Op 17 december 2010 zal tijdens een slotconferentie de laatste rochel gehoord worden. Een peperdure rochel, waarvan de Europese instellingen het geheim bezitten. Staatssecretaris Philippe Courard (PS) zal triomferen, België flikte het toch maar. Is Europees van tel.

Met wat pech zal het de stenen uit de grond vriezen. Weest zeker, Courard en C°, de plaatselijke OCMW’s zullen wéér niet klaar staan om hulp te bieden. Waarom? Uit onbekwaamheid en onwil. Omdat politieke spelletjes belangrijker zijn dan mensenlevens. (Lees Courard op Eutrio.be)

Europa vreet … Dakloze crepeert …

Op donderdag 9 en vrijdag 10 december had in Brussel een Europese Consensus Conferentie plaats. Zeer toepasselijk in het Theâtre National aan de Emile Jacqmainlaan. Een inhoudelijk hol circus. Volgens Courard een “ware mijlpaal”. Rijkelijk overgoten met maaltijden, drank en dure hotels, dat wel. Kortom, een belediging voor de armen die vakkundig geweerd werden. Voor de Europese troep is dat gewoontjes en voor heel wat burgers ook.

Wanneer het thema echter dakloosheid en extreme armoede is, lijken de organisatoren en deelnemers chique, corrupte hoeren. Er klonk geen woord van kritiek over dit perverse opzet. Er steekt een nieuwe koude golf op.

De kerstkalkoen van deze Europeanen is besteld. Ze zullen hoogstens een afgekloven botje naar een zwerver en zijn hond werpen. Daarenboven, de verschrikkingen van de dak- en thuisloosheid heersen het hele jaar. Niet slechts rond Kerstmis, wanneer de brave burger een korte opstoot van menslievendheid krijgt en de media sensatie ruiken.

De enkelen uit de basis die wensten deel te nemen en toegelaten werden, werden overspoeld door de luxe en arrogantie van het intellectueel en politiek volkje dat een dik belegde boterham verdient ten koste van de armen.

Het Europese middenveld vulde in al zijn oppervlakkige glorie de zaal. Een meisje uit Amsterdam, één van de weinige die als straathoekwerkster de werkelijkheid kende, bleef me verbluft vragen of dit “normaal” was. Neen, dit was niet “normaal”, het was wel de “gewoonte”.

Een “diepe denker” over sociale uitsluiting uit Londen hoorde dat ik van Antwerpen ben. Hij vroeg me waar hij in deze ‘diamantstad’ een leuk steentje voor zijn vrouw kon kopen. Over dakloosheid in mijn stad? Niets. Wel vertrok hij weldra gesubsidieerd naar New York om ook daar zijn duur klinkend verhaaltje te slijten.

Ondertussen werd donderdag, even verwijderd van het Conferentiecentrum, in de gangen van het Zuidstation opnieuw het dode lichaam van een zwerver aangetroffen. Onder een roltrap, tussen de andere daklozen. De zoveelste.

In het Theâtre National geen woord daarover. De wijn en taartjes werden door obers overvloedig aangeboden in de warme zalen. Parfum overheerste. Niet de reuk van de armen, van ongewassen lijven en kledij. Niemand had ooit het idee om op kosten van Europa de zwervers in de metrogangen een maaltijd aan te bieden.

En er uit solidariteit bij aanwezig te zijn. Voor de meesten op deze Conferentie bestaat armoede uit statistieken, theorie en wereldvreemde standpunten die passen in het discours van een volgevrete bourgeoisie. Wie de straat, de goot echt kent, kon niet anders dan kotsend dit theater volgen of het pand verlaten.

Ikzelf, van het Antwerpse Daklozen Aktie Komitee (DAK), vrienden van het Brusselse Chez Nous – Bij Ons, uit Charleroi en Luik hadden ons voorgenomen dit schandaal van nabij te observeren. (Lees de site van het DAK).

Armen aan het woord? Forget it!

Van de 45 aangekondigde sprekers, waren er 44 universitaire medewerkers uit de meeste lidstaten. De ene werkelijk ervaringsdeskundige vrijwilliger was Philippe Decraene van het Belgisch Gemeenschappelijk Daklozen Front en het Antwerpse DAK.

Hij las een opgepoetste tekst voor en werkte in naam van het Front een Europese bevraging van daklozen uit met een aantal realistische eisen. Dit in de hoop en wellicht de illusie dat er toch een minimum aan standpunten van de basis zou begrepen worden.

