Kafa, goed voor meer dan de helft van het bergwoud dat nog over is in Ethiopië, is voor een aanzienlijk deel bedekt met een dichte jungle van bossen, bamboewouden en moerassen. Er valt meer dan 2400 millimeter regen per jaar; de rivieren Gojeb, Dinchia en Woshi voeren nog meer water aan. De rijkdom aan planten en dieren is enorm.

Bijna de helft van het oorspronkelijke woud in Kafa is echter de voorbije decennia voor de bijl gegaan. Grote landbouwbedrijven en kleine boeren rooiden uitgestrekte delen van het woud om plaats te maken voor akkers, terwijl er ook veel bomen omgehakt werden voor houtskool en constructiemateriaal. Waar de bomen weg zijn, blijft na verloop van tijd alleen een droge, uitgeloogde bodem over waarop geen landbouw meer mogelijk is.

Akkers onder bomen

Kochito Gabre is een van de boeren die vroeger steeds nieuwe stukken bos rooide om weer een paar jaar vruchtbare grond te kunnen bewerken. Dat is nu voorbij. De vijftigjarige Kochito leidt ons rond langs zijn nieuwe akkers, verscholen tussen hoge bomen. Hij teelt koffie, avocado’s en enset, een banaanachtige plant met eetbare wortels.

Kochito staat aan het hoofd van een van de zestig Participatieve Bosbeheergroepen in de streek. Kochito en zijn collega’s verbouwen koffie, kardemom, peper en fruit op akkers in de buffergebieden rond het eigenlijke reservaat. Op 1200 hectare van het bosgebied mogen ze daarnaast honing, kruiden en wilde koffie oogsten.

“Vorig jaar kon ik 150 kilogram honing en 200 kilogram koffie uit het bos halen”, zegt Kochito. Vroeger teelde hij net als de meeste boeren in Ethiopië graangewassen, maar zijn velden werden vaak verwoest door wilde dieren. De nieuwe gewassen zijn veel minder kwetsbaar.

Biosfeerreservaat

Kochito en zijn collega’s maakten kennis met de principes van de duurzame landbouw via Farm Africa, een Britse hulporganisatie die van 1998 tot 2004 in Kafa werkte. De nieuwe aanpak is een succes. Deze zomer werd meer dan 750.000 hectare van het Kafa-woud en omgeving erkend als biosfeerreservaat, een  internationale bevestiging dat het gebied inderdaad duurzaam beheerd wordt. Het beschermde gebied is opgedeeld in drie delen. Het kerngebied bestaat uit ongerept woud. In de bufferzone mogen plaatselijke boeren aan landbouw doen zolang ze de bomen ontzien. In de transitiezone daaromheen waren de meeste bomen al verdwenen; daar is plaats voor gemechaniseerde landbouw.

De boeren van Kafa hopen dat ze hun koffie en andere producten duurder zullen kunnen verkopen nu internationaal erkend wordt dat ze uit duurzame landbouw komen. De erkenning als biosfeerreservaat brengt ook nieuw hulpgeld binnen. Het Duitse ministerie van Milieu maakte bijvoorbeeld 3,1 miljoen euro vrij voor herbebossing, duurzame koffieteelt en de verspreiding van zuinige houtkacheltjes. Ethiopië kan een deel van het geld ook gebruiken om na te gaan of het bosgebied in goeden doen blijft en hoe de klimaatverandering zich laat voelen in de regio.

Maar er is nog veel meer geld nodig om de gevaarlijk uitgedunde vegetatie in de transitiezone weer enigszins te herstellen, de boeren technieken bij te brengen die milieuvriendelijker zijn en de ontbossing door plaatselijke houthakkers en grotere bosbouwbedrijven verder terug te dringen.

– – – – – – – –
Auteur: Omer Redi