Meer dan twee jaar reeds wordt Haïti opgeschud door een ongekende sociale beweging die zich inzet voor de strijd zowel tegen de levensduurte als tegen de corruptie, waarvan de draagwijdte duidelijk werd door het Petrocaribe-schandaal.

Ongeveer 1.459 miljard euro bestemd voor ontwikkelingsprojecten van het met Venezuela afgesloten energieakkoord Petrocaribe, werden voor het merendeel verduisterd door de leidinggevende klasse. Jovenel Moïse, de in deze zaak verdachte president en door de meerderheid van de bevolking gecontesteerd, klampt zich vast aan de macht en stort het land meer en meer in een diepe crisis.

Een ander mogelijk geval van corruptie beroert de Haïtiaanse samenleving: de overeenkomst met het Duitse bedrijf Dermalog. Het gaat hier over de fabricage van biometrische apparatuur voor de hernieuwing van de Haïtiaanse identiteitskaarten.

Een bijzonder bedenkelijke overeenkomst werd afgesloten op 19 april 2017, amper drie maanden na de eedaflegging van de president. Het mogelijke gebruik van dit contract voor verkiezingsfraude is het onderwerp van kritische commentaren en beschuldigingen van overal in het land. Die kritiek kan als volgt worden samengevat:

• op juridisch vlak had het parlement hierover inspraak moeten hebben, wat niet gebeurde;
• het Hoog Rekenhof en Administratieve Geschillenkamer (CSCCA) heeft op 16 februari en op 11 april 2018 twee negatieve adviezen over dit contract uitgebracht; de regering klasseerde deze overeenkomst echter onder “openbare veiligheid”; ze is steeds verplicht het advies in te winnen van het Hof, maar niet om het te volgen;
• de Commissie Ethiek en anti-corruptie van de Senaat heeft op 24 mei 2019 een rapport neergelegd waarin werd besloten dat zware fouten waren begaan en fondsen werden verduisterd; het rapport adviseert om een strafvordering in te leiden tegen Martine Moise, vrouw van de president, alsook tegen een aantal hoge overheidsambtenaren die eveneens in het dossier betrokken zijn;
• deze overeenkomst betreft een bedrag van 27,7 miljoen dollar (23,35 miljoen euro) dat moest worden betaald in drie schijven: 30 procent vanaf de goedkeuring van de overeenkomst, 50 procent naargelang de uitvoering en 20 procent na de definitieve inwerkingstelling van het systeem; er zou echter al een som van 2 miljoen dollar (1,69 miljoen euro) overgeschreven zijn ten gunste van Dermalog via een bemiddelende bank in New York, zonder dat dit bedrag voorzien was in deze overeenkomst.

Internationaal stilzwijgen of onverschilligheid?

De ondoorzichtigheid en de verdenkingen van fraude rond deze overeenkomst met Dermalog kwamen de laatste weken opnieuw op het publieke voorplan van het publieke toneel door de aankondiging van nakende verkiezingen door de huidige machthebbers. Er is momenteel echter geen enkele voorwaarde vervuld voor vrije en geloofwaardige verkiezingen en de grote meerderheid van de Haïtianen wil die ook niet. Wat de bevolking wil is een overgang die een einde maakt aan de huidige straffeloosheid en het wanbestuur.

Wat was echter de reactie van de Duitse en internationale actoren naar aanleiding van deze beschuldigingen van corruptie? Stilzwijgen dan wel onverschilligheid. We hebben verscheidene malen geprobeerd in contact te komen met Dermalog. Tevergeefs. Het valt op dat deze overeenkomst met de Haïtiaanse Staat nergens vermeld staat op de website van het Duitse bedrijf.

De Duitse ambassade en de delegatie van de Europese Unie (EU) in Haïti van hun kant gaven een soortgelijk antwoord: het gaat hier om een privé-overeenkomst die alleen de Haïtiaanse regering aangaat. Wij zijn hier niet in betrokken. De bestrijding van corruptie eindigt dus bij het privaat ondernemingsrecht.

Op dit ogenblik is het dus onmogelijk deze beschuldigingen van fraude te onderzoeken. Wat opvalt is enerzijds het gebrek aan transparantie van de Haïtiaanse overheid en het bedrijf Dermalog en anderzijds de inconsequentie van de Duitse regering en van de EU. Tot slot is er nog de passiviteit van de Duitse ngo’s actief in Haïti. Kennelijk raken wij uiteindelijk veel beter gewend aan corruptie dan de Haïtiaanse mannen en vrouwen!

Welke geloofwaardigheid kunnen de Duitse staat en de EU nog hebben in de strijd tegen corruptie? Zal hun verantwoordelijkheid hoe dan ook niet ingeroepen worden indien de beschuldigingen van fraude juist blijken te zijn. En die van de Duitse burgers? Het valt in ieder geval niet te loochenen dat zolang er vanuit het Europese en in eerste instantie vanuit het Duitse middenveld geen enorme druk wordt uitgeoefend er niets zal bewegen.

Het artikel Dermalog: le maillon allemand de la corruption en Haïti van Frédéric Thomas verscheen op 18 november 2020. Frédéric Thomas is dokter in de politieke wetenschappen en studiemedewerker van het Centre Tricontinental (CETRI), een Franstalig onderzoekscentrum over globalisering, ontwikkelingssamenwerking en Zuid-Zuid-relaties.