Het Front en het DAK beschouwen zich als vakbonden en zijn gerespecteerd. Ze voerden vele acties en namen deel aan talrijke studies. Ze brachten daklozen uit geheel België bijeen op drie meerdaagse ‘daklozencongressen’. Hun maandelijkse bijeenkomsten vormen op zich ‘scholing’. Ze organiseerden in het hele land meerdere omvangrijke kraakpanden die soms jaren functioneerden.

Deze Consensus Conferentie werd voorgesteld als bijzonder democratisch. Europa democratisch? Met experts en een jury die weldra na rijp beraad tot conclusies zal komen. In werkelijkheid is het opgezet spel waaraan de belanghebbenden, de daklozen, de gecriminaliseerde armen niet te pas komen.

Dat armen zelf intelligent en ervaren het woord kunnen nemen, was hier onbekend. Wellicht ongewenst. De zogenaamde experts en andere sprekers overrompelden een gedwee luisterende zaal met van mekaar gepikte, herkauwde stellingen die ze via hun kanalen, universiteiten, glossy publicaties, congressen als trouwe hondjes van de politieke machthebbers van het moment, verspreiden.

Het was het soort dat het over de ‘restgroep’ heeft, als vuilnis. Over ‘visuele overlast’ die van het openbaar domein verwijderd moet worden. Die met ‘doelgroep’ een schietschijf bedoeld. Die op Europese plannen broeden om via een gemeenschappelijke strategie alle daklozen uit de treinstations, metrogangen manu militari te verwijderen. Die ‘zero tolerance’ promoot. Een ‘strafstaat’. Ze spraken mekaar op het podium amicaal met de voornaam aan. “Chez Nous…” (Lees “Straf de armsten”).

FEANTSA recupereert

FEANTSA was de grote organisator van dit feest en drukte er haar stempel op. (De Europese federatie van nationale organisaties die met thuislozen werken).

FEANTSA is een lobbymachine in dienst van de overheid. De organisatie heeft niet de minste invloed in de wereld van daklozenorganisaties. Ze beweert van wel en liegt. Haar daklozenproject HOPE is bluf.

In Vlaanderen is het Daklozen Aktie Komitee (DAK) de enige grassroots beweging, ervaringsdeskundig, zelforganisatie, vrijwilligers die met daklozen en extreem gemarginaliseerde mensen werken. Het DAK weigert toe te treden tot FEANTSA en zich te laten recupereren. (Lees over FEANTSA).

Oeverloos gezwets, new speak die door een ervaringsdeskundige die leest doorprikt wordt. Deze Europese Consensus Conferentie over thuisloosheid onder Belgisch voorzitterschap werd in samenwerking met de Europese Commissie, de Franse regering en FEANTSA – een soort super NGO – georganiseerd.

De crisis blijft duren, de werkloosheid stijgt, de armoede en het verzet eveneens. Europa, haar lidstaten en de kapitaalkrachtige groepen, de vrije markt slaan de handen in mekaar in een poging om enerzijds de georganiseerde armoedebewegingen te recupereren, onschadelijk te houden en anderzijds de repressie ingang te doen vinden.

Van ‘verzorgingsstaat’ naar ‘strafstaat’. Dat mag al wat euro’s kosten in een Theâtre National. Dat mag al wat subsidies kosten bij het omkopen van het middenveld. Een middenveld dat voor een steeds toenemend deel graag als buffer optreedt tussen de overheid en de morrende basis. “Hou jij ze arm, ik hou ze dom”, krijgt zo een hedendaagse invulling.

De voorzitter van FEANTSA, Freek Spinnewijn, had de brutaliteit om te verklaren dat de ‘middeleeuwse’ praktijken van vervolging van armen, verdrijving van stad naar stad, de narrenschepen, definitief voorbij zijn. In dit mooie Europa heersen nu humane regels. Terwijl iedereen die ziet en hoort, moet beseffen dat migranten massaal van staat naar staat verdreven worden, over de grenzen gejaagd en gecriminaliseerd op een wijze die aan de nazi’s doet denken.

De SP.A-burgemeester van Gent, Termont, riep zopas zijn burgers op om Roma’s te negeren, te laten bevriezen bij extreme koude, ze geen onderdak of voedsel te geven, niet de minste hulp.

Als tactiek om kinderen, vrouwen, mannen naar elders te verdrijven. Zuiver middeleeuws en xenofoob in navolging van het racistische Frankrijk waar de Roma’s verjaagd worden, richting … Gent.

