“We zijn met 35.000”, riepen de organisatoren van de Europese betoging triomfantelijk van op het podium. Tot de politie hen influisterde dat het er misschien wel 50.000 waren. In Hongarije waar ze weinig ervaring hebben met dergelijke betogingen kan het nog dat de politie het aantal betogers een pak hoger inschat dan de organisatoren.

Maar het Europees Vakverbond (EVV) kon nog andere sprekende cijfers voorleggen. Er waren 45 vakbondsdelegaties uit 22 landen. Alleen al de drie Belgische vakbonden stuurden twee vliegtuigen met enkele honderden militanten richting Hongarije.

Aanleiding voor die kleine volksverhuizing is de informele top van de Europese ministers van Financiën in Gödöllö, op zo’n 30 kilometer van Boedapest. Op die Ecofin-top werd verder gesleuteld aan het scorebord waarmee de economische prestaties van de Europese lidstaten voortaan zullen gemeten worden.

Wie slecht scoort, kan gedwongen worden een hervormingsplan door te voeren. Als dat niet lukt, komen er sancties.

Loonkost

Europa wil onder meer de stijging van de arbeidskost per eenheid product in het oog houden. Dat brengt de onderhandelingsmarge van de vakbonden in gevaar, reageert het Europees Vakverbond. Vakbonden zullen nog meer dan nu met het mes op de keel moeten onderhandelen over loonstijgingen. “Er komt een race to the bottom”, vreest het EVV.

“Concurrentie wordt zo herleid tot loonkost. Zo dehumaniseert men ook de menselijke arbeid. Achter die cijfers per uur en per eenheid product zitten mensen die recht hebben op een eerlijk loon, die vaak te weinig verdienen om waardig te leven”, zegt ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw.

Het fameuze scorebord is één van de manieren waarop Europa greep probeert te krijgen op het sociaal-economische beleid van de lidstaten. Een ander instrument – het competitiviteitspact, ondertussen herdoopt tot Pact voor de eurozone – bracht op 24 maart nog tienduizenden betogers op de been in Brussel.

Ook in dat Pact luiden de recepten loonmatiging, besparen, opdrijven van de flexibiliteit, langer werken en deregulering. “Men wil overal in Europa het Duitse model van loonmatiging opleggen”, zegt Ann Vermorgen van het ACV. Militanten van de christelijke vakbonden droegen t-shirts met de slogan: Het Duitse wonder. Heinrich verdient 4,81 euro per uur.

Annelie Buntenbach van de Duitse vakbond DGB voelt zich niet geviseerd. “Wij klagen dat al jaren aan. In Duitsland bestaat er geen minimumloon. Daardoor hebben wij de grootste lagelonensector van heel Europa. Veel werknemers hebben een veel hoger loon, maar er is inderdaad een grote groep die minder dan 5 euro en zelfs minder dan 4 uur per uur verdient”, aldus Buntenbach.

Volgens Buntenbach is de overgrote meerderheid van de Duitsers gewonnen voor de invoering van een minimumloon, maar blijven opeenvolgende regeringen doof voor die eis. “Maar we blijven verder campagne voeren voor het minimumloon en ooit zal het ons ook lukken”, aldus Buntenbach.

Portugal

De Europese ministers van Financiën beslisten ook dat Portugal voor half mei een hervormingsplan moet voorstellen met een ingrijpend privatiseringsprogramma en structurele hervormingen. Dat moet er komen in ruil voor de financiële noodhulp. Europa wil dus niet de Portugese verkiezingen afwachten. De vorige regering viel net omdat er geen meerderheid werd gevonden voor de voorgestelde bezuinigingen.

Maar veel Portugese vakbondsmilitanten liepen er niet mee in  Boedapest. Lerares Lucinda Damaso investeerde samen met enkele collega’s haar spaarcenten in een trip naar de Hongaarse hoofdstad. “Het is heel, heel, heel erg wat er gebeurt. We hebben al ons deel van de besparingen gehad. De lonen van ambtenaren daalden al met 5 tot 15 procent. Ook de belastingen gingen omhoog. Maar nu is het IMF aan zet en komen er nog veel hardere maatregelen. Er moet nochtans een oplossing mogelijk zijn waarbij niet alleen de werknemers de crisis betalen”, zegt Lucinda Damaso.

Het wordt uitkijken naar de uitslag van de verkiezingen in Portugal. In Frankrijk zijn er volgend jaar presidentsverkiezingen. François Chérèque, algemeen secretaris van de Franse vakbond CFDT is er niet gerust in. “Extreemrechts surft nu al mee op een sterke anti-Europese stroming. Als Europa geen sociale antwoorden geeft, zal die stroming alleen maar sterker worden”, aldus Chérèque.

Nog niet klaar

Kunnen de Europese vakbonden voor een ommekeer zorgen? “We zijn er al in geslaagd om de oorspronkelijke plannen van Merkel en Sarkozy te verzachten. Maar om echt voor een ommekeer te zorgen, staan we nog te zwak”, zegt Chérèque.

“We zijn inderdaad onvoldoende klaar”, geeft ook ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw toe. “Het EVV-congres in mei in Athene wordt daarom heel belangrijk. Daar moeten we stappen vooruit zetten. Er moet een echt sociaal overleg komen op Europees niveau. Nu nodigen Trichet (voorzitter van de Europese Centrale Bank, nvdr) en Juncker (voorzitter van de Eurogroep) en de Europese commissaris van economische zaken af en toe eens het EVV uit. Maar dat zijn niet meer dan hoogmissen”, zegt De Leeuw.

“Waarom moeten wij altijd zo defensief zijn over onze automatische indexering? Waarom zouden niet proberen om dat systeem – dat er in slaagt de koopkracht op pijl te houden zonder grote sociale onrust – via het EVV te exporteren naar andere landen?”, zegt Jan Vercamst, voorzitter van de liberale vakbond ACLVB.

Rudy De Leeuw: “We kunnen bouwen op de ervaring van de succesvolle strijd tegen de Havenrichtlijn en de Bolkesteinrichtlijn. Dit wordt een lange mars door de Europese instellingen en door de nationale parlementen. Als de maatregelen heel concreet worden, zal er nog veel protest uitbreken. Kijk maar naar Groot-Brittannië, Ierland of Portugal.”