bezorgdheid uit te winnen valt. Wat kan het fijn zijn, van je angst te genieten. (Mag er nu echt weer volop zout op onze Belgische frietjes nadat dit vijfendertig jaar is verketterd door de zo geheten medische experten?) Je ziet verder dat de jonge vrouwen zich bijna militaristisch opstellen, de oorlog was nog niet lang voorbij. Verder zien wij, de meisjes gaan twee per twee, nog net niet moederziel alleen, op stap naar de Godheid die de kijker kan veronderstellen buiten beeld. Gezond en Blij en met mate sexy (en gefilmd door de teevee, wellicht, om de cultusgodin van “hard werken”, zelfs tot in het sportieve domein helemaal te dienen).
We gaan verder, blijf bij de les. Het kraakwitte van de kleding zal een aantal gewone huisvrouwjtes (en kantoormadammetjes zijn er nog meer) van tegenwoordig aaibaar overkomen. Steriliteit is een mooi maar vals ideaal. Deze wondere status is per definitie minder vruchtbaar, maar wel goed “for keeping up appearances”. Hyacinth, do you read me?
Mag ik u bij deze gelegenheid een bepaalde typische (kwade) Geest in ons Europese midden in herinnering brengen? In de jaren na de ontdekking van de bacillen door Louis Pasteur (die overigens een gepeste outsider was in de medische wereld!) sloeg de medisch gevoede waanzin zo erg toe, dat moedermelk en koeienmelk zo lang gekookt werd in de huishoudens, dat de borelingen kindjes ziek werden omdat al het goede uit de melk weg was gekookt. Ga daar maar aan staan. Hoe ver kan een burger ontaarden? Zo bourgeois worden in hart en hoofd, dat je van de natuur vervreemdt dat het kraakt. (Deze historie vernam ik bij de vriendelijke verlichte geest en Nobelprijswinnaar Konrad Lorenz, for the record. Lees hem!)
Wij gaan verder. De houterigheid van de rijen meisjes doet in mij de herinnering naar boven komen van de gymnastieklessen op de lagere school. Hoe saai, die oefeningen die van de soldaten en volwassenen waren gekopieerd! Geen greintje avontuur of vrijheid! Geen plaats voor de evidente souplesse van kinderlijfjes. Maar mijn olifantengeheugen heeft nog verrassingen in petto. Toen, begin jaren zeventig, viel al op hoe de jongetjes en meisjes in de klas een heel andere houding hadden naar het menselijke lichaam, naar hun eigen lijf. Ze waren hun kleedhokje nog niet binnen, of ze stonden al terug te stampen buiten. Het kleine evenbeeld van de stoomlocomotief, waarvan in die jaren de laatste exemplaren reden. Ik was altijd het laatst klaar. Ik genoot in natuurlijke, mystieke, origineel menselijke rust van het contact met mijzelf, van het contact, het samenzijn met mijn lichaam. Tijdens het herkleden in de rust van het kamertje kon dat perfect. Handen door het hemdje, veters strikken… zalig. Arme vervreemde ukjes van de modale Brabantse gezinnen… Geen wonder dat vandaag, veertig jaar later mensen sterven van vervreemding van de Tederheid, het lichaam en een totaal gebrek aan Identiteit. (Ik zal nooit de mooie herinneringen kwijt raken aan de hulpverleners gesprekken die ik met deemoed en lieve aandacht voerde, vooral door actief luisteren, met jonge vrouwen die al jaren aan zelfmutilatie verslaafd waren. “Ik kerf, mijnheer! Wat moet ik doen? Wilt u even bij mij blijven, naar mijn verhaal luisteren? Alstublieft.”). Heerlijke nieuwe wereld, die wij opgebouwd hebben na WOII, Say no more.
Intussen is het Turkije voor de wind gegaan, als wij even aannemen dat beeld twee daar inderdaad vandaan komt. (Een historicus is altijd voorzichtig met zijn bronnen). De meisjes stralen, ze zien er vrolijk en gelukkig uit. Toch? U ziet toch hetzelfde als ik? Hun lichamen ademen souplesse, hun gezichten innerlijke rust, vrede. En een opvallende ondeugende koketheid. Goed zo. Ik ben blij voor jullie, mensenkinderen.
Wij zijn allen kinderen van dezelfde Vader. Van de Grote God van de Kosmos, de Schepper van Moeder Aarde, van Mens en dier en ding.
IHWH you are adorable to me!
Merk op: deze jonge dames ondervinden blijkbaar niet de minste hinder (op hun speciale goede humeur) van de in het Platte Vlaanderenland wel vaker tussen pot en pint verguisde chador ofte hoofddoek. Oei. An inconvenient truth. Sir, have mercy on us! We do not kwow how to think!
Nog een een diepe reden om zowaar ‘boos’ te reageren op zo een mooie foto, dus. Zou toch kunnen? Het schijnt dat veel leden van de soort Homo sapiens in mijn habitat niet graag op hun ongelijk worden gewezen. Interesse tonen voor de mens en de wereld? Om zo te kunnen blijven groeien als persoon en als geest, een leven lang? “Seg neen gij, ik krijg niet graag een “lesje”, mijnheer, Stefaan, dat hebben wij al genoeg op school moeten meemaken!” Wel zo begrijpelijk intussen, de reacties op de foto’s.