Ook in Antwerpen worden zwervers – zowel ‘die van ons’ als ‘die vreemde luizen’ – opgejaagd. In Antwerpen worden straten en wijken ‘opgekuist’ van de armen om er de ‘betonboeren’, de projectontwikkelaars op los te laten. De gewone Antwerpenaar moet opkrassen. (Lees over Antwerpen 2060 “Naar wiens evenbeeld…”)

“Erst kommt dass Fressen …”

Is extreme armoede een natuurwet? Zit het ‘in het hoofd’? Zijn de armen lui en schuldig? Kortom, wat is de werkelijke oorzaak van verpaupering, van het toenemend stedelijk proletariaat, van het aantal ‘working poor’ en daklozen?

Waarom zwellen de rijen aan de voedsel- en broodbedelingen aan? Voor een antwoord, zelfs maar één zin, moest je niet in het Theâtre National zijn. Dat bleek voor al die geleerde koppen wat te gevoelig. Tenslotte strijken zij en delen van het middenveld, FEANTSA en C°, rijkelijke vergoedingen van staten, van Europa, van privébedrijven op.

Wiens brood men eet, diens woord men spreekt. Intellectuelen en anderen die wel de oorzaak van de armoede noemen – het casinokapitalisme, het imperialisme en globalisme, de banken, de mondiale financiële wereld die winst maakt zonder bijdrage aan de reële economie – waren op deze Consensus Conferentie niet aanwezig of bleven bijzonder stil.

Politiek en ideologie zijn in deze middens vieze woorden. Armen politiek en ideologisch informeren eveneens. Er hangt een ‘neutraal’ sfeertje dat onwetenschappelijk is. Tijdens dit hele Jaar van de Armoede was geen sprake van een bevruchtende polemiek. Zelfs de economische / financiële crisis werd uit het zicht gehouden.

Laat staan dat woorden als klassenverhoudingen / klassenstrijd vielen. Want daarover gaat het dus. Over de hele wereld zijn door autonome intellectuelen uitputtende studies verricht naar de oorzaken van de armoede. Militante activisten lezen ze. Europa verbergt ze. Wat in Brussel door FEANTSA verzameld werd, waren de knechtjes van het overheidsbeleid die voor een bord linzen bereid zijn hun kunstje te tonen. Zij die in termen als ‘onderklasse’ denken. (Lees Dalrymples – Onderklasse – boekbespreking).

Armen zijn geen romantici. “Erst kommt das Fressen, dan kommt die Moral”, dichtte de communist Bertold Brecht. “Das Fressen” werd en wordt van de armen gestolen door de goed in het vet zittende Europese congresgangers, met hun benen onder de restauranttafels.

Armen eisen niet veel. Een huis, brood, warmte, school voor de kinderen, wat cultuur, geld. Geld dus, geen loze verhaaltjes. Dat geld moet worden gehaald waar het zit. Bij de aandeelhouders, bij de Belgische multinationals die miljarden winst maken en 0,00% belasting betalen. Dat onderwerp was tijdens de conferentie uiteraard taboe. (Lees site PVDA – 0,00% belastingen).

Europa is de vijand

Voor de opening van de conferentie had donderdag aan de ingang, op straat, een kleine actie plaats van het Belgisch Gemeenschappelijk Daklozen Front – Front Commun des SDF. De armen zelf, de daklozen, een twintigtal.

Dit Front bestaat vijftien jaar en ontstond door een samenwerking tussen Brussel en Antwerpen als ‘vakbond’. Het bevat de werkelijke ‘experts’ van de sociale uitsluiting. De ervaringdeskundigen die centraal hadden moeten staan op de Conferentie. Hier werden ze nauwgezet en intimiderend in het oog gehouden door de staatsveiligheid en privébewakingsdiensten.

Het ‘schoon volk’ in het Theater voelde zich bedreigd. Terecht, de woede van gecriminaliseerde, gemarginaliseerde mensen kan hevig zijn. De ‘apartheid’ tussen de ‘rijken’ en de ‘armen’ was bewust geregeld. Na veel discussie vooraf zouden op de vierhonderd deelnemers maximum dertig armen mogen deelnemen. Tot dat getal kwam het niet, vertegenwoordigers van grassroots bewegingen stuurden hun kat.

Politici als Frank Vandenbroucke (SP.A), voorzitter van de show, en staatssecretaris voor Armoedebeleid Philippe Courard (PS), leden van de Europese Commissie, staatsecretarissen uit Europes landen sloten zich af van de straat en het volkje dat daar overleeft en sterft.

Ze beschermden hun luxe speeltje met het geld dat ze stalen van de armen. De honderdduizenden euro’s die verspild werden in dit Jaar van de Armoede waren beter aangewend om levens van daklozen te redden van de vrieskou.

