Vorig jaar sloot de Europese Unie een deal met Turkije waardoor de route via Griekenland afgesneden werd. In ruil voor 6 miljard euro verhindert de Turkse overheid 2,8 miljoen vluchtelingen uit Syrië op een bootje te stappen richting Europa. Amnesty International noemt dat de deal van de schande. Vluchtelingen krijgen de kans niet om asiel aan te vragen in de EU en Turkije is helemaal geen veilige plaats voor hen. Ze worden grotendeels aan hun lot overgelaten.

Sinds het begin van dit jaar probeert de EU een gelijkaardig akkoord te sluiten met Libië. Het probleem is alleen dat het land in puinhoop ligt sinds de westerse bondgenoten in 2011 staatshoofd Khadafi van de macht verdreven. De EU zet haar hoop op de door de VN gesteunde regering maar die controleert slechts een klein gedeelte van het land.

Dat verhinderde de Europese Unie niet om 200 miljoen euro te beloven aan die papieren regering in ruil voor het tegenhouden van vluchtelingen. Een deel van dat geld moet besteed worden aan het opleiden van Libische kustwachten.

De ngo’s Artsen Zonder Grenzen en SOS Mediterranee die samen het reddingsschip Aquarius bemannen kregen eind mei al eens te maken met die Libische kustwacht. De Aquarius had een noodoproep ontvangen en vond 15 rubberbootjes op zo’n 12 zeemijl van de kust van Libië. Maar voor ze de inzittenden van zee konden halen, zagen ze hoe de rubberbootjes geënterd werden door twee Libische kustwachten. Die maanden met hun kalashnikovs in aanslag de vluchtelingen aan al hun waardevolle bezit af te geven. Daarna vuurden ze in de lucht en dwongen de vluchtelingen in zee te springen.

Het incident symboliseert hoe Libië een economie is die volledig draait op criminele activiteiten. Een kostuum aantrekken van de kustwacht is gewoon een alibi om ongestoord vluchtelingen te kunnen afpersen. En dan nog eens betaald te worden met Europees geld.

Dreigementen

Begin augustus besliste Artsen Zonder Grenzen om de activiteiten van het reddingsschip Prudence op te schorten. De aanleiding daarvoor waren de openlijke bedreigingen van de Libische kustwacht aan de ngo’s die actief zijn op de Middellandse Zee.

Het aantal vluchtelingen dat aankomt in Italië daalde deze zomer met 80 procent in vergelijking met vorig jaar. Het persagentschap Reuters zocht uit wat de oorzaak is van die scherpe terugval. Veel vluchtelingen vertrokken vanuit Sabratha, dat op zo’n 70 kilometer ten westen van de hoofstad Tripoli ligt. Volgens een bron die Reuters sprak, wordt Sabratha nu gecontroleerd door een militie die bestaat uit honderden ‘burgers, politieagenten en figuren uit het leger. De militie wordt geleid door een ‘voormalige maffiabaas’. De militie, die volgens één van de bronnen ‘Brigade 48’ wordt genoemd, verhindert het vertrek van de rubberbootjes en sluit vluchtelingen op in kampen.

Volgens Reuters aast Brigade 48 op een deel van de 200 miljoen euro die de Europese Unie aan de papieren regering van Libië beloofde. Zij werpen zich op als de kracht die in staat is de komst van vluchtelingen te stoppen en menen dat ze daarom recht hebben op het ontwikkelingsgeld van de Europese Unie. Voor de lokale maffia maakt het ook weinig uit. Vluchtelingen via bootjes over de Middellandse Zee smokkelen of hen opsluiten en mishandelen in mensonterende omstandigheden, als het maar geld opbrengt.

De Noord-Zuidbeweging 11.11.11 bracht in juni aan het licht dat de EU in Niger ontwikkelingsgeld geeft aan grenswachters. De Europese Commissie trekt 2,8 miljard euro uit om de migratie in de Sahel-regio te belemmeren. 80 procent van dat geld is ontwikkelingsgeld dat zo een nieuwe bestemming krijgt.

In plaats van voor ontwikkeling te zorgen, ontwricht het geld een hele regio. “Wat het plan doet is de moeilijkheidsgraad van migratie verhogen. Zo zijn de prijzen van de smokkelaars omhoog gegaan (x3) en zijn de routes gevaarlijker”, schrijft 11.11.11. Het plan van de EU bemoeilijkt alle migratie in de regio, ook die van boeren die gewoon op zoek zijn naar werk in één van hun buurlanden (65 procent van de grensovergangen).

Steeds meer vluchtelingen sterven in de woestijn waar ze achtergelaten werden door smokkelaars die bang zijn voor de extra controles. Ook Burkina Faso, Tsjaad, Mali, Mauritanië en Senegal krijgen ontwikkelingsgeld om veiligheidsdiensten op vluchtelingen te laten jagen.

Francken

Wat de Europese Unie hier doet, is mensenrechtenschendingen outsourcen. Staatssecretaris voor Migratie Theo Francken is een groot pleitbezorger van die praktijk. In zijn lezing aan de UGent roemde hij de ‘bufferpolitiek’ van de voormalige Sovjet-Unie. “Dat is zeer efficiënt geweest. Napoleon is er niet geraakt. Hitler is er niet geraakt. Het was te ver. Net omdat men verder en verder bufferde”, zei Francken.

Francken: “De grootste opdracht van de Europese Commissie en de Europese Unie is dat wij ook zo’n bufferpolitiek moeten voeren. Ik bedoel niet die landen innemen om ze te heroveren of veroveren. Maar wel het maximaal benutten van ons economisch, diplomatiek en politioneel militair en migratiepotentieel om ervoor te zorgen dat wij op zeer goede voet leven met de landen in de buffer en de landen rond het Europees continent.”

Volgens Francken moet het ontwikkelingsgeld besteed worden aan die bufferrol tegen migratie. “Als ik lees dat de Vlaamse regering opnieuw iets van een 8 of 10 miljoen euro geeft aan ontwikkelingssamenwerking in Kuala Zuhul of ik weet niet juist hoe dat daar heet of toch alleszins in het diepe zuiden van Afrika, het noorden van Zuid-Afrika, dan val ik toch een beetje van mijn stoel. Ik denk echt niet dat daar onze diplomatieke toekomst ligt.”

Dat is precies wat de Europese Unie aan het doen is: een deel van het ontwikkelingsgeld gebruiken om autoritaire regimes als onderaannemer van het repressieve migratiebeleid in dienst te nemen. De dubieuze praktijken van die regimes worden door de vingers gezien. Het is één van de redenen waarom Europese regeringen bijvoorbeeld bijzonder stil zijn over de repressie van de Marokkaanse overheid tegen de protesten in het Rif. Erger nog: deze regimes worden met ontwikkelingsgeld betaald om mensenrechtenschendingen uit te voeren op vluchtelingen.