Het is een beproefde lobbystrategie. Wil je vlot toegang hebben tot het beleid, werf dan voormalige beleidsmakers aan. Dat deed ook wapenfabrikant Airbus. In augustus 2020 nam het Jorge Domecq in dienst als lobbyist en strategisch adviseur. Domecq was jarenlang directeur van het Europees Defensieagentschap (EDA). Die instelling is door de EU in het leven geroepen om de Europese wapenindustrie te ondersteunen.
Het risico op belangenvermenging is duidelijk. Uit documenten opgevraagd door Vredesactie blijkt dat het EDA zich daar zeer goed van bewust was. Het agentschap geeft toe dat “de specifieke aard van de defensie-industrie, waarbij er bijzonder sterke banden bestaan tussen bedrijven en de overheid, meegenomen moet worden in de beoordeling” en dat “door bij Airbus te gaan werken, Domecq zichzelf in een positie heeft geplaatst waarbij er de facto een conflict kan ontstaan met de legitieme belangen het Agentschap”.
Precies omdat het risico op belangenvermenging zo groot is, moeten EU-instellingen toestemming geven wanneer oud-werknemers aan de slag willen gaan in de private sector. Onderzoek door lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO) toont aan dat die toestemming echter zelden geweigerd wordt.
Uit de documenten die door Vredesactie werden opgevraagd bleek dat ook Jorge Domecq die regel aan zijn laars lapte. Hij moest immers wachten op de toestemming van het EDA om de lobbybaan bij Airbus te aanvaarden. Dat deed hij niet. Daardoor stelde hij als voormalig directeur zijn eigen agentschap voor voldongen feiten en overtrad hij het stafreglement van het EDA.
Domecq kreeg daarvoor een waarschuwing (een “mise en garde“), maar vreemd genoeg besloot het EDA om dit niet te laten meespelen in haar beslissing. Domecq kreeg toch toestemming om bij Airbus aan de slag te gaan. Het EDA legde wel een aantal voorwaarden op aan Domecq. Zo mocht hij voor een jaar geen lobbywerk uitvoeren bij het EDA zelf. In de praktijk zijn die voorwaarden zeer moeilijk te controleren.
EU-Ombudsman: EDA schuldig aan wanbeheer
Kort na het uitkomen van deze feiten, opende de Europese Ombudsman een onderzoek naar de beslissing van de EDA over Domecqs overstap naar Airbus. Vredesactie werkte samen met CEO en het Europees Netwerk tegen Wapenhandel (ENAAT) mee aan dat onderzoek. De conclusies daarvan zijn ronduit een blamage voor het Europees Defensieagentschap.
De Europese Ombudsman stelt dat het EDA Domecq de positie als strategisch adviseur bij Airbus had moeten verbieden. Dat het Domecq wel toestemming gaf, getuigt volgens de Ombudsman van wanbeheer.
De Ombudsman concludeert bovendien dat de beoordeling door het EDA van de mogelijke belangenconflicten allesbehalve grondig was en dat de opgelegde voorwaarden onvoldoende waren om belangenconflicten tegen te gaan. Erger nog, het EDA gaf toe dat het zelfs niet de capaciteit heeft om de beperkte voorwaarden die het aan Domecq oplegde te controleren. Ook hier spreekt de Ombudsman van wanbeheer.
De Ombudsman eist nu dat het EDA in de toekomt haar senior management in principe verbiedt functies te aanvaarden waarbij sprake is van een risico op belangenvermenging twee jaar na afloop van hun mandaat. Het Defensieagentschap had tot 15 oktober tijd om te reageren op de aanbevelingen van de Ombudsman.
Kom meer te weten over de wereld van de wapenlobby op de lobbytour van Vredesactie
Wandel met ons mee doorheen de Europese wijk in Brussel op 31 oktober. We gidsen jou langs de anonieme gevels waarachter wapenbedrijven en lobbyisten zich schuilhouden. We bezoeken de Europese instellingen en andere plaatsen waar de wapenindustrie het beleid beïnvloedt.
Kom alles te weten over hoe wapenbedrijven het (Europese) veiligheidsbeleid mee sturen en ontdek hoe we ze kunnen stoppen. Schrijf je hier in: https://ikstopwapenhandel.eu/lobbytour
Foto: European Defence Agency, Flickr / CC BY-NC-SA 2.0
