De Europese Unie blijft de wereld bekijken doorheen een ouderwetse bril, die blijkbaar haar bijziendheid niet bijstuurt, maar integendeel de kortzichtigheid in stand houdt. Dat is onder meer te merken in haar optreden tegenover de Latijns-Amerikaanse staten. Dat optreden is simpelweg een blauwdruk van de manier waarop de Verenigde Staten ginder te werk gaan. Neem nu het inschatten van fraudepraktijken bij verkiezingen in Latijns-Amerikaanse landen. Zoals altijd wordt hier tewerk gegaan met twee maten en twee gewichten. En dat in twee richtingen. In landen die onder  het gezag van de VS proberen uit te komen, wordt tijdens de verkiezingen fraude gepleegd. In landen die de VS als hun bondgenoten beschouwen, wordt de uitslag van de verkiezingen klakkeloos aanvaardt zoals hij door de betreffende regeringen voorgeschoteld wordt. En als fraude toch erkend wordt, komen er geen afdoende reacties.

Ambassadeur van de Europese Unie door Venezuela de laan uitgestuurd

Onlangs vaardigde de Europese Unie nieuwe maatregelen uit door negentien Venezolanen toe te voegen aan haar eenzijdige lijst van ‘gesanctioneerden,’ als vergelding voor de parlementsverkiezingen van 6 december 2020, die zij als ‘onwettig’ beschouwde en volgens haar gekenmerkt waren door een ‘gebrek aan garanties.’

Isabel Brilhante Pedrosa, de ambassadeur voor de Europese Unie in Venezuela werd het land uitgestuurd. Ze kreeg tweeënzeventig uur tijd om het Venezolaanse grondgebied te verlaten, overeenkomstig de internationale praktijk. Het was Jorge Arreaza, de Venezolaanse minister van Buitenlandse Zaken die haar op 24 februari persoonlijk op de hoogte bracht van het besluit.

De dag voordien keurde de Nationale Vergadering een overeenkomst goed waarin de regering werd verzocht de diplomate “persona non grata” te verklaren en haar het land uit te zetten. Met eenparigheid van stemmen hechtte het Parlement zijn goedkeuring aan het voorstel. Bovendien drongen de volksvertegenwoordigers eropaan  de overeenkomst inzake de werking van het Kantoor van de EU in Caracas te herzien. Die eenparigheid van stemmen is wellicht te wijten aan het feit dat het Parlement vond dat de houding van de Europese Unie nieuwe obstakels creëert in de normalisering van het land. Immers onder de personen die gesanctioneerd werden figureren ook leden van de oppositiepartijen die ‘anti-chavist’ zijn, maar die wel deelnamen aan de verkiezingen.

De Venezolanen verwijten de Europese Unie dat zij actief deelneemt aan de meer dan 450 eenzijdige dwangmaatregelen die de Verenigde Staten tegen het land hebben uitgevaardigd.

De Europese Unie stuurde echter geen waarnemers naar de verkiezingen. Op de uitnodiging van de Venezolaanse regering verontschuldigde ze zich met ‘gebrek aan tijd.’ Die afwezigheid staat in schril contrast met de aanwezigheid van 1.500 waarnemers (ook uit België) en de 300 vertegenwoordigers van 34 landen.

De opinies van de Europese Unie zijn met andere woorden gebaseerd op gegevens die komen uit bronnen van derden. Daaruit besloten de Venezolaanse autoriteiten dat de dwangmaatregelen van de EU gemotiveerd zijn door beweegredenen om tussen te komen in de interne politiek van het land.

Het is ten overvloede bekend wie die ‘derden’ zijn die de Europese Unie van informatie over Latijns-Amerika voorzien. En dat die informatie niet alleen gekleurd is, maar dikwijls regelrecht fake news is werd door Mike Pompeo, de minister van Buitenlandse Zaken onder de regering van Donald Trump himself met zoveel woorden bevestigd. Zonder blikken of blozen verklaarde hij voor een groep studenten van de Universiteit van Texas op 15 april 2019: ‘Ik was directeur van de CIA. We logen, we bedrogen, we stalen. Het was alsof we complete trainingscursussen kregen.’