Ik laat u nog niet los. De meisjes in het hedendaagse Turkije van foto twee, wat dragen die? De kleur purper, kijker! En dat is niet min. Wie kent er zijn klassiekers? The color purple. Een prachtige Spielbergfilm over ernstige onderwerpen. Waarin een dame met donkerbuine huid in de VS, Celie, na vele jaren onderdrukking door haar man en door het racistische burgerklimaat, kracht verzamelt om daar onderuit te komen. Onder anderen uit de originele vaststelling dat er in het leven onwankelbare redenen zijn om vreugde te ervaren. “Zoals de [verschrikkelijk grote] schoonheid van de purperen bloemen in de wei, mijn liefste Shug Avery!”. Ten tweede over de diepere uitstraling van purper en paars: aan de basis van onze cultuur en wetten, aanvoelen en denken, ligt deze van de Romeinen. Wie droeg in het Romeinse Rijk een paarse rand aan de witte toga? De Senatoren, de meest geëerde burgers. Het is een symbool van rijkdom en adel. De kleurstof werd moeizaam gewonnen uit het crushen van de purperslakjes.
Ik zie jullie graag, meisjes in de foto. Je bent mooier dan de meisjes die ik in Leuven zie, ook al lijken zij nog in leven. Uw Levensvreugde! Zie, nog zonder dat banale, vette laagje Snobisme zo eigen aan een beschaving die het overrijpe stadium heeft bereikt… die de soberheid heeft verleerd, de gewoonte van onbaatzuchtige wederzijdse dienstbaarheid achter heeft gelaten…
Als voorlaatste ontdekking dit: die meisjes van tegenwoordig in Turkije, ja, daar moet een mens pas moedeloos ofwel zeer boos om worden, die blijken, dat ziet ons onbewuste oog van ons Hart, een Schat te bezitten waar wij al meer dan een eeuw vruchteloos (en vaak zeer onbewust) naar op zoek zijn. De meisjes mogen overduidelijk ervaren wat het is in een groep te bestaan. Voelen hoe je geborgen weet, hoe je gedragen wordt en fun kan maken in een hechte groep. Ook juist zonder die balkende of avances makende heren der schepping er bij. Hier in het landje dat na al die tijd nog niet veel wijzer lijkt te zijn geworden, ook niet na duizend krachtige litteraire stoten van mijn pen door de jaren heen, lijden mensen in toenemende mate aan de kwaal van de Eenzaamheid. Mensen moeten zich door het eigenlijk dodelijke Spirituele Klimaat in hun appartementjes en huizen terugtrekken. Die een persoonsgezinnen vormen intussen een meerderheid. Depressie, aliënatie en zelfmoord komen dan om de hoek kijken. Maar de kassa rinkelt bij de detailhandel, iedereen koopt een broodrooster, lenen bij de buren kan al lang niet meer.
Koning coin laat zich niet zomaar in het hoekje duwen waar hij thuis hoort. Arm Vlaanderen. Juist door een teveel staren naar rijkdom. Van een enge soort. Social Poverty rules. Ge zoudt van minder, met de kracht van de wanhoop, ‘kwaad’ worden bij zulk een “in the face- ervaring”. Facebook toch…. Internet toch! Wat moeten wij met u aanvangen?
En de ergste belediging moet natuurlijk nog komen. Onderbewust weet elke kijker m/v het volgende: ze lachen hier met mij Godomme! Ze lijken zomaar zijdelings aan te tonen dat Godsdienst geen zotternij is, maar de mens diep deugd doet. “Foei! Het kan niet waar zijn! Zou ik, zouden wij allemaal, wij die prat gaan op onze ezelachtige, hoogmoedige, brutale Vlaamse meerderheid, dan toch verkeerd bezig zijn?”
“Zo niet hè. Weg met de mensen die drager zijn van deze Boodschap! Ik wil NIET toegeven. Ik wil NIET veranderen. Ik wil NIET Verbeteren. Ik haat alles! Ik haat God! God bestaat niet! Heiligen zijn dwazen! Stop ermee! Weg die foto…”
“Weg die hoofddoeken. Weg die Turken, die Marokkanen, die Irakezen, die Congolezen, die Nigerianen, die Jordaniërs, die Libanezen, die Amerikanen, die Chinezen, die Japanners, die Kameroenezen, die Peruanen, die Algerijnen, die Spanjaarden, die Italianen, die Canadezen, die Brazilianen, die Nepalezen… De Duitsers mogen blijven, die hebben goed gespeeld.
“Maar, Laat mij GERUST. Ik ben een Vlaming, en ik ben dus apetrots op mijn abdicatie tegenover het Diepe. Ik ben een goede Vlaming, dat wil zeggen: voor altijd trots op mijn standvastige, ingebakken neiging tot Capitulatie telkens ik oog in oog kom te staan met al wat echt leeft!
Ik ben de Vlaamse Leeuw niet, hoor! Laat mij gerust!”
“Het is trouwens veel te warm! Als God de Goede Schepper is, waarom is het dan niet altijd 22°, mijnheer know it all?”
S. Vojvoditz, Solfrian, Simanga, Aerts &tc.