Deze Europese Consensus Conferentie Dakloosheid had niet als doel snel realiseerbare antwoorden te vinden. Ze was een voor de armen beledigend, provocerend theater. Ze maakte deel uit van een internationaal snel toenemende politiek waarbij de armen ‘schuldig’ verklaard worden.

In de VS zitten de gevangenissen vol met arme ‘schuldigen’. De gevangenis nam de rol over van sociale ondersteuning. Deze ‘schuldige’ is in het beste geval een diersoort, die besnuffeld wordt en schadelijk verklaard. Je hebt ‘slechte’ en ‘goede’ armen. De ‘slechte’ biedt verzet, de ‘goede’ plooit en wordt een ietsje beloond. FEANTSA is in Europa de motor van dit systeem. Van een toenemende Europese ‘strafstaat’.

No go zones …

De bla-bla op deze Conferentie was dure bladvulling. Ervaringsdeskundigen en hun organisaties bespraken al jaren geleden hun problemen, bijgestaan door werkelijk geëngageerde wetenschappers die een keuze maken en zich niet verschuilen in ‘neutraliteit’.

Ze ‘namen het woord zelf’ en formuleerden haalbare oplossingen. Dikwijls deden ze in aartsmoeilijke omstandigheden wat de overheid bewust nalaat. Het ‘kraken’ van gebouwen bijvoorbeeld en mensen opvangen. Het in de wereld van de prostitutie opzetten van gezondheidsvoorziening.

Het verschaffen van duizenden maaltijden dankzij de kleine middenstand. Kwaliteitsvolle cultuur organiseren. En vooral de druk op de politieke wereld niet loslaten. Met soms harde acties, als bezettingen van OCMW-kantoren, niet-toegelaten betogingen. Het verschaffen van informatie, scholing, opvoeding, antiracistische acties, steun aan sans-papiers, samenwerken met àlle culturen.

“L’union fait la Force”. Velerlei soorten kinderanimatie, vakantiekampen. Samenwerken met middelbaar onderwijs, sociale scholen en universiteiten. Dat alles autonoom, zonder belangrijke subsidies, als zelforganisaties. Los van het klassieke middenveld. Voor de ‘bobo’s’ van Europa een onbekend, vreemd terrein, waar ze niet verschijnen zonder bodyguards. “No go zones”.

Deze schat aan kennis kwam in het Theâtre National niet ter sprake. De minachting, het paternalisme en erger droop van het gebeuren. In de stijl, de inhoud. Deze Europese Conferentie toonde wat de Europes politiek en die van haar lidstaten rond armoede werkelijk inhoudt als de vijand van de sociaal uitgeslotenen.

De armen hebben van Europa niets positiefs te verwachten. Hou ze in de gaten, die ‘Europeanen’, deze ondemocratische constructie waar enkelen achter de schermen beslissen. Waar een leger aan ‘eurocraten’ de Rechten van de Mens aantasten door met big brother-systemen, camera’s, Jan en alleman te volgen.

In Antwerpen wordt big brother op het De Conincplein volop ingezet om mensen die hangen en goedkope Cara-pils drinken met 250 euro te beboeten. Waar de sociale verworvenheden bedreigd worden. Laat je niet inpakken door de glitter.

“Als minder dan niets …”

De armen verzetten in België veel inhoudelijk werk van een hogere kwaliteit dan hetgeen op de Conferentie voorgeschoteld werd. Het Belgisch Steunpunt tot Bestrijding van Armoede, Bestaansonzekerheid en Sociale Uitsluiting, dat partner is van het Centrum voor Racismebestrijding zet al vijftien jaar mét de armen de problemen, oorzaken en oplossingen op een rijtje in klare taal. Niemand van dat Steunpunt zat trouwens op het Conferentiepodium, terwijl ze werkelijke, professionele experts zijn.

Citaat uit het “Verslag armoedebestrijding 2008-2009. Naar een coherente aanpak in de strijd tegen dakloosheid en armoede”, de brochure van het Steunpunt: “(De armen) delen de twijfel over de mogelijkheid tot maatschappelijke verandering via gespreksgroepen georganiseerd door sociale diensten”. Anders gezegd, de mensen wantrouwen die ‘diensten’ terecht. Men kan zich voorstellen wat de mensen denken van een megaconferentie waar totaal over hun hoofden geluld wordt. Dit congres was niet in het minst de stem van de armen. Het was de stem van hun uitbuiters.

Citaat: “Volgens hen heeft dit te maken met het feit dat deze diensten mensen in armoede benaderen van uit een hulpverlenersreflex, met focus op hun problemen zonder de maatschappelijke context in vraag te stellen. Zo ontneem je de mensen een groot stuk participatie en leg je een te zware verantwoordelijkheid bij hen. Ze kunnen immers opeens ‘mislukken’, terwijl ze al problemen genoeg hebben”.