Gefrustreerde elites in Bolivië

Bij de verkiezingen van oktober 2019 in Bolivië was zittend president Evo Morales aan de winnende hand. Zelf spruit van een Aymara-gezin en boerenleider slaagde hij erin tijdens  zijn mandaat de inheemse en achteruitgestelde bevolking een nieuw elan en kansen te geven. Tot grote ergernis van de elites en de westers-georiënteerde middenklasse en de Amerikaanse bedrijven. Deze laatsten zagen met lede ogen hoe de regering bepaalde productiebronnen nationaliseerde. De Organisatie van Amerikaanse staten (OAS), in het gareel gehouden door de VS, sloeg alarm en had het over fraude. Een paar in de Amerikaanse ‘School of the Americas’ opgeleide legerofficieren zetten de president het land uit. Daarop werd een voorlopige, onwettelijke regering in het zadel geholpen. Ook tijdens deze fraudezaak vielen talrijke doden. Achteraf bleek nog maar eens hoe de VS met fake news de Latijns-Amerikaanse politiek naar hun hand willen  zetten.

‘Wij hebben de statistische gegevens van de OAS nauwkeurig bestudeerd en problemen gevonden met hun methoden,’ meldde Francisco Rodríguez, een econoom die Latijns-Amerikaanse Studies doceert aan de universiteit van Tulane, New Orleans, Louisiana. ‘Als we die problemen oplossen, verdwijnen de  resultaten van de OAS en is er geen statistisch bewijs van fraude.’ Fraude werd eerder begaan door de gefrustreerde elites, die de uitslag van de verkiezingen niet erkenden en daarop – wat door sommigen achteraf genoemd werd – een staatsgreep pleegden.

Electoraal systeem gecrasht in Honduras

De grondwet staat in Honduras geen herverkiezing van de zittende president toe. Toch slaagde Juan Orlando Hernández bij het Hooggerechtshof erin een tweede termijn toe te staan. Vijf onder de rechters waren door Hernández aangesteld.

Voor die verkiezingen van november 2017 kozen de Alliantie van  de Oppositie tegen de Dictatuur en andere sociale sectoren Salvador Nasralla als presidentskandidaat. Hij stelde als hoofdthema van zijn regeringsprogramma de strijd tegen de corruptie voor. Hun overwinning leek eclatant, tot de tellingen verschillende keren stilgelegd werden toen het erop leek dat Nasralla op een flinke voorsprong lag. Vervolgens beging het Hoge Verkiezingstribunaal (TSE) een reeks anomalieën. Ondermeer sloot het voortijdig de stembusgang en zag nadien een reeks onregelmatigheden over het hoofd, zoals het veronachtzamen van het werk van de opzichters, het vervoer van verkiezingsmateriaal in koffers zonder veiligheidszegel, het kopen van stemmen. Na de bekendmaking van de  voorsprong van Nasralla op Juan Orlando Hernández  crashte het electorale systeem. En toen het zich opnieuw stabiliseerde had Hernández een voorsprong. Nasralla accepteerde de uitslag niet en zijn aanhangers gingen de straat op. Daarop volgden geweld door de Hondurese strijdkrachten en een door de regering afgekondigde staat van beleg. Hierbij kwamen zo’n tweeëntwintig mensen door politiekogels om het leven. Op 4 december 2017 werd de frauduleuze kandidaat tot president uitgeroepen.

Ondertussen werden door buitenlandse waarnemers veel onrechtmatigheden geconstateerd.  Zo signaleerde José Miguel Vivanco, de directeur van Human Rights Watch voor de Amerika’s (HRW) ‘afdoende aanwijzingen van verkiezingsfraude.’

Terloops zij gezegd dat op 3 augustus 2019 een Amerikaanse openbare aanklager hem en zijn jongere broer, Juan Antonio Hernández drugshandel en het in bescherming nemen van drugshandelaren ten laste legde.

Op voorhand buitenspel gezet in Guatemala

Waar begint en eindigt fraude? Fraude kan ook gepleegd worden nog voor de verkiezingen aan de gang zijn. Bij voorbeeld door bij voorbaat bepaalde kandidaten te verhinderen om zich effectief kandidaat te stellen. Wat weleens gebeurt met personen die zeer populair zijn en de meeste kans hebben om te winnen. Zoals gebeurde in Guatemala.

Thelma Aldana was Procureur-generaal en hoofd van het Openbare Ministerie van 2014 tot 2018. Tijdens haar ambtstermijn werkte haar ministerie nauw samen met de Internationale Commissie tegen de Straffeloosheid (CICIG), gepromoot door de Verenigde Naties. Die werd geïnstalleerd in december 2006 in het land dat kreunde onder corruptie en straffeloosheid. Onder de laatste voorzitter, de Colombiaanse jurist Iván Velásquez, werden verscheidene onderzoeken op hoog niveau uitgevoerd, waaronder het corruptieschandaal La Línea dat eindigde met het aftreden en de arrestatie van president Otto Pérez Molina en vicepresidente Roxana Baldetti. Naast talrijke zaken werden ook de voormalige presidenten Álvaro Colom en Álvaro Arzú onder de loep genomen. Voormalig president Jimmy Morales Cabrera stuurde in september 2019 de Commissie de laan uit nadat een onderzoek voor corruptie tegen hem en zijn broer in volle gang was.

Thema Aldana werd voor de algemene verkiezingen van 2019 door de politieke partij Movimiento Semilla als presidentskandidaat voorgedragen.  Zij was vast besloten de strijd tegen de corruptie verder te zetten zonder de ruggensteun van de buiten gegooide internationale commissie CICIG.

Op de valreep werd ze aangeklaagd voor verduistering en geknoei. De aanklachten die haar kandidatuur verhinderden lopen nog tot op vandaag in reserve, en de rechter die het aanhoudingsbevel indiende, werd ervan beschuldigd de volgende dag een nieuwe auto van het Secretariaat voor Administratieve Zaken en Veiligheid (SAAS) te hebben ontvangen. Dit leidt tot de overtuiging dat haar kandidatuur werd afgewezen om te voorkomen dat zij president zou worden.

Europa gevangen door zijn eigen strategie tegenover Haïti

In Haïti weet iedereen dat president Jovenel Moïse voor vijf jaar verkozen werd. Zijn mandaat liep af op 7 februari dit jaar. Volgens een zeer persoonlijke interpretatie van de Haïtiaanse grondwet besloot hij toch nog maar een jaar verder te regeren. Hij zou de tijd nemen  om een grondwettelijk referendum en verkiezingen te organiseren. Dit besluit leidde tot een golf van protesten in het land.

Frédéric Thomas van het Centre Tricontinental van Louvain-La-Neuve (CETRI) schreef op 25 februari dienaangaande dat Haïti op het punt staat te imploderen. De Verenigde Staten en de Verenigde Naties steunen Jovenel Moïse en zijn verkiezingsprogramma, wat ter plaatse tot woede leidde. Europa, in verlegenheid gebracht, gevangen door zijn eigen strategie, zwijgt.

Nog volgens Frédéric Thomas is de huidige crisis het resultaat van een strategie van verval, waaraan de internationale gemeenschap heeft bijgedragen. Sinds 2018, geconfronteerd met een ongekende golf van mobilisaties, die gericht waren tegen corruptie, armoede en ongelijkheid, heeft Jovenel Moïse gereageerd met minachting en repressie. De situatie is verder verslechterd, vooral wat de onveiligheid betreft: het aantal moorden en ontvoeringen door gewapende bendes is toegenomen.

 Goedschiks kwaadschiks overgenomen door de Europese Unie

Uit dit alles kunnen we besluiten dat de Europese Unie niet echt geïnteresseerd is in de democratische gang van zaken in Latijns-Amerika. Moeiteloos is een lijn te trekken tussen landen die de VS als bondgenoten beschouwt en andere die proberen onder hun gezag uit te komen. Die lijn wordt goedschiks kwaadschiks door de Europese Unie overgenomen. Sommige landen krijgen dan verregaande sancties over zich heen, tot soms ontwrichtende maatregelen van de samenleving zoals Venezuela, omdat volgens inschattingen fraude gepleegd werd tijdens de verkiezingen. Andere landen gaan ongestoord hun gangen en krijgen in het beste geval vermaningen.

Bronnen:

*https://www.resumenlatinoamericano.org/2021/02/24/venezuela-asi-es-que-se-gobiernadeclaran-persona-no-grata-a-la-embajadora-de-la-union-europea-video/

*https://www.telesurenglish.net/news/We-Lied-Cheated-and-Stole-Pompeo-Comes-Clean-About-CIA-20190424-0033.html