“Vlaamse charmezanger opent reisbureau voor plastische chirurgie” titelt Het Nieuwsblad (5/11). Volgens zanger Ivann heerst er een taboe op gecorrigeerde schoonheid. Het onderwerp is voor mensen vaak lastig bespreekbaar, zelfs binnen het eigen netwerk van familie en vrienden. Om dat taboe te omzeilen wil hij de ingrepen als het onderdeel van een reis – in dit geval naar Turkije- aanbieden. Verschillende esthetische correcties worden binnen een totaalpakket via het reisbureau aangeboden. Een reisje klinkt alvast aangenamer dan een opname in een schoonheidskliniek. Maar is het dat ook?  Enkele bedenkingen.

Een eerste bedenking is er een van louter medische aard. Esthetische chirurgie is op zich niet medisch noodzakelijk. Maar het feit is wel dat het vaak om een medische ingreep gaat en die brengt risico’s met zich mee, ongeacht het land waar ze plaats heeft. Zo is geen enkele narcose volkomen zonder risico. En er is ook altijd een kans op infectie. Bovendien veronderstelt elke ingreep een minimale nazorg en controle. Het is niet geheel duidelijk of die ook in het buitenland zal worden opgenomen, dan wel in België en door wie dan.

Daarnaast is er het economische aspect. We gaan er van uit dat dit reisbureau is opgericht met de oprechte bedoeling om mensen met een probleem van dienst te zijn. Men kan er echter niet omheen dat een schoonheidsreis enkel mogelijk is tegen een prijs. Die prijs omvat niet enkel de ingreep, maar ook de reis. Dat de ingreep goedkoper uitkomt in het buitenland, is ongetwijfeld een reden om te kiezen voor een behandeling in een reisformule. Een reis waarvan het verloop niet zo zeker is, zoals de uitkomst van een medische ingreep nooit volledig te voorspellen is. Het is begrijpelijk dat men wil adverteren met een luxueuze trip, maar het is nog maar de vraag hoezeer de patiënt hiervan kan genieten in de nasleep van de ingreep.  

De schoonheidsreis op zich zal niet in aanmerking komen voor terugbetaling en belast op die manier onze sociale zekerheid niet. Wanneer er echter complicaties optreden als de persoon terug in het land is, en dat gebeurt wel eens zoals dr. Benoit Hendrickx liet optekenen in de krant (6/11), worden die behandeld binnen ons verzekeringssysteem. Op dat moment kunnen we ook enkel hopen dat de gegevenstransfer tussen twee landen correct is verlopen en de artsen bij ons over de nodige informatie beschikken zodat de patiënt zo snel en goed mogelijk kan worden geholpen. 

Individuele schoonheid, een maatschappelijke keuze

Hoewel er dus redenen genoeg zijn om terughoudend te zijn met het aanbieden van schoonheidsreizen, kaart het verhaal van Ivann wel een wezenlijk probleem aan. Er rust inderdaad een taboe op esthetische chirurgie. Niet in het minst omdat onze houding tegenover uiterlijke schoonheid niet eenduidig is. We claimen weinig belang te hechten aan het uiterlijk, want ware schoonheid zit vanbinnen, en vervolgens doen we dat constant wel. In zowat elke situatie waarin mensen worden beoordeeld, denk bijvoorbeeld aan sollicitaties, speelt uiterlijk een rol. Waarom besteden we anders fortuinen aan make-up, kappers, zonnebanken, antirimpelcrèmes en dergelijke?

Het feit dat mensen het gevoel hebben naar het buitenland te moeten om te ontsnappen aan het taboe op esthetische chirurgie heeft dus zeker ook een maatschappelijke component.

Het is een eerste stap om als samenleving de rol die uiterlijke schoonheid speelt te erkennen. Vervolgens kunnen we ons afvragen hoe we ermee omgaan, welke idealen we hanteren en of die wel zo verdedigbaar zijn. Waarschijnlijk zou dat heel wat complexen kunnen oplossen. En niet enkel voor mensen die het geld en de behoefte hebben om er een buitenlandse reis voor te maken.

In elk geval bevindt esthetische chirurgie zich in de grijze zone tussen medische en commerciële belangen. Zeker als het gaat om een zwaardere ingreep geloven we dat een geïnformeerde keuze door middel van intensieve gesprekken met de betrokken artsen, een betere voorbereiding is dan een reclamepraatje over vijfsterrenhotels.

Eline Cautaerts en Liesbet Lauwereys, De Maakbare Mens vzw

www.demaakbaremens.org