Ofwel, de armen zijn niet schuldig, volledig verantwoordelijk voor hun situatie. De sociale omstandigheden, het economisch systeem, de politiek, de maatschappelijke context zijn dat wel. Zoals beschreven, op de Conferentie werd die ‘maatschappelijke context’ zedig verborgen.

Verder uit die tekst van het Steunpunt: “Arme mensen, en de daklozen onder hen, geven voortdurend uiting aan het gevoel dat ze behandeld worden “als minder dan niets, als honden” en aan het verlangen erkend te worden in hun maatschappelijke waardigheid, een ‘behoefte’ die al te vaak miskend wordt”. Aan de Conferentie namen beschaafde dames en heren deel. Ze gebruikten vork en mes met klasse.

De burgerij die eerder een hond onderdak zal geven, dan een ‘clochard’ die maar “werk moet zoeken”. Het Steunpunt verzamelde aan de hand van talloze gesprekken en contacten een enorme databank over “het échte leven” der daklozen.

De daklozen en armen hadden daarin zelf een grote inbreng. Hetgeen op de Europese Consensus Conferentie getoond werd, is bruikbare fictie voor individuen en instellingen die een schaamlapje zoeken voor hun enorme tekortkomingen.

Het is een poging om greep te krijgen op de armen zonder maar een begin te maken met het uitbannen van de armoede. Het Steunpunt is niet volmaakt, maar is de beste bron voor hen die ernst maken met de strijd tegen de armoede. Niet tegen de armen, zoals Europa en FEANTSA. De op de Conferentie verkrijgbare, 84 pagina’s tellende brochure van het Steunpunt over dakloosheid maakte het hele circus overbodig. (Zie Steunpunt en hoe die brochure te verkrijgen is).

En nu?

Deze Europese Consensusconferentie onder leiding van het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie werd met het van de armsten gestolen geld tot een kwalitatief onbenullige show in het Theâte National opgeblazen.

Er is geen enkele reden om zich door het type daar verzamelde ‘bobo’s’ te laten overbluffen. De werkelijke experts zijn wij, de basis. Het onthullen van de geldverslindende gang van zaken in dat milieu is geen anecdote. Men leert aldus hoe onbeschoft de slachtoffers van het systeem behandeld worden. Als honden, dus.

Dat tijdens de Conferentie even verder een dakloze in miserabele omstandigheden crepeerde zonder dat die bobo’s een kik gaven, is geen anecdote. Het toont aan hoe de armen als uitschot bekeken worden.

Het vreten, zuipen en de hotels hadden niveau. En de armen? De vrieskoude slaat weer toe. Tijdens de vorige ‘onverwachte’ koudeperiode bewees de overheid ten overvloede dat ze niet geïnteresseerd is in die ellende. Zeker niet als het ‘vreemden’ zijn, zoals Roma’s.

Ook deze keer zal er niets verbeterd zijn wegens de blijvende nadrukkelijke onwil. De zaal in het Theâtre National zat vol met goed doorvoede en het geld over de balk gooiende verantwoordelijken voor de mensonterende behandeling van armen, zwervers. Zij zijn verantwoordelijk voor de doden wegens “niet verlenen van hulp in nood”.

Deze schandelijke Conferentie mag niet vergeten worden. Ze maakte zichtbaar waar de werkelijke vijanden van de armen zitten. In de Europese instellingen, in de lidstaten, bij hen die de macht hebben. En nu? De armsten hebben reeds bewezen het heft in eigen hand te kunnen nemen.

Zonder het minste respect voor de ‘notabelen’. Leer die onderdanigheid af! Organiseer zelf, herwin je trots, word deskundig expert, laat je zien en horen.

Wees geen ‘brave’ arme. De geschiedenis bewijst dat het kan. Het gaat niet om de geest. Het gaat om de materiële werkelijkheid buiten ons hoofd, het dagelijks brood. Aan ‘moraal’ is er geen behoefte, wel aan ‘Fressen’….

Koen Calliauw

Koen Calliauw is oprichter en voorzitter van het Antwerpse Daklozen Aktie Komitee (DAK). Het ontstond vijftien jaar geleden vanuit een groot kraakpand in de wijk St.Andries. Hij richtte toen samen met de Brusselaar en priester Jean Peeters het Belgische Gemeenschappelijk Daklozen Front op. Dat Front voert over het hele land gezamenlijk acties en kraakt gebouwen.