Tussen de debatten door over de Griekse
crisis heeft het
Europees Parlement ook gestemd over het rapport van
de parlementaire Commissie Internationale Zaken (INTA-Commissie) inzake
het vrijhandelsakkoord TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) met de VS. Die stemming was oorspronkelijk gepland voor 10 juni
2015 maar werd toen uitgesteld.

De campagne van de civiele maatschappij
tegen dit verdrag, meer bepaald tegen het ISDS-mechanisme¹
in dit verdrag, neemt toe. Maar de conservatieve fractie (waarvan de N-VA
lid is) blijft volledig achter dit verdrag staan, samen met de fractie van
de Europese Volkspartij (waar CD&V en CDH bij horen en de
liberale fractie (met VLD en MR).

Campagne tegen het TTIP neemt toe

Maar de sociaal-democratische fractie (S&D) geraakt steeds meer verdeeld onder invloed van deze publieke
campagne. Waar de S&D-fractie aanvankelijk van plan was samen met de
andere drie grote fracties het TTIP-verdrag als een routinezaak te
laten passeren, beginnen een toenemend aantal leden van de fractie van mening
te veranderen onder druk van hun nationale kiezers.

Ook de Belgische leden van de
sociaal-democratische fractie hebben geleidelijk hun standpunt
gewijzigd. Zij scharen zich nu achter het idee van een TTIP zonder
ISDS. Op 10 juni 2015 kon de voorzitter van het Europees Parlement,
de Duitse sociaal-democraat Martin Schulz, niet anders dan
vaststellen dat het rapport van de INTA-Commissie – dat openlijk
pleitte voor het behoud van ISDS in het verdrag – niet éénstemmig
zou worden goedgekeurd door zijn eigen fractie.

Daarom liet hij op 10 juni de stemming
uitstellen en werkte hij een compromis. Dat compromis blijft bijzonder vaag over de
aard van het toekomstig ISDS-mechanisme in het verdrag: “… het
ISDS-systeem vervangen door een nieuw systeem voor het oplossen van
handelsdisputen tussen investeerders en staten … waar mogelijke
zaken worden behandeld … door openbaar aangestelde, onafhankelijke
professionele rechters … en waarin een beroepsprocedure voorzien
is.” Hoe dat precies in zijn werk moet gaan, wat bijvoorbeeld een
‘professionele rechter’ is, wordt volledig in het vage gelaten.

De Belgische sociaal-democraten
Kathleen
Van Brempt (SP.A), Marie Arena (PS), Hughes Bayet (PS) en Marc
Tarabella (PS) hebben op 8 juli ook tegen dit compromis gestemd. De
bedoeling van het uitstel van Schulz, om terug eenstemmigheid te
bekomen in de eigen politieke fractie is daarmee mislukt. Ook Nederlandse leden van de PvdA hebben tegen gestemd. 

Vrijblijvend advies

Het
nu goedgekeurde advies aan de Europese Commissie is niet bindend. Het
staat de onderhandelaars nog steeds vrij er geen rekening mee te
houden. Daar de onderhandelingen volledig achter gesloten deuren
gebeuren is er geen enkele manier waarop het Europees Parlement kan
controleren in hoeverre met zijn advies rekening werd gehouden.

Het
is dus perfect mogelijk dat de Europese Commissie na het vastleggen
van een TTIP mét ISDS naar het parlement komt met de uitleg dat het
weglaten van ISDS voor de VS onaanvaardbaar was. Hoeveel inspanningen
de Europese onderhandelaars daar al dan niet voor zullen gedaan
hebben, valt niet te controleren.
Afgaande
op de lekken – vooral dankzij WikiLeaks en de organisatie Corporate Europe Observatory – blijkt eerder het
tegendeel waar te zijn.

Op maandag 6 juli kwam uit dat de Europese regelgeving voor genetisch
gemanipuleerde organismen (ggo) wel deel zal uitmaken van dit
verdrag, in weerwil van wat de Europese commissie eerder had beweerd. In werkelijkheid blijken de Europese onderhandelaars druk te
overleggen met de biotech-industrie om in het TTIP voorzieningen op
te nemen die de bestaande Europese ggo-rgelgeving zullen omzeilen
(zie TTIP: nieuwe ggo’s zijn geen ggo’s meer).

Bedrijven versus overheden

Het TTIP wordt steevast
voorgesteld als een verdrag tussen de EU en de VS. In werkelijkheid
is dit een verdrag dat volledig achter gesloten deuren wordt
onderhandeld en uitgeschreven tussen aan de ene kant de bedrijven
(Amerikaanse en Europese samen) en de overheden (VS en EU samen) aan
de andere kant. De civiele maatschappij wordt volledig buiten deze
onderhandelingen gehouden.

1
ISDS (Investor-state Dispute Settlement) geeft investeerders de
mogelijkheid om overeenkomsten met buitenlandse regeringen voor een
arbitrageraad te brengen. Het komt er op neer dat investeerders het
recht mogen opeisen om wetgeving van een land naast zich neer te
leggen en niet toe te passen, wanneer dat de opbrengst van hun
investeringen in gevaar zou kunnen brengen. Het gaat daarbij ook
over mogelijke verliezen in de toekomst. Door ISDS te aanvaarden
verklaren de betrokken staten zich akkoord om de regeling van deze
disputen voor te leggen aan een panel van juristen, die niet
gebonden zijn aan nationale regels. De nationale handelsrechtbanken
hebben hier daar geen enkele bevoegdheid meer over.