Update: 11 u 30, 04.07.21: voorzien van Nederlandse vertaling van het geschiedkundige verhaal van Manchester over seks in Engeland.
5.7.21, 14 u 30: toelichting over de algemene fotografische site Flickr, waar op zeer geordende manier hedendaagse naaktfotografie wordt gedeeld.
De debatten over transgender, over de natuurlijkheid en de redelijkheid ervan, “of het bestaat” zoals kinderen spreken over God, hebben mij zelf wat moeite gekost, ik geef het grif toe. Persoonlijk was ik de vorige dagen wellicht wat vergeten wat een van de Leidmotieven was in de cursus Seksuele Psychologie die we in 1995 aan de KU Leuven volgden. Daar, een verdieping boven de behandelkamers van seksuele problemen in Sint-Rafaëlskliniek, langs de straat genaamd Capucijnenvoer, op een paar honderd meter van de torenvormige Snijkamer met grote ramen, die er nog steeds staat, waar dokter en professor anatomie Andreas Vesalius eeuwen terug doceerde en werkte, leerden wij het volgende veelzeggende inzicht: ”In het veld van de seksualiteit is een fenomeen nooit enkel Biologie, maar ook altijd Biografie”.
Met andere woorden: het zit ook en vooral tussen de oren. Het seksueel genot, de schuld en schaamte, het onbehagen, de goesting, de voorkeuren, de stijl, de remmingen, de frequenties en innerlijke vrijheid bij het opzoeken van het plezier, de eventuele pijn en problemen: het heeft allemaal ook juist te maken met de voorbeelden die je vernam, met de mensen die je (naakt) hebt ontmoet tijdens je biografie, met de mentaliteit ook van de gemeenschap, de natie, de klasse en de tijd waartoe je behoort.
De bovenkamer krijgt meer te doen dan ooit in de geschiedenis van Homo sapiens
Vandaag hebben mensen van boven de vijftig het ongetwijfeld standaard lastig met het begrijpen van transgendermannen en -vrouwen en de diverse tussenvormen. Het mag herhaald worden: de versnelling in de veranderingen in onze maatschappij, niet alleen technologisch en wat oorlog en klimaat betreft, zij zijn nog nooit voorheen dermate snel en grondig over ons gekomen. Een mens die in 1960 is geboren, heeft voor zijn of haar ogen een film zien afspelen die meer dan ooit in vorige eeuwen of millennia, een ingewikkeld verhaal is, met zeer veel evolutie. Bovendien doet zich een bijkomende versterking voor van dit effect, omdat mensen in pakweg de zestiende eeuw slechts een Life Span, een levensverwachting van een jaar of vijfendertig hadden. Vandaag is dit getal ongeveer 85. De film, de veranderende feiten, personages, emoties, waarden, is dus veel, veel langer geworden dan ooit. (Misschien ligt hier ook een verklaring voor de coulante behandeling van euthanasievragen). Deze kortere levens in het verleden, dit geldt voor de meeste culturen op aarde, ook al weten antropologen dat jagers-verzamelaars in de Namibische woestijn ook zeventig tot vijfenzeventig jaar oud werden, in de negentiende eeuw en daarvoor.
Omdat ik besef dat het een hele denkoefening is voor mensen van mijn generatie, om Transgender te ‘geloven’ en te eerbiedigen, geef ik hier onder een zijdelingse benadering van de kwestie, die ons als tijdgenoten wellicht de ogen mag helpen openen voor het feit dat het aanvoelen, de praktijk en de perceptie over seksuele zaken IMMENS kan verschillen, ook juist door de maatschappelijke en sociale omstandigheden, door de Tijdsgeest. Ik neem een passus uit het werk dat ik momenteel bestudeer, “The Last Lion” door William Manchester, deel 1 van drie delen, (waarvan er twee bij de duizend pagina’s beslaan), omtrent de figuur, het leven en werken van Winston Spencer Churchill. Het gaat over erotiek, seks, lichamelijkheid, begeerte… in Londen en in het British Empire in de Victoriaanse tijd, tijdens de hoogdagen van dit grootste van alle wereldrijken. Ruwweg spreken wij dan van de periode tussen de stichting van ons land, in 1830, (op een jaar na de geboortedatum van een van de grootste mensen die het Britse Rijk hebben voortgebracht, de bioloog, denker en schrijver Charles Darwin), en de eerste Wereldoorlog. Die zoals vele oorlogen een straffe verandering in denken en gewoonten, een keerpunt in de geschiedenis betekend heeft. Eerst geef ik de Engelse tekst, die prachtig opgesteld is, en die ik kenners en fijnproevers niet wil onthouden, dan volgt mijn vertaling.
Ik begin, om in de sfeer te komen, bij een paragraaf over iets dat velen vandaag kennen, het shoppen, en het ideaal van hard werken.
“The center of London was a hive of hyperactivity. (..) London then had the push and bustle foreign visitors began to note in New York in the 1920s. You could hear it; Londoners called it “the Hum”. This was the busiest metropolis in the World; men were all in a hurry, doing the world’s work. (…) Middle-class women hired their “Parcel Men” by the hour and usually shopped in pairs. An extraordinary number of them were pregnant, though ‘propriety’ (fatsoen) forbade them from venturing out in public after their third month. Whatever their condition, they would be tightly corseted in armour of whalebone and steel, a cruel fashion wihich was responsible for internal injuries even among women not carrying children. The point was to show the World that your husband had a comfortable income, that you didn’t have to work. (…)
None of them (soorten kleding, lintjes…) made women attractive to men. That was, or was thought to be, their last objective. Men were ‘the coarser sex’ (ruw, grof, plat, inferieur); women where thought, as Janet Horowitz Murray found in her study of gender atttitudes in nineteenth-century England, to be ‘softer, more moral and pure’. The very existence of sexual desire was denied. (Mijn cursivering, SHS)
It says much about the Victorians that none of them recognized the [Jack The] Ripper murders as sex victims. This was part of what O. R. MacGregor calls ‘the Victorian conspiracy of silence about sex’. Occasional male lubricity was grudgingly accepted for the future of the race, though men who lacked it were reassured by William Acton, a distinguished surgeon of the day: “No feeble or nervous young man need… be deterred from marriage by any exaggerated notion of the duties required of him.’ For a wife, her husband’s animal drive was a cross to be borne. Dr. Acton wrote:
‘As a general rule, a modest woman seldom desires any sexual gratification for herself. She submits to her husband but only to please him; and, but for the desire for maternity, would far rather be relieved of his attentions.”
[Wat een contrast met onze dagen, waarin ook juist het opduiken van de digitale selfie van naakte vrouwen die zichzelf bevredigen of fel genieten tijdens seks met de partner, klaarder dan ooit het tegendeel aantonen! De vrouw doet het evengoed voor het genot van het (directe) plezier.]
A Vitorian mother prepared her daughter for the marriage bed with the advice: “Lie still, and think of England .’ It was in this spirit that Thomas Bowdler, earlier in the century, had published The Family Shakespeare, bearing the subtitle “In which nothing is added to the Text; but those Words and Expressions are omitted which cannot with Propriety be read aloud in Family.” (Wat een gelijkenis met de politiek bij Facebook op heden. Geen enkele afbeelding van naakt dat kinderogen mocht verwarren, is toegestaan door de censoren en hun preutse Amerikaanse – en Zuckerbergiaanse ?- opinie.). By contrast, the distributors of a pamphlet which advised couples not ready for children to practice douching (de vrouwelijke lippen uitspoelen, om conceptie te voorkomen) were indicted for scheming ‘to vitiate and corrupt the morals of youth as well as of divers other subjects of the Queen and to incite… to indecent, obscene, unnatural, and immoral practices’ by publishing an ‘indecent, lewd, filthy, bawdy, and obscene book.’ During the year before trial, the pamphlet, which the jury agreed was salacious, had sold 700 copies. In the four months of notoriety, sales leapt to 125.000. The issue, it should be noted, was a middle class issue.
Sex was one of the few pleasures not denied to working-class women.
And they hadn’t the slightest intention of abandoning it. (Their word for lustful was gay). As for the patricians – ladies like Winston’s mother – the upper class had, as it had always had, a moral code of its own. (Lees: erotisch genot was voor de leden van de hoogste sociale regionen wél aanvaard en gezocht).
Vertaling
“Het centrum van Londen was een bijenkorf van hyperactiviteit. (…) Londen had in die tijd de gonzende bedrijvigheid die buitenlandse bezoekers in New York in de jaren 1920 zouden opmerken. Je kon het met je oren horen. De bewoners van Londen noemden het “the Hum”. Het nederige zoemen. Dit was de metropool in de gehele wereld die het drukst in de weer was. Mannen waren allemaal haastig, terwijl zij het Werk van de hele Wereld verrichtten. (…) Vrouwen van de middenklasse huurden bij het shoppen “Pakjesmannen” per uur, en zij deden hun koopjes meestal in paren. Een buitengewoon aantal van die vrouwen waren zwanger, hoewel het correcte fatsoen hen verbood de publieke ruimte op te zoeken vanaf hun derde maand. Hoe hun toestand ook was, zij waren strak ingebonden in een wapenrusting van walvisbeen en staal, het korset dat een wrede mode was, en leidde tot inwendige verwondingen, zelfs bij vrouwen die geen kind droegen in de buik. De bedoeling was om de wereld te tonen dat je een echtgenoot had die een comfortabel inkomen genoot, dat je niet hoefde te werken. (…)
Geen van de modieuze kleren, linten enzovoort] had de bedoeling vrouwen aantrekkelijk te maken voor mannen. Dat was het allerlaatste nut van de kleren, of dat dacht men. Mannen waren “het ruwe, platte geslacht”; men dacht dat vrouwen “zachter, meer moreel en puurder” waren, zoals Janet Horowitz Murray heeft bevonden in haar studie van de gendergewoonten in het Engeland van de negentiende eeuw. Zelfs het louter bestaan van seksuele begeerte werd ontkend. (Mijn cursief, SHS).
Het zegt veel over de Victoriaanse mens (de burger tijdens het lange en succesvolle bewind van de zeer populaire koningin Victoria) dat niemand van hen de vrouwen vermoord door Jack The Ripper heeft gezien als wat zij waren: seksuele slachtoffers. Dit fenomeen was een gedeelte van wat O. R. MacGregor heeft benoemd als “De Victoriaanse samenzwering er het zwijgen toe te doen over seks”. Sporadische mannelijke geilheid werd met tegenzin geaccepteerd als nuttig voor de toekomst van het Engelse Ras. Aan de andere kant werden mannen die dit gevoel misten door de vooraanstaande dokter van het moment, William Acton, gerustgesteld met volgende woorden: “Geen enkele jonge man die zich wat zwak weet of nerveus, moet zich laten afschrikken in het huwelijk te stappen door een overdreven besef van de plichten die van hem verwacht worden.” Voor een echtgenote waren de momenten van dierlijke gedrevenheid van haar man een kruis dat zij gewoon te dragen had. Dokter Acton schreef: “In de regel verlangt een bescheiden vrouw zelden enige seksuele bevrediging voor zichzelf. Zij onderwerpt zich aan haar man, maar enkel om hem genoegen te doen; zij zou, behalve uit goesting om moeder te worden, liever bevrijd blijven van zijn avances.”
(Merk op wat een contrast dit vormt met de dagen waarin wij leven: de digitale selfie heeft voor iedereen zichtbaar gemaakt, evenals portretten van paren tijdens het vrijen, hoezeer ook de vrouwelijke mens seks heeft voor het directe genot. Bron voor deze studie: de algemene fotografische site Flickr, waar naast thema’s als landschap, macro, dieren, portret, technologie… met behulp van filters met drie plus drie gradaties zeer discreet naakt fotomateriaal gedeeld wordt door miljoenen tijdgenoten.)
Een Victoriaanse moeder bereidde haar dochter voor op het huwelijksbed met het advies: “Lig stil, en denk aan [het grootse lot van] Engeland.” In dezelfde geest was het dat op een vroeger tijdstip in de eeuw Thomas Bowdler de uitgave had verzorgd van “Shakespeare voor de Familie”; het boek droeg als ondertitel “In dewelke niets is toegevoegd aan de Tekst; maar waarin die woorden en uitdrukkingen weggelaten zijn die niet volgens goed fatsoen luidop kunnen gelezen worden in Familiekring.”
(Merk op, wat een vreemde gelijkenis met de politiek bij Facebook vandaag: geen enkele afbeelding van naakt van mannen of vrouwen dat kinderoogjes zou kunnen in verwarring brengen, is toegestaan voor de Amerikaans-aangestuurde censoren en hun preutse (of vooral Zuckerbergiaanse?) opinie…).
Aan de andere kant werden de verspreiders van een pamflet dat paren die niet klaar waren voor kinderen adviseerde de praktijk van “douchen” toe te passen, (het spoelen van de lippen van de vrouw na het vrijen), beticht en veroordeeld om als doel te hebben “het corrumperen van de moraliteit van de jeugd en ook van diverse andere onderdanen van de Koningin, en aan te zetten tot ondeugdzaam, obsceen, onnatuurlijk en immoreel gedrag” door het publiceren van een boek dat “onbetamelijk, geil, vuil en obsceen is”. Gedurende het jaar voor de rechtszaak werd het pamflet, dat de jury inderdaad schunnig en overmatig wellustig bevond, op 700 exemplaren verkocht. In de vier maanden van zichtbaarheid, klom de verkoop op tot 125.000.
De kwestie, zo moeten we benadrukken, was een probleem van de middenklasse. Seks was een van de weinige genoegens die aan de working class vrouwen niet ontzegd werden. En zij hadden ook geheel niet de bedoeling zich dit te laten afnemen. (Hun woord voor lustig, lekker was Gay). Wat de patriciërs betreft, dames zoals de moeder van Winston [Churchill; die bekend stond als een onweerstaanbare schone die met vele heren van stand flirtte en relaties opzette], die Upper class (vaak van hoge adel) hield, zoals zij altijd had gedaan, er een eigen morele code op na. [Lees: erotisch genot was voor hen wel degelijk aanvaard, toegankelijk en gegeerd].
Bron: William Manchester, The Last Lion. Winston Spencer Churchill. 1. Visions of Glory, 1874-1932, p. 69 (amongst all pages…)-70.
Illustratie
- Vintage naakt, anoniem, in de geest van de Victoriaanse tijd.
- “Mary Jane”, tekenverhaal van de Franse meester Frank Le Gall, uitgeverij Daedalus. Brengt het verhaal van de bijna anoniem gebleven vrouwen in het Victoriaanse Londen, in het grote, rijke Britse Rijk, die niet konden genieten van een normaal leven, bij gebrek aan een systeem van Sociale Zekerheid. Die geregeld te lijden hadden onder figuren als de veel bestudeerde maar nooit ontmaskerde seksuele seriemoordenaar Jack The Ripper